Seminaria Instytutu Krytyki Politycznej

Geo-polityka nad Wisłą i nie tylko – jak odzyskać Ziemię i przyszłość w czasach kryzysu ekologicznego

Prowadzenie: Edwin Bendyk
Współpraca: dr Adam Ostolski

Jesienią 2018 roku Polska będzie gospodarzem szczytu klimatycznego ONZ COP24. To dobra okazja, aby problemy kryzysu ekologicznego, a zwłaszcza zmiany klimatycznej sprowadzić na ziemię, a nawet jeszcze bliżej – na poziom polityki unijnej, krajowej i przede wszystkim lokalnej.

Przed konsekwencjami cywilizacyjnych zmian, jakie z kryzysem ekologicznym się wiążą, nie można uciec ani zamknąć przed nimi granic. Za abstrakcyjnymi liczbami i faktami – rocznym wzrostem średniej temperatury Ziemi czy poziomem mórz i oceanów, wymieraniem kolejnych gatunków czy liczoną w tysiącach kilometrów kwadratowych deforestacją – kryją się bowiem potężne konsekwencje dla naszych warunków życia, stanu środowiska, zdrowia obywateli czy szans rozwoju gospodarczego. Technologie związane ze stanem środowiska, zwłaszcza w dziedzinie energetyki, odmienią nasz sposób życia: miejsca pracy i style konsumpcji, planowanie przestrzeni miejskiej i krajobraz poza nimi, sposoby organizacji społecznej i funkcje państwa.

Kryzys ekologiczny już dziś stawia nowe pytania o sprawiedliwość, podział kosztów i korzyści z cywilizacyjnej zmiany, wreszcie o przyszłe miejsce Polski i jej regionów w globalnym podziale pracy. Wiemy jednak, że same technologie, inżynieria i nakłady finansowe nie wystarczą, by sprostać nowej sytuacji – nie obejdzie się bez wielkiej zmiany kulturowej. O wielkich wyzwaniach z nią związanych piszą filozofowie i technokraci, prezydenci i burmistrzowie, Papież Franciszek i Naomi Klein.

W trakcie konwersatorium „Geo-polityka nad Wisłą i nie tylko – jak odzyskać Ziemię i przyszłość w czasach kryzysu ekologicznego” będziemy przekładać ten wielki temat współczesności na język konkretu i praktycznych wyzwań dla aktywistów, polityków samorządowych, ekspertów i liderów opinii. Wierzymy, że główny nurt polskiej polityki – niezwykle skostniały i zachowawczy na poziomie ogólnokrajowym – można ożywić, a decydentów skłonić do zmiany myślenia angażując aktorów bliższych obywatelom, sprawom lokalnym. Tych, dla których klimat i ekologia to sprawy życia codziennego, a nie przedmiot sporów ideologicznych.

Dyskutując z politykami, działaczami społecznymi i ekspertami postawimy pytania na tu i teraz: co dla mieszkańców miast i wsi oznacza walka ze smogiem, a także kto ma za nią zapłacić; jakie miejsca pracy możemy stworzyć i jakie zastąpić pracując na lepszy klimat; które zasoby należy oszczędzić, a które uruchomić i kto na tym skorzysta. Za każdym razem będziemy szukać sojuszników i koalicjantów, nieraz w poprzek podziałów znanych z mediów i kolejnych „wojen na górze”. Wszystko po to, by odpowiedzieć sobie „jak (chcemy) żyć” jako społeczeństwo, z kim w drogę do pożądanego świata się udać – a także, jak sobie i opinii publicznej o tym wszystkim opowiedzieć.


TEMATY SPOTKAŃ:
Do poszczególnych tematów zapraszać będziemy ekspertów i ekspertki, którzy przygotują wystąpienia wokół których toczyć będziemy seminaryjne dyskusje i spory.

1) 15.03
Kryzys klimatyczny, granice planetarne i zarządzanie ryzykiem. Co wiemy, czego nie wiemy?
Gość: Marcin Popkiewicz (ziemianarozdrozu.pl)

Spotkanie wstępne, podczas którego nastąpi aktualizacja stanu wiedzy i niewiedzy na temat zmian klimatycznych w szerszym kontekście kryzysu środowiskowego.Zmiany klimatyczne są skutkiem złożonych oddziaływań, których konsekwencji nie sposób jednoznacznie oszacować. Musimy posługiwać się szacunkami ryzyka, prawdopodobieństwami wystąpienia zjawisk i wydarzeń, scenariuszami. W końcu musimy też podejmować decyzje na poziomie indywidualnym, lokalnym, międzynarodowym. Pomagają w tym zasady, np. coraz powszechniej rekomendowana w polityce rozwojowej zasada ostrożności (przezorności) mająca swe źródło w sformułowanej przez Hansa Jonasa zasadzie odpowiedzialności.W jakim stopniu wyjściem z impasu może być rozwój nowych technologii wytwarzania i przechowywania energii, a w jakim potrzebujemy również nowych „technologii społecznych” – sposób organizowania wspólnego życia?

2) 5.04
Ekonomia i ekologia polityczna antropocenu (kapitałocenu)

Debatę o zmianach klimatycznych trzeba osadzić w ramach pojęciowych i symbolicznych. Jedną z najsilniejszych propozycji jest uznanie, że wkroczyliśmy w epokę antropocenu, w której człowiek jest głównym i dominującym czynnikiem kształtowanie geoekosystemu. Uznanie antropocenu oznacza uznanie nowej perspektywy metafizycznej (skończoności i ograniczoności Ziemi) ale także otwiera nowe pola krytyki systemu społeczno-polityczno-gospodarczego (dyskurs krytyczny kapitałocenu).Czy możliwy jest zielony kapitalizm? Czy zagrożenie katastrofą ekologiczną i poziom rozwoju środków wytwórczych oraz poziom uspołecznienia wiedzy i kultury nie otwiera perspektywy post-kapitalistycznej jako sposoby wyjścia z kryzysu, którego symptomem jest kryzys środowiskowy?

3) 12.04
Świat, gmina, dom. Wymiary geo-polityki
Goście: Patryk Białas
(Stowarzyszenie BoMiasto), Izabela Jakubczyk (Biuro Infrastruktury Urzędu Miejskiego w Warszawie)

Zasada ostrożności chroni przed utopijnym optymizmem i pragnieniem działania. Zasada nadziei chroni przed pesymizmem apokalipsy i podpowiada, że odpowiedzialne działanie jest potrzebne na każdym poziomie organizacji życia społecznego. Jak oddziaływać na rzeczywistość w wymiarze osobistym, lokalnym, makropolitycznym?Szczególną uwagę warto poświęcić klimatycznej polityce miejskiej – stanowiącej prawdziwe laboratorium innowacji społeczno-ekonomicznych – oraz wyzwaniom polityki regionalnej. Jak prowadzić geo-politykę w regionach, które dziś uzależnione są od górnictwa? Czy zrównoważony rozwój gminy/regionu może być nie tylko szansą na rozwój gospodarczy, lecz również nową podstawą lokalnej dumy i tożsamości?

4) 10.05
Współzależność, solidarność, sprawiedliwość. Zasady geo-polityki
Goście: dr Małgorzata Snarska
(Prezes Fundacji Forum Inicjatyw Społecznych, była dyrektor Departamentu Współpracy z Zagranicą w Ministerstwie Środowiska, szefowa Zespołu Prezydenta COP 14), Marcin Korolec (prezes Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych, były minister środowiska, w latach 2013–2015 sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska i pełnomocnik rządu ds. polityki klimatycznej)

Nowy kształt stosunków międzynarodowych buduje się w rosnącej świadomości zagrożenia „wojnami klimatycznymi”. Podejmowane są wysiłki zdefiniowania mierzalnych celów, takich jak Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDG). Porozumienie Paryskie otworzyło nowy etap w kształtowaniu relacji międzynarodowych w wymiarze globalnym, w oparciu o rosnącą świadomość współzależności. Współzależność stwarza nową płaszczyznę do zaangażowania wszystkich stron, inną niż system zbudowany na rywalizacji i hegemonii. Współzależność otwiera też możliwość oparcia wielostronnych relacji na zasadach solidarności i sprawiedliwości. Jakie są szanse na to, by ta możliwość została właściwie wykorzystana?

5) 24.05
Powrót na Ziemię. Potrzeba nowej kultury
Goście: dr Adrian Wójcik 
(Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; ekspert od psychologii postaw prośrodowiskowych) i o. Stanisław Jaromi (franciszkanin, laureat tytułu Człowieka Roku Polskiej Ekologii​ 2017, absolwent teologii i ochrony środowiska, doktor filozofii, od lat zaangażowany w chrześcijańską edukację ekologiczną, przewodniczący Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu ​(​REFA​)​ i szef portalu www.swietostworzenia.pl).

Zmiana modelu rozwoju wymaga nowych wzorów produkcji i konsumpcji, a więc również zmiany kulturowej. Porzucić jednak trzeba przekonanie o nowej, uniwersalnej kulturze – potrzebna jest wielość kulturowych inspiracji zasilających wyobraźnię potrzebną do napędzania innowacji niezbędnych, by opanować kryzys. Czy możliwa jest zmiana kulturowa w Polsce? Czy możliwa jest polska wersja „dobrego życia” (Buen vivir)? Czy można „zazielenić” polski romantyzm, najsilniejszy idiom polskiej kultury?

6) 14.06
Geo-polityka a państwo dobrobytu. W stronę zielonego okrągłego stołu
Goście:
o. Stanisław Jaromi (Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu, portal swietostworzenia.pl), Marcin Popkiewicz (portal ziemianarozdrozu.pl), Katarzyna Ugryn (Fundacja im. Heinricha Bölla), Adrian Wójcik (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).

Kryzys środowiskowy jest zbyt poważną sprawą, by pozostawić go jedynie w rękach specjalistów. Musi stać się główny tematem polityki i debaty publicznej. Jak to uczynić? Czy nie nadszedł czas na polski zielony okrągły stół?Nowe rozumienie dobrobytu musi przekładać się na projekt rozwiązań instytucjonalnych, a to wymaga zaangażowania wielu partnerów społecznych. Jak budować siatki zabezpieczenia społecznego , jak zapewnić wszystkim dostęp do usług publicznych bez naruszania ekologicznych granic wytrzymałości planety? Jak będą musiały się zmienić i jak możemy zmienić istniejące modele państwa dobrobytu, zbudowane w warunkach społeczeństwa przemysłowego?Punktem wyjścia do rozmowy mogłaby być koncepcja „sprawiedliwej transformacji”, wypracowana przez związki zawodowe. W Polsce zarówno w związkach zawodowych, jak i w organizacjach pracodawców, dominuje sceptyczne podejście wobec polityki klimatycznej, traktowanej jako zagrożenie/ograniczenie dla rozwoju gospodarki. Czy spotkanie przy jednym stole partnerów społecznych – aktywistów i ekspertów ekologicznych, związkowców i pracodawców, mogłoby doprowadzić do wypracowania kompromisów niezbędnych do tego, by ruszyć sprawy do przodu?

Seminarium zorganizowane we współpracy

z Fundacją im. Heinricha Bölla.

Partnerem cyklu jest PaństwoMiasto.


Informacje dla studentek i studentów:
Seminarium odbywa się co 2 tygodnie, w czwartki, w godzinach 16:30-19:00, począwszy od 15 marca 2018.

Terminy spotkań:
2018: 15.03, 5.04, 12.04, 10.05, 24.05, 14.06
Ze względów organizacyjnych terminy spotkań mogą ulec zmianie.

Seminarium zorganizowane we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla. Partnerem cyklu jest PaństwoMiasto. UWAGA! Spotkania odbywają się poza Instytutem.

Ze względu na dobór lektur uczestnicy i uczestniczki seminarium powinni znać język angielski na poziomie rozumienia tekstu naukowego.

Obowiązują zapisy za pośrednictwem poniższego formularza, według zasad ogłoszonych na www.instytut-studiow.pl.
Termin naboru mija 4 marca 2018.
Liczba miejsc ograniczona.
Udział w seminarium jest bezpłatny.

EDWIN BENDYK – dziennikarz, publicysta i pisarz. Pracuje w tygodniku POLITYKA, gdzie kieruje działem nauki. Autor czterech książek: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności (2002), Antymatrix. Człowiek w labiryncie sieci (2004), Miłość, wojna, rewolucja. Szkice na czas kryzysu (2009) oraz Bunt Sieci (2012). Współautor (wraz z Jackiem Santorskim i Witoldem Orłowskim) książki Jak żyć w świecie, który oszalał (2014). Na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego prowadzi wykłady o kulturze cyfrowej w ramach kierunku „Język i społeczeństwo”; wykłada w Collegium Civitas, gdzie kieruje Ośrodkiem badań nad Przyszłością; w Centrum Nauk Społecznych PAN (Graduate School for Social Research) prowadzi seminarium o nowych mediach. Z-ca redaktora naczelnego magazynu naukowego „Kultura i rozwój”. Członek Polskiego PEN Clubu oraz European Council on Foreign Research.

DR ADAM OSTOLSKI – socjolog, publicysta, adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. W nauce reprezentuje perspektywę teorii krytycznej, łączącej badanie społeczeństwa z zaangażowaniem w jego zmianę. Członek redakcji „Green European Journal” oraz Partii Zieloni.

__
Przeczytany do końca tekst jest bezcenny. Ale nie powstaje za darmo. Niezależność Krytyki Politycznej jest możliwa tylko dzięki stałej hojności osób takich jak Ty. Potrzebujemy Twojej energii. Wesprzyj nas teraz.

Zamknij