Instytut Krytyki Politycznej, powołany przez Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego, zajmuje się badaniami naukowymi i dydaktyką, skupiając się na kluczowych problemach współczesnej kultury, polityki i ekonomii. Jego założyciele dążyli do stworzenia przestrzeni sprzyjającej refleksji nad kryzysem demokracji liberalnej, który wynika z równoczesnych kryzysów więzi społecznych oraz wyobraźni.
Od czasu wykładu inauguracyjnego prof. Zygmunta Baumana pt. Wyzwania stulecia w 2012 roku, Instytut zorganizował kilkadziesiąt seminariów dotyczących różnych dziedzin, takich jak ekonomia polityczna, filozofia kultury, polityka społeczna, feminizm oraz analiza współczesnych ruchów społecznych w Polsce i na świecie. W wydarzeniach tych wzięło udział kilka tysięcy uczestników, a efektem seminariów były publikacje, w tym szeroko dyskutowane książki Andrzeja Ledera: Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej oraz Ekonomia to stan umysłu.
Instytut konsekwentnie realizuje program badań, który ma na celu pogłębione zrozumienie najważniejszych obszarów życia społecznego. Raporty będące efektem tych badań doprowadziły do rozpoczącia znaczących debat publicznych. Do najważniejszych z nich należą prace autorstwa Przemysława Sadury i Sławomira Sierakowskiego, takie jak: Polityczny cynizm Polaków, Koniec hegemonii 500 plus oraz Polacy za Ukrainą, ale przeciw Ukraińcom. Równie istotne są polityczne analizy Macieja Gduli, m.in. Dobra zmiana w Miastku. Neoautorytaryzm w polskiej polityce z perspektywy małego miasta, oraz badania dotyczące przemian w korzystaniu z mediów w dobie politycznej polaryzacji, autorstwa Mikołaja Lewickiego, pt. Koniec prawdy, niech żyją prawdy!.
Nasze teksty i badania:
Kto ma największe szanse na prezydenturę, jakim partiom rosną elektoraty fanatyczne i jak Polacy oceniają rok nowych rządów? Przedstawiamy 11 tez odzwierciedlających najważniejsze ustalenia sondażu i wywiadów grupowych, które przeprowadziliśmy z każdym z elektoratów.
Spytamy o to, jaką drogę przebyło polskie mieszczaństwo do 2005 roku – od specyficznej pustki symbolicznej do podmiotu kształtującego zbiorową wyobraźnię.
Nie obiecujemy gruszek na wierzbie. Obiecujemy nową, lepszą i bardziej dostępną Krytykę Polityczną.
Premiera książki „Społeczeństwo populistów”. W debacie biorą udział: Sławomir Sierakowski, Przemysław Sadura, Agnieszka Wiśniewska, Bartosz Węglarczyk. Rozmowę prowadzi Justyna Kopińska.
Jedno jest pewne i wprost wynika z badań: start opozycji z trzech albo czterech list będzie historycznym błędem tych liderów, którzy do tego doprowadzą. Na razie wygląda to tak, jakby kreowali oni w mediach równoległą rzeczywistość, w której ich ambicje zastępują dążenia wyborców.
Czy wojna w Ukrainie nieodwołalnie oddala nas od realizacji celów i wartości ekonomii obwarzanka? Z Edwinem Bendykiem rozmawia Michał Sutowski.
Powiedzieć, że każdy obywatel i obywatelka zasługują na kredyt zaufania na poziomie pensji minimalnej – to chyba niekontrowersyjny postulat. Z Jędrzejem Malko, autorem koncepcji „kredytu powszechnego”, rozmawia Michał Sutowski.
W czasach, kiedy zagrożenie wojną i atakami na infrastrukturę nie jest już abstrakcyjne, rozwój rozproszonych źródeł energii sprzyja też bezpieczeństwu energetycznemu i minimalizowaniu szkód związanych z ewentualną dywersją.
Obecny system energetyczny stworzony został w sposób, który tłamsi, a nie absorbuje inną, oddolną logikę działania. Ale akceptacja tego, że nadchodzi zmiana, jest coraz większa – mówi dra Agata Stasik z Akademii Leona Koźmińskiego.
Jak zmniejszyć w Polsce wykluczenie komunikacyjne, obniżyć emisje gazów cieplarnianych i zredukować uzależnienie od importu paliw? Z Michałem Wolańskim rozmawia o tym Michał Sutowski.
Wyzwania klimatyczne i cele dobrobytu społecznego, a także wymogi „twardego” bezpieczeństwa dają się pogodzić, a służące im polityki publiczne mogą tworzyć efekt synergii. W jaki sposób, wyjaśnia „Obwarzanek uzbrojony. Perspektywa dla Polski” autorstwa Michała Sutowskiego.
Dzisiejsze działania lub zaniechania w kwestiach polityki energetycznej przełożą się na różnicę między tym, czy gaśnie światło, czy jest blackout, czy jest armagedon – a tym, że musimy trochę zacisnąć pasa. Nie chciałbym za półtora roku powiedzieć: a nie mówiłem. Z Marcinem Popkiewiczem rozmawia Michał Sutowski.
Powoli odzyskujemy świadomość, że historia się nie skończyła i nadal potrzebujemy odporności i obronności. Rosja będzie zagrożeniem jeszcze wiele lat. Z Michałem Piekarskim rozmawia Katarzyna Przyborska.
O międzynarodowym kontekście obwarzanka uzbrojonego, czyli w jakim świecie godzić musimy politykę ekologiczną, dobrobytu i bezpieczeństwa, opowiada Michał Sutowski.
Nie programy polityczne, tylko lęki – tym przede wszystkim trzeba się zająć. Przemysław Sadura i Sławomir Sierakowski mówią nam, co wynika z raportu z ich najnowszych badań socjologicznych.
Kultura zachodnia nie traktuje mięsa jak zwykły produkt. Uczyniła je fetyszem i podstawą ideologii związanej z konkretnymi wyobrażeniami na temat męskości i przypisywanej jej dominacji.
Jeśli na warsztatach kręcimy sojonez, potem nic innego się nie liczy. Ludzie potrafią wylizywać pojemniki. Z Alicją Rokicką, autorką bloga Wegan Nerd, rozmawia Katarzyna Przyborska.
Ludową – i nie tylko – historię kuchni polskiej kreśli w rozmowie z Jakubem Majmurkiem Robert Makłowicz.
Ludzie ograniczają mięso, gluten czy laktozę ze względu na własne zdrowie, natomiast wykluczanie mięsa to wybór ideologiczny. O postawach wobec konsumpcji mięsa rozmawiamy z Przemysławem Sadurą.
Produkcja sprzedana przetwórstwa mięsnego w Polsce to trzy razy więcej niż produkcja sprzedana węgla kamiennego i brunatnego razem wziętych, więcej niż krajowa produkcja samochodów osobowych i komputerów.
Czy ogromna fala solidarności i dobra, która wybuchła jak Polska długa i szeroka, skapnęła choć trochę na uchodźców z polsko-białoruskiej granicy? Czwarta część reportażu badawczego „Obcy w naszym kraju”.
Przemysław Sadura i Sylwia Urbańska zostali wyróżnieni za ten reportaż w Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Jana Śpiewaka i Anny Kamieńskiej. Gratulujemy!
„Jak to się skończy, wszyscy trafimy do psychiatryka”. Druga część reportażu badawczego „Obcy w naszym kraju”.
Reportaż badaczy Krytyki Politycznej ze strefy stanu wyjątkowego.
Wszystkie elektoraty oczekują od swoich partii budowy państwa opiekuńczego. Postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej tej kwestii.
Postanowiliśmy zbadać, jak COVID-19 wpłynął na postawy Polek i Polaków wobec zmian klimatu. Czego się dowiedzieliśmy?
Całemu regionowi, a w efekcie także programowi transformacji energetycznej, grozi katastrofa.
Raport Doroty Ogrodzkiej i Igora Stokfiszewskiego z międzynarodowego projektu badawczego „Culture for solidarity”.
Czy nowe media kreują nowy świat polityki? Wyniki badań pod kierunkiem dra Mikołaja Lewickiego „Koniec prawdy, niech żyją prawdy! Media i polityczność w dzisiejszej Polsce”.
Badanie Przemysława Sadury i Sławomira Sierakowskiego.
Seminarium odbędzie się 25 listopada w godz. 16.30-19.00. Zgłoszenia przyjmujemy do 21 listopada. Zapraszamy!
Seminarium analityczne.
Seminarium analityczne.
Seminarium odbędzie się 18 listopada w godz. 16.30-19.00. Zgłoszenia przyjmujemy do 14 listopada. Zapraszamy!
Spis treści Omówienie Igora Stokfiszewskiego 1. Wstęp 2. Kultura w Trzeciej Rzeczpospolitej. Plamki ślepe i zaniechania 3. „Dobra zmiana” w kulturze — Diagnoza. Retoryka resentymentu — Reakcja afektywna. Powrót Wielkiej Narracji — Polityka historyczna. Ojczyzna i rodzina — Reakcja instytucjonalna. Powrót centrali — „Kop w górę” i zapomniane doły — Kontrrewolucja – czy reminiscencja? Od Psów do Psów 4. Zagrożenia. Ład długiego trwania 5. Co robić? A przynajmniej – o czym myśleć Omówienie Igora Stokfiszewskiego „Raport z »dobrej zmiany« w kulturze” Iwony Kurz to więcej niż analiza polityki kulturalnej rządu Prawa i Sprawiedliwości. Autorka rekonstruuje stanowiska odnośnie kultury, jej funkcji …
„Raport z »dobrej zmiany« w kulturze” Iwony Kurz to więcej niż analiza polityki kulturalnej rządu Prawa i Sprawiedliwości. Autorka rekonstruuje stanowiska odnośnie kultury, jej funkcji społecznej i zakorzenienia systemowego, wyrażane przez postsolidarnościowe, postkomunistyczne i liberalne środowiska polityczne od roku 1989 do 2015, rzutując je zarazem na koncepcje i idee wyrażane przez intelektualistów, intelektualistki, twórców i twórczynie kultury, mających największy wpływ na kształtowanie się zbiorowej wyobraźni. Zapraszamy do lektury!
W kolejnym zeszycie analiz ISZ dr hab. Maria Theiss, badaczka społeczna z Instytutu Polityki Społecznej WNPiSM UW, analizuje dyskurs publiczny wokół najgłośniejszego programu społecznego w Polsce ostatnich lat – Programu 500+. Polecamy!
Zapraszamy na kolejne wydarzenie w cyklu „Zmiana kursu, przyspieszenie czy katastrofa? Niemiecki okręt na unijnym morzu a polskie dylematy w Europie”. O tym, dokąd nas zaprowadzi napięcie między asertywną Francją i zachowawczymi Niemcami i co z tego wynika dla polityki Polski w Europie będziemy rozmawiać na marginesie tekstu Piotra Burasa, dyrektora warszawskiego biura ECFR.
Zapisy na seminarium Piotra Burasa.
Efekty badań Przemysława Sadury i Sławomira Sierakowskiego.
Czy grożą nam rozpad narodowych wspólnot i „zimne wojny domowe” w poszczególnych krajach Europy? Zapraszamy na debatę z udziałem Davida Goodharta, autora głośnej książki „The Road to Somewhere: The Populist Revolt and the Future of Politics”, Agnieszki Graff i Macieja Gduli.
W dziesiątym zeszycie analiz ISZ dr Janina Petelczyc, ekspertka związana z Instytutem Polityki Społecznej UW, diagnozuje szanse i zagrożenia dla naszych emerytur w świetle polityki ostatnich lat.
Przez lata powojenne, ale także po zjednoczeniu kraju, Niemcy pielęgnowały „kulturę powściągliwości” w stosunkach międzynarodowych, zorientowaną na pokojowe kształtowanie relacji handlowych z otoczeniem, integrację europejską i wzrost gospodarczy. Czy niemal 30 lat po upadku Muru Berlińskiego stają się wreszcie „normalnym” mocarstwem geopolitycznym, które prowadzi grę o władzę z innymi państwami? Jak pisze prof. Tomasz G. Grosse: „wśród najważniejszych celów geopolitycznych Niemiec należy wymienić zwiększenie autonomii wobec USA, ułożenie strategicznych relacji z Rosją, kontrolę procesów integracyjnych w UE i strefy wpływów geoekonomicznych w Europie Środkowej i na Bałkanach Zachodnich. Jednocześnie Berlin jest skłonny ustąpić geopolitycznie kiedy zagrożone są jego interesy ekonomiczne, …
Co mówi prasa i Polacy w sieci o najbardziej znanym programie społecznym po 1989 roku? Bardzo dużo, zwłaszcza o tym, kto na 500+ zasługuje. O beneficjentach programu mówi się i myśli przede wszystkim w trzech kategoriach: członków wspólnoty narodowej; underclass i „nierobów” oraz zmanipulowanych klientów politycznych Prawa i Sprawiedliwości. Strategie dyskursu na ten temat nie są przypadkowe: służą symbolicznemu określaniu pozycji klas społecznych względem siebie. Na kolejnym seminarium ISZ będziemy rozmawiać o tym, co język materiałów prasowych i forów internetowych mówi o klasach, wspólnocie i Polakach w ogóle – na podstawie badań dr hab. Marii Theiss, badaczki społecznej, a ostatnio współautorki książki Obywatel na …
Co mówi prasa i Polacy w sieci o najbardziej znanym programie społecznym po 1989 roku? Bardzo dużo, zwłaszcza o tym, kto na 500+ zasługuje. O beneficjentach programu mówi się i myśli przede wszystkim w trzech kategoriach: członków wspólnoty narodowej; underclass i „nierobów” oraz zmanipulowanych klientów politycznych Prawa i Sprawiedliwości. Strategie dyskursu na ten temat nie są przypadkowe: służą symbolicznemu określaniu pozycji klas społecznych względem siebie.
Wiosną i jesienią zapraszamy na cykl dyskusji eksperckich – wśród gości m.in.: prof. Tomasz G. Grosse, prof. Elżbieta Mączyńska, dr Justyna Gotkowska, dr Maciej Grodzicki, dr Marcin Kędzierski, dr Agnieszka Łada, dr Sebastian Płóciennik, Piotr Buras, Basil Kerski, Kaja Puto, Adam Traczyk, Ewa Wanat.
Stare partie tracą na sile, nowe podmioty zagrażają dawnym elitom, pewniki polityczne odchodzą do lamusa – nawet w ostoi konserwatywnej stabilności, Republice Federalnej Niemiec. Czy zyskujący poparcie Zieloni z jednej i Alternatywa dla Niemiec zastąpią „wielką koalicję” chadeków i socjaldemokratów jako nowe bieguny niemieckiej polityki, a może dojdzie tam do ogólnego „zwrotu na prawo”? W jaki sposób schyłek „epoki Merkel” i przesunięcia w układzie sił partyjnych między Odrą a Renem wpływają na miejsce i interesy Polski wobec Niemiec i Europy? A przede wszystkim: jak zmieni się mapa polskich ryzyk i szans, zbieżności i kontrowersji z głównymi aktorami polityki naszego sąsiada? …
W dziewiątym zeszycie analiz ISZ Ignacy Morawski – twórca portalu SpotData, analityk rynków i gospodarki – ocenia, gdzie jest polska gospodarka po trzech latach rządów PiS.
Zróżnicowanie zachowań wyborczych w Polsce często sprowadza się do dwóch wymiarów: dawnych granic zaborów oraz różnic między wielkimi miastami a prowincją. Takich – wartych dokładniejszego opisu i interpretacji – różnic jest jednak więcej, zwłaszcza gdy analizujemy wyniki wyborów w miastach. Dane zebrane na przestrzeni ponad ćwierć wieku pozwalają na obserwowanie podobieństw i różnic między grupami miast, a także ich wewnętrznych zróżnicowań. Obserwacje pozwalają na relatywizację wpływu zaborów i czynnika wielkości miasta, a dowartościowują elementy takie jak uprzemysłowienie w epoce PRL, siłę ruchu protestu w latach 80. czy istnienie na terenie miasta przed rokiem 1989 dużych jednostek wojskowych. Recenzenci: Bartosz Brzyski …
Wprowadzenie podatku ekologicznego we Francji doprowadziło do największego od lat wybuchu niepokojów społecznych – rządowi zarzucono, że politykę klimatyczną uprawia kosztem słabszej części społeczeństwa. W Polsce problem konfliktu interesów społecznych i ekologicznych pojawia się głównie przy okazji debat o dekarbonizacji gospodarki (budowa i likwidacja kopalń, wysokoemisyjne ogrzewanie mieszkań), o odnawialnych źródłach energii czy regulacjach transportu drogowego. Czy w naszym kraju możliwy jest taki zwrot ekologiczny, który zamiast obciążyć grupy najbardziej wrażliwe ekonomicznie, przyniesie korzyści z punktu widzenia sprawiedliwego rozwoju? Jakie kierunki reform pomogłyby wciągnąć najmniej uprzywilejowanych na pokład zielonego okrętu? Zapraszamy na seminarium analityczne dr Agaty Stasik z Akademii Leona …
Zapraszamy do zapoznania się z powstałymi w 2018 publikacjami poświęconymi problematyce sztuki i kultury, w których opracowanie zaangażowany był zespół Instytutu Studiów Zaawansowanych.
Zapraszamy na projekt artystyczno-badawczy towarzyszący modułowi „Teatr Empatii”, realizowanemu w ramach Studium Kultury Społecznej.
Czwartek, 29 listopada 2018 Otwarcie konferencji dr Ernst Hillebrand (Fundacja im. F. Eberta w Warszawie) prof. Maciej Gdula (Instytut Socjologii UW, Instytut Studiów Zaawansowanych w Warszawie) Sesja poranna: Granice diagnozy Paneliści: prof. Rafał Matyja (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie) dr Maria Theiss (Instytut Polityki Społecznej WNPiSM UW) dr Elżbieta Korolczuk (Uniwersytet Södertörn w Sztokholmie) Moderator: Michał Sutowski (Instytut Studiów Zaawansowanych w Warszawie) Sesja popołudniowa: Społeczne emocje – dramat polityczny Panelistki: prof. Krystyna Skarżyńska (Wydział Psychologii, Uniwersytet Humanistycznospołeczny WSPS w Warszawie) Anna Mierzyńska (Marketing Anna Mierzyńska) Moderator: Michał Sutowski (Instytut Studiów Zaawansowanych w Warszawie) Debata finałowa: Sprawiedliwość czy tożsamość? Jak …
W ósmym zeszycie Analiz ISZ dr hab. Michał Bilewicz pisze o źródłach zbiorowej (nie)pamięci Polaków i o tym, jak uczyć historycznej prawdy w czasach wojny „idealistów” z „hiperkrytykami”.
Zapraszamy osoby działające w obszarze kultury, w roli twórczej – jako artyści i artystki rożnych dziedzin, jak i w roli menedżerskiej – jako organizatorzy i organizatorki, animatorzy i prowadzący instytucje kultury.
Zajęcia prowadzą: prof. Andrzej Leder, dr Barbara Markowska, Ignacy Morawski, dr Janina Petelczyc, Igor Stokfiszewski.
Cel badawczy seminarium dotyczy możliwości uchwycenia podstawowych kategorii ekonomicznych w języku filozoficznym, przede wszystkim – choć nie tylko – wywodzącym się z różnych nurtów strukturalizmu i poststrukturalizmu. Najważniejsze terminy, wokół których przebiegało nasze myślenie w pierwszym roku trwania seminarium, to „wartość znaku”, „logika pieniądza jako znaczącego”, „fetyszyzm” i „zaufanie”. Dyskutowaliśmy również kwestię braku i pełni, znaczenie konstrukcji czasu i pragnienia dla funkcjonowania podmiotów w polu gry ekonomicznej. W kolejnym roku kontynuowaliśmy analizę narracji wytwarzanych przez teorie ekonomiczne (klasyczne i współczesne). Czytaliśmy zarówno Adama Smitha, jak i Karola Marksa, Karla Polanyiego, oraz fragmenty Kapitalizmu i schizofrenii Deleuze’a/Guattariego. Interesowało nas przede wszystkim …
Niskie bezrobocie, wysoki gospodarczy, rosnące płace i plany wielkich inwestycji – czy korzystne wskaźniki gospodarcze to dzieło rządów po 2015 roku, wypadkowa fortunnych czynników zewnętrznych, a może fasada skrywająca głęboką nierównowagę, koniunkturę na kredyt i nadciągające kłopoty? Czy impuls popytowy i polityka społeczna przełożą się na inwestycje i wymarzony skok cywilizacyjny przez barierę „średniego dochodu”? Twórca portalu SpotData mierzy, liczy i interpretuje wskaźniki, kreśląc gospodarczy bilans ostatniego trzylecia. Recenzenci: prof. Jerzy Osiatyński, dr hab. Joanna Tyrowicz. Seminarium analityczne to seminarium jednodniowe prowadzone w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję poprzedzą komentarze …
Czy po 2015 roku faktycznie zapanował w Polsce „rynek pracownika”, a transfery socjalne przeniosły polskie państwo opiekuńcze do innej, lepszej cywilizacji? Ile ciągłości, a ile zerwania jest w polityce publicznej ostatnich 3 lat i czy trafnie odpowiada ona na najpoważniejsze kwestie społeczne pierwszych dekad XXI wieku? Jakie wyzwania i napięcia domagają się dziś najpilniejszej interwencji państwa – korekty bądź całościowej reformy systemu? Współautorka głośnego Obywatela na zielonej wyspie konfrontuje politykę społeczną PiS z oficjalną narracją – ale i z dorobkiem poprzedników. Recenzenci: dr Michał Polakowski, dr Rafał Bakalarczyk. Seminarium analityczne to seminarium jednodniowe prowadzone w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego …
Amerykański socjolog Jeffrey C. Goldfarb w książce Odnowa kultury politycznej. Siła kultury kontra kultura władzy zauważa, że „kultura zarówno umożliwia jak i uniemożliwia demokrację”, uściślając, że „[d]emokracja jest bardziej prawdopodobna, jeśli w społeczeństwie istnieje określony zbiór wartości, postaw i wierzeń”. W książce Prawo do kultury, która wkrótce ukaże się nakładem Wydawnictwa Krytyki Politycznej, analizuję praktyki z zakresu kultury społecznej, teatru wspólnoty i teatru politycznego, sztuki ze społecznością, sztuki politycznej i artywizmu, które przyczyniają się do kształtowania uniwersum wartości w oparciu o równość, empatię, podmiotowość, wspólnotowość, samoorganizację, samostanowienie i samorządność realizowane przez położenie nacisku na uczestnictwo i zaangażowanie na rzecz zbiorowości. …
Czy po 2015 roku faktycznie zapanował w Polsce „rynek pracownika”, a transfery socjalne przeniosły polskie państwo opiekuńcze do innej, lepszej cywilizacji? Ile ciągłości, a ile zerwania jest w polityce publicznej ostatnich 3 lat i czy trafnie odpowiada ona na najpoważniejsze kwestie społeczne pierwszych dekad XXI wieku? Jakie wyzwania i napięcia domagają się dziś najpilniejszej interwencji państwa – korekty bądź całościowej reformy systemu? Współautorka głośnego Obywatela na zielonej wyspie konfrontuje politykę społeczną PiS z oficjalną narracją – ale i z dorobkiem poprzedników. Recenzenci: dr Michał Polakowski, dr Rafał Bakalarczyk. Seminarium analityczne to seminarium jednodniowe prowadzone w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego …
Program studium poświęcony jest pozainstytucjonalnym i instytucjonalnym praktykom artystycznym, które łączy perspektywa podejmowania pracy o charakterze uczestniczącym, oddziałującym wspólnotowo oraz wpływającym na rzeczywistość społeczną.
Spotkanie z Agnieszką Dziemianowicz-Bąk (Razem), Maciejem Gdulą, Pauliną Piechną-Więckiewicz (Inicjatywa Polska) i Rafałem Trzaskowskim (Platforma Obywatelska) poprowadzi Michał Sutowski.
Spotkanie z Ignacym Morawskim, prof. Leokadią Oręziak i Rafałem Wosiem poprowadzi Michał Sutowski.
Postmodernizm stanowił obietnicę kultury, w której każdy będzie mógł wybrać sobie własny styl i w której żaden ze stylów nie będzie od innych gorszy. Zróżnicowana, ale nie zhierarchizowana – tak określano uniwersalny ład kultury w społeczeństwie końca historii. Po końcu tej nadziei wyłania się kultura „uniwersalnie” różnicująca. Nowy uniwersalizm ma groźne oblicze: kultury narodowe i klasowe okazują się konfliktowe i konfliktujące. Stwierdzenie „współdzielimy kulturę” w coraz mniejszym stopniu znaczy, że „bierzemy udział w tym, co wspólne”, w coraz większym natomiast, że „wprowadzamy w nią podziały” i „wydzielamy ją dla siebie”. Kiedy dekadę temu powstało hasło „Kultura się liczy!”, znaczyło ono, że kultura ma …
Prowadzenie: Edwin Bendyk Współpraca: dr Adam Ostolski Jesienią 2018 roku Polska będzie gospodarzem szczytu klimatycznego ONZ COP24. To dobra okazja, aby problemy kryzysu ekologicznego, a zwłaszcza zmiany klimatycznej sprowadzić na ziemię, a nawet jeszcze bliżej – na poziom polityki unijnej, krajowej i przede wszystkim lokalnej. Przed konsekwencjami cywilizacyjnych zmian, jakie z kryzysem ekologicznym się wiążą, nie można uciec ani zamknąć przed nimi granic. Za abstrakcyjnymi liczbami i faktami – rocznym wzrostem średniej temperatury Ziemi czy poziomem mórz i oceanów, wymieraniem kolejnych gatunków czy liczoną w tysiącach kilometrów kwadratowych deforestacją – kryją się bowiem potężne konsekwencje dla naszych warunków życia, stanu …
Polityce kulturalnej rządu PiS chciałabym się przyjrzeć szeroko, uwzględniając także kontekst działań innych niż „branżowe” Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To, co minister Piotr Gliński nazwał “korektą” w odniesieniu do działań swojego resortu, ma wymiar retoryczny, wiążący się z całkowitą zmianą języka mówiącego o kulturze, i pragmatyczny, dotyczący decyzji instytucjonalnych i finansowych. Symboliczne dowartościowanie dziedziny kultury idzie tu w parze z jej całkowitą instrumentalizacją, a jedynym podmiotem aktywnym na tej scenie staje się naród („warto być Polakiem”). Moim celem jest rekonstrukcja przesłanek dla tej polityki, jej założeń i celów – oraz jej realizacji. Pytanie o konsekwencje pozostaje otwarte. Recenzent: dr …
Szeroko dyskutowana ustawa o IPN i związana z nią afera dyplomatyczna prowokują do pytań o funkcję narracji martyrologicznej, historii heroicznej oraz rozliczeń (bądź ich braku) w polskiej sferze publicznej. Jakie mechanizmy myślenia zbiorowego decydują o społecznym poparciu dla penalizacji części kontrowersyjnych tez na temat historii najnowszej? Na jakie lęki i jakie aspiracje odpowiada polityka historyczna obecnego rządu? O tym wszystkim rozmawiać będziemy z prof. Michałem Bilewiczem z Centrum Badań nad Uprzedzeniami. Recenzenci: prof. Marcin Zaremba, dr Bożena Keff. Seminarium analityczne to seminarium jednodniowe prowadzone w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję poprzedzą …
Autor książki Wyjście awaryjne twierdzi, że z obecnego klinczu politycznego może nas wyprowadzić jedynie przebudowa fundamentów zbiorowej wyobraźni – modelu modernizacji, orientacji geopolitycznej, ale wizji rozwoju i języka wspólnotowego dla Polski. Na kolejnym seminarium analitycznym ISZ z jednym z najbardziej przenikliwych analityków polskiej polityki rozmawiać będziemy o kierunkach i aktorach możliwej zmiany, a także o tym, czy nowa wyobraźnia elit może być wehikułem wyborczym w horyzoncie najbliższych lat. Recenzentki: prof. Anna Sosnowska, Marta Tycner (Fundacja Rownanie) Seminarium analityczne to seminarium jednodniowe prowadzone w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję poprzedzą komentarze do tekstu dwóch …
Zakończyła się rekrutacja na seminaria semestru letniego 2017/2018. Wpłynęło ponad 200 zgłoszeń. Wyniki rekrutacji zostały już rozesłane. Zapraszamy na zajęcia od poniedziałku 12 lutego.
Zajęcia prowadzą: prof. Michał Bilewicz, prof. Przemysław Czapliński, prof. Andrzej Leder, prof. Rafał Matyja, dr hab. Iwona Kurz, dr Barbara Markowska, dr Adam Ostolski i Edwin Bendyk.
Zapraszamy do lektury tekstu Igora Stokfiszewskiego opublikowanego w 3. numerze kwartalnika „Kultura i rozwój”.
W numerze m.in. artykuł Igora Stokfiszewskiego dotyczący realizowanego przez Instytut projektu „Ursus. Zakłady”.
Analiza ISZ | dr Elżbieta Korolczuk: Społeczeństwo obywatelskie w Polsce – kryzys czy nowe otwarcie?
W siódmym zeszycie Analiz ISZ dr Elżbieta Korolczuk pisze o tym, gdzie są aktywni politycznie Polacy, kto nie chciał ich dostrzec i dlaczego – i co z tego dziś wynika dla polskiej demokracji.
Neoautorytaryzm, a nie populizm. Raport o tym, skąd się wzięła „dobra zmiana”
Czy PiS to kryptosocjaliści? Neoliberalni bankierzy w owczej skórze państwowców? A może zwyczajni zamordyści zapatrzeni w Daleki Wschód, którym w azjatyckim modelu gospodarczym podoba się tyleż efektywność, ile twarda ręka władzy, silna wspólnotowość i kontrola nad społeczeństwem?
Zapraszamy do lektury zeszytu analiz Instytutu Studiów Zaawansowanych pod redakcją Macieja Gduli i Michała Sutowskiego.
Czwartek, 2 listopada 2017 Sesja otwarcia: Czy można (i czy warto) uratować zachodnią demokrację? Paneliści: Jan-Werner Müller (Princeton University) Ulrike Guérot (Donau-Universität Krems) Moderator: Sławomir Sierakowski (Instytut Studiów Zaawansowanych, Krytyka Polityczna) Piątek, 3 listopada 2017 Sesja 1: Rosja i jej sąsiedzi w czasach Donalda Trumpa Wprowadzenie: Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz Paneliści: Andrei Kolesnikov (Carnegie Moscow Center) Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Fundacja im. Stefana Batorego) Ryszard Schnepf (Uniwersytet Warszawski) Moderatorka: Kaja Puto (Ha!art) Sesja 2: Jak wspierać demokrację na Wschodzie (jeśli upada nawet na Zachodzie)? Wprowadzenie: Goran Buldioski Paneliści: Goran Buldioski (Open Society Initiative for Europe) Witold Jurasz (OAS, Polsat News 2) Ludwika …
Thursday, November 2, 2017 Opening Session: Can and Should Western Democracy Be Saved? Panelists: Jan-Werner Müller (Princeton University) Ulrike Guérot (Donau-Universität Krems) Moderator: Sławomir Sierakowski (Instytut Studiów Zaawansowanych, Krytyka Polityczna) Friday, November 3, 2017 Session 1: Russia’s and its neighbours’ life with Donald Trump Input speech: Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz Panelists: Andrei Kolesnikov (Carnegie Moscow Center) Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Fundacja im. Stefana Batorego) Ryszard Schnepf (Uniwersytet Warszawski) Moderator: Kaja Puto (Ha!art) Session 2: How to promote democracy in the East when it declines in the West? Input speech: Goran Buldioski Panelists: Goran Buldioski (Open Society Initiative for Europe) Witold Jurasz (OAS, …
Wraz z zaproszonymi gośćmi będziemy rozmawiać o źródłach słabości współczesnych lewic i warunkach przywrócenia im siły. Zastanowimy się też, jak dziś definiują się rozmaite partie i ruchy lewicowe, oraz na ile te definicje i praktyki przystają do funkcjonowania współczesnych społeczeństw demokratycznych oraz przygniatających je kryzysów. Będziemy się temu przyglądać na podstawie rzeczywistości w Polsce, Francji i Niemczech. Zajmiemy się teraźniejszością, ale będziemy też sięgać w przeszłość, wychodząc z założenia, że kto odwraca się od tradycji własnych – i innych – postaw, idei czy wartości, ten jest bardziej bezradny w konfrontacjach ze współczesnością. Żeby wejrzeć w te kwestie, będziemy odwoływać się …
Koncepcja i opieka merytoryczna: dr Anna Świętochowska Współpraca: Izabela Jasińska I. Zarys problematyki Problematyka kultury i jej znaczenie dla rozwoju jest w ostatnich dwudziestu latach dość szeroko obecna w naukach społecznych. Szczególnym zainteresowaniem badaczy cieszy się znaczenie kultury dla rozwoju miast i regionów w kontekście podnoszenia ich atrakcyjności, lepszej jakości życia mieszkańców, rozwoju kapitałów: społecznego, kreatywnego, intelektualnego, a także powstawania przemysłów kreatywnych. Program Kultura i rozwój prowadzony w Instytucie Studiów Zaawansowanych od 2012 roku wpisuje się w nurt tych poszukiwań. Jego celem było przede wszystkim stworzenie mapy nowych praktyk kulturowych oraz scharakteryzowanie ich pod kątem oddziaływania prorozwojowego. Podstawowym założeniem programu …
Jednym z fundamentów programu Kultura i rozwój jest pytanie o źródła rozwoju kultury oraz jego ewentualne związki z rozwojem społeczno-gospodarczym. Dostrzegając procesy „ekonomizacji” sektora kultury, która w ostatnich latach objawiła się karierą idei „przemysłów kreatywnych” oraz próbami liczenia (kwantyfikacji) kultury, Kultura i rozwój pyta o mechanizmy, które decydują o rozwoju społecznym. Nie pytamy zatem o to, co ekonomiczne w kulturze, ani też o to co kulturowe w gospodarce, lecz poszukujemy mechanizmów rozwojowych, które wychodząc od kultury miałyby szersze implikacje niż dla jej sfery oficjalnej i zinstytucjonalizowanej. Zarówno praktycy – animatorzy i liderzy inicjatyw, które niejednokrotnie nie mają nawet etykietki „kulturowych”, …
Skala protestu (nie tylko) kobiet przeciwko zapowiedzi zaostrzenia ustawy antyaborcyjnej była niespodzianką dla elity władzy, dla opozycji, także dla samych organizatorek. Temat piętnowany jako „zastępczy”, definiowany zazwyczaj w języku strony „pro-life” uruchomił bezprecedensową, masową mobilizację ponad podziałami klasowymi i regionalnymi, a także nadał nowe znaczenia pojęciu „godności”. Co kierowało twórczyniami tego aktu protestu? Jaki mechanizm komunikacji i organizacji skłonił do zaangażowania „letnich” dotychczas politycznie obywateli i obywatelek? Badaczki najbardziej niespodziewanego wydarzenia politycznego ostatniego roku mierzą się z pytaniem, czy w październiku narodziło się w Polsce społeczeństwo obywatelskie nowego typu. Recenzenci: dr Elżbieta Korolczuk, dr Mikołaj Rakusa-Suszczewski. Seminarium badawcze prowadzone jest …
Wdrażana przez rząd Prawa i Sprawiedliwości reforma oświaty oznacza likwidację gimnazjów i daleko idące zmiany programowe. Plany te budzą wielkie kontrowersje wśród opinii publicznej i sprzeciw ze strony części zawodowych organizacji nauczycielskich, środowisk rodziców, ale także reprezentantów samorządów. Jakie, obok animozji partyjnych, konflikty interesów i wartości grają rolę w polskiej wojnie o szkołę? Czy rodzice, nauczyciele i władze lokalne mogą zbudować – trwalszy niż opór wobec jednej reformy – sojusz na rzecz jakościowych usług publicznych? Jaki potencjał polityczny tkwi w takim konflikcie i czy może on być zaczynem nowego ruchu społecznego? Wreszcie, czy tradycyjną mobilizację związkową można pogodzić z komunikacją …
There’s a widespread notion that European democracy with its main project – EU – is facing threats from outside its borders, as well as from within; historiosophical optimism, so to say, seems to be out of fashion today.
Zapraszamy osoby działające w obszarze kultury, w roli twórczej – jako artyści i artystki rożnych dziedzin, jak i w roli menedżerskiej – jako organizatorzy i organizatorki, animatorzy i prowadzący instytucje kultury.
Zajęcia będą polegać na dyskusji nad wybranymi zagadnieniami z dziejów nowożytnej Polski od początku XVIII wieku do 1989 roku. Akcent padnie na stosunki polsko-rosyjskie i ich wpływ na brak lub ograniczenie polskiej suwerenności oraz zacofanie społeczne, polityczne i gospodarcze. A także na to czy, jak i dlaczego Rosji pomagali w tym sami Polacy. Dyskusja będzie partnerska a lektury ciekawe. SŁAWOMIR SIERAKOWSKI – założyciel „Krytyki Politycznej”. Prezes Stowarzyszenia im. Stanisława Brzozowskiego i dyrektor Instytutu Studiów Zaawansowanych. Socjolog, publicysta. Ukończył Międzywydziałowe Indywidualne Studia Humanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, w ramach których studiował socjologię, filozofię i ekonomię. Pracował pod kierunkiem Ulricha Becka na Uniwersytecie w …
Nadchodzące seminaria będą dyskusją przede wszystkim o tym, jak oceniać i gdzie szukać efektów inicjatyw kulturowych. Czy w ogóle powinniśmy wyznaczać i brać pod uwagę działalność kulturową jako proces, któremu można wyznaczać inne cele niż autoteliczna wartość kultury? Czy funkcje działalności kulturalnej podlegają wartościowaniu i uwspółmiernianiu z innymi funkcjami i wartościami społecznymi? Jeśli tak, to jakie mechanizmy sprzyjają podtrzymywalności inicjatyw i ich oddziaływaniu na społeczne środowisko, w którym powstają? Seminarium badawcze prowadzone jest w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję poprzedzą komentarze do tekstu dwóch recenzentów/recenzentek. Working paper zostanie udostępniony uczestnikom …
Od dekady przekonujemy się, że racjonalnie formułowane i ustalane zasady są dla współczesnej demokracji niewystarczające. Państwo w coraz większym stopniu uwzględnia – to znaczy przyznaje, że istnieją i włącza do polityki – emocje społeczne. Niepokój, gniew, lęk, wściekłość, wstyd czy duma są poddawane zarządzaniu i włączane w kształtowanie podmiotów zbiorowych. Rodzi to jednak poważny problem: za sprawą emocji demokracja staje się bardziej egalitarna, ale też bardziej niestabilna. Polityczna większość ma charakter nietrwały, wyłaniając się jako produkt polityki afektywnej wytwarzany poprzez zarządzanie emocjami. W tej sytuacji zapytać należy, skąd biorą się społeczne emocje. Dla znalezienia odpowiedzi proponuję przyjąć podwójne założenie – …
Cel badawczy seminarium dotyczy możliwości uchwycenia podstawowych kategorii ekonomicznych w języku filozoficznym, przede wszystkim – choć nie tylko – wywodzącym się z różnych nurtów strukturalizmu i poststrukturalizmu. Najważniejsze terminy, wokół których przebiegało nasze myślenie w poprzednim roku, to „wartość znaku”, „logika pieniądza jako znaczącego”, „fetyszyzm” i „zaufanie”. Dyskutowaliśmy również kwestię braku i pełni, znaczenie konstrukcji czasu i pragnienia dla funkcjonowania podmiotów w polu gry ekonomicznej. W nadchodzącym roku kontynuować będziemy analizę narracji wytwarzanych przez teorie ekonomiczne (klasyczne i współczesne), by uchwycić filozoficzną stawkę determinizmu i obiektywizacji praw ekonomicznych. Interesuje nas przede wszystkim uchwycenie etycznego i politycznego sensu różnych zależności ujawnianych …
„Co nie jest biografią, nie jest w ogóle” powiedział Stanisław Brzozowski, żeby podnieść znaczenie idei, które przeszły przez czyjeś doświadczenie i tak udowodniły swoją prawdziwość lub jej zaprzeczyły. Okołobiurkowym abstrakcjom filozofów nie zweryfikowanym przez życie ufać nie należy. Dlatego o komunizmie i kapitalizmie porozmawiamy korzystając z doświadczenia intelektualisty, który swą biografią objął cały XX wiek i zostawił po sobie wiele pism o komunizmie i kapitalizmie. Czy właściwie zrozumianych? Dlaczego na Zachodzie „Zniewolony umysł” został zrozumiany inaczej niż w Polsce? Dlaczego jego wydawca Jerzy Giedroyć uważał książkę za fałszywą? I dlaczego teksty Miłosza o kapitalizmie nie spotkały się niemal w ogóle …
W trakcie zajęć analizować będziemy najważniejsze teksty z zakresu teorii architektury i urbanistyki XX wieku, pogłębiając dzięki nim zdolności krytycznego rozumienia przestrzeni miejskiej. Przyjrzymy się nurtom myślowym, które wpłynęły na kształt i strukturę wielu europejskich miast osadzając je w ich kontekście społecznym, politycznym i ekonomicznym. Głównym przedmiotem naszego zainteresowania będzie Warszawa, która poprzez swoja historię miała szansę stać się poligonem doświadczalnym dla różnorodnych, często nawet wzajemnie sprzecznych, teorii planowania. Analizowane teksty pozwolą nam na zdobycie narzędzi badawczych, dzięki którym będziemy w stanie zrozumieć nie tylko procesy kształtujące przestrzeń współczesnej Warszawy, ale też ścieżki jej potencjalnego rozwoju. Tematyka zajęć związana będzie …
W debacie o przyszłości świata wizje apokalipsy ludzkości zdominowanej przez sztuczną inteligencję ścierają się (z coraz rzadszymi) utopiami sieciowej demokracji i wyzwolenia człowieka przez technologię. W jaki sposób nowe technologie komunikacyjne – i technologie w ogóle – odmienią już wkrótce obraz polityki nad Wisłą? Czy obywatele zyskają większe możliwość kontrolowania swych przedstawicieli i bezpośredni wpływ na sprawy publiczne, czy raczej politycy i technokraci – lepsze narzędzia podtrzymywania status quo i manipulacji zbiorowością? A może w ogóle nie będzie jednej sfery publicznej, a społeczeństwo podzieli się na szereg mikrowspólnot, polska „polityka jaką znamy” pozostanie zaś skansenem, parkiem rozrywki z dekoracjami rodem …
O czym? Prócz klasycznej pracy Piketty’ego (2014) na rynku pojawiło się w ubiegłych latach szereg ważnych wystąpień poświęconych problemom nierówności. Są takie które po prostu kontynuują i rozwijają dzieło Francuza (Saez, Zuckman, Alvaredo). Niektóre nakazują rozmawianie o nierównościach w kontekście globalnym (Milanovic 2016). Inne szukają ponadczasowych historycznych mechanizmów rządzących dynamiką nierówności na przestrzeni dziejów (Scheidel 2017). Jeszcze inne koncentrują się na pragmatycznych strategiach zmniejszania nierówności tu i teraz przy pomocy dostępnych zasobów (Atkinson 2015). Celem seminarium byłoby krytyczne przeanalizowanie tych prac, zapoznanie polskiego odbiorcy z ich wynikami i zainicjowanie na ich temat pogłębionej dyskusji. Po co? Plan minimum polega na …
KOD, „Czarny protest” i demonstracje w obronie sądów ożywiły nadzieje na uaktywnienie polskiego społeczeństwa. Tysiące ludzi w większych i mniejszych miastach wyszły na ulice w kraju, w którym społeczeństwo obywatelskie opisywane było jako raczkujące, apatyczne lub, w najlepszym razie, enklawowe. Czy zatem diagnozowany marazm Polaków był smutnym faktem, a może pewne formy obywatelskiego zaangażowania były niedostrzeżone? I czy z energii nowego społecznego oporu może się zrodzić coś trwałego, nowe formy polityczności, odnowa demokratycznej wspólnoty zdolnej odzyskać państwo dla obywateli? Recenzenci: Igor Stokfiszewski, Edwin Bendyk. Seminarium badawcze prowadzone jest w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych …
Idąc po władzę, PiS deklarował bardziej niż dotąd solidarne podejście do ochrony zdrowia; praktyka rządu jest w tej sprawie niejednoznaczna. Czy polskim pacjentom trzeba więcej logiki rynku czy więcej ingerencji państwa? I jak ten dylemat ma się do oczekiwań wyższego standardu usług medycznych, rosnących kosztów i prawa równego dostępu do leczenia? Recenzenci: dr Kinga Dunin, Marek Balicki. Seminarium badawcze prowadzone jest w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję poprzedzą komentarze do tekstu dwóch recenzentów/recenzentek. Working paper zostanie udostępniony uczestnikom i uczestniczkom seminarium na dwa tygodnie przed zajęciami. Warunkiem udziału w seminarium jest …
Rząd PiS przywrócił wiek emerytalny sprzed reformy „67”. Czy wprowadzi również przymusowy III filar? Jakie konsekwencje dla budżetu państwa i naszych portfeli, dziś i za dekady, przyniosą Pracownicze Plany Kapitałowe? Czy ponad 100 mld zł publicznych pieniędzy z OFE zostanie sprywatyzowane? Czy minister Morawiecki planuje nimi uratować nasze emerytury czy raczej wspomóc rynki finansowe kosztem przyszłej nędzy obywateli i braku rozwoju kraju? Recenzenci: dr Janina Petelczyc, dr Krzysztof Hagemejer. Seminarium badawcze prowadzone jest w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję poprzedzą komentarze do tekstu dwóch recenzentów/recenzentek. Working paper zostanie udostępniony uczestnikom i …
Aktywna polityka wspierania rodzimego przemysłu była jedną z obietnic wyborczych obozu władzy i odpowiedzią na nowe trendy w światowej ekonomii. Ile retoryki, a ile działań przyniosła w tej sferze „dobra zmiana”? Czy nasz kraj ma szansę powtórzyć sukcesy Korei Południowej, Finlandii czy Izraela, czy państwo PiS jest zdolne Polsce w tym pomóc – a może nie tędy wiedzie droga ucieczki od losu wiecznego poddostawcy. Recenzenci: dr Aleksandra Przegalińska (Akademia Leona Koźmińskiego), dr Jan Staniłko (Ministerstwo Rozwoju), Dariusz Standerski (Fundacja Kaleckiego) Seminarium badawcze prowadzone jest w formule dyskusji wokół working paper przygotowanego specjalnie na seminarium przez zaproszonych specjalistów i ekspertki. Dyskusję …
Został otwarty nabór na seminaria semestru zimowego 2017/2018! W semestrze zimowym zajęcia prowadzą: prof. Leokadia Oręziak, prof. Andrzej Leder, dr Barbara Markowska, dr Elżbieta Korolczuk, dr Mikołaj Lewicki, Maria Libura, Sławomir Sierakowski, Rafał Woś i Piotr Wójcik.
W szóstym tekście z serii Analiz ISZ Agnieszka Dziemianowicz-Bąk pisze o właśnie wprowadzonej reformie oświaty i politycznym wymiarze skierowanego przeciw niej oporu rodziców i nauczycieli.
W piątym tekście z serii Analiz ISZ dr Aleksandra Przegalińska zastanawia się, czy (i którzy) ludzie będą żyć wiecznie, jak Polacy odnajdą się w globalnej chmurze i dlaczego lepiej pisać gry niż w nie grać.