#nauka

Nowe:

James Magnussen podczas mistrzostw świata w Barcelonie w 2013 roku. Fot. Lis í Jákupsstovu/Flickr.com

Igrzyska na legalnym dopingu. Prawnik chce stworzyć sportowych mutantów

Celem Arona D’Souzy i jego współpracowników jest bicie rekordów świata i przesuwanie granic osiąganych przez człowieka. Za dekadę może się okazać, że substancje już do tego nie wystarczą.

Elon Musk prezentuje Neuralink. Fot. Steve Jurvetson/Wikimedia Commons

Neuralink i technokracja. Nowy totalitaryzm ubrany w angielski garnitur

Pomimo tymczasowej wadliwości projektu Elona Muska Neuralink jest platformą o największym potencjale kształtowania zachowań i dzielenia ludzi na włączonych lub odłączonych od/do nowego systemu. O komplikacjach pooperacyjnych nie wspominając.

Nie żyje Arno Mayer – historyk nowoczesności, marksista z Princeton

Jako lewicowy syjonista Mayer spędził w młodości pewien czas w kibucu, ale rozczarowało go przerodzenie się Izraela w zmilitaryzowane państwo apartheidu, zdominowane przez nacjonalistów i radykałów religijnych.
Fot. Meredith Garstin/Kevin Gill/Flickr;, ed. KP

Gina Rippon: Kobiety są z Wenus, a mężczyźni z Marsa? Czas skończyć z mitem o płci mózgu

Na początku było założenie, że kobiety są gorsze, a wyłaniające się dyscypliny zorientowane na badanie mózgu mogły zyskać uznanie, używając naukowych metod dla wyjaśnienia, dlaczego są gorsze. To nadal wpływa na każdy aspekt współczesnych badań – mówi neurobiolożka Gina Rippon, autorka książki „The Gendered Brain”.

Richard Feynman. Fot. ENERGY.GOV

Polityczne skutki kwantowej rewolucji. Jak fizyka zobojętniała na filozofię

Zdanie sobie sprawy z radykalnej potencjalności świata, która wynika z odkryć kwantowych, ma pozwolić na porzucenie teologicznych naleciałości tak w fizyce, jak i polityce.

Newsletter

Najważniejsze wiadomości o tym, co robimy. W Twojej skrzynce email.

David Wengrow. Fot. Fronteiras do Pensamento/Wikimedia Commons

Podstawą demokracji jest nieposłuszeństwo [rozmowa z Wengrowem]

W europejskim rozumieniu wolności jest coś, co wynika z doświadczenia niewolnictwa: definiujemy wolność wyłącznie w kategoriach indywidualnych, jako formę władzy, bez liczenia się z innymi.

Barbara Engelking w rozmowie z Moniką Olejnik. Fot. TVN24

Badania nad Zagładą po rządach PiS: nie udawajmy, że nic się nie stało

Minimum oczekiwań historyków to autonomia dla badaczy i rzeczywiste odpolitycznienie instytucji naukowych. Rozmawiamy z prof. Dariusz Libionką, historykiem, redaktorem naczelnym rocznika „Zagłada Żydów”.

Fot. Neuwieser, Horst Gutmann/Flickr.com, ed. KP

Centrum Nauki Kopernik: za hajs firmy zbrojeniowej nauczaj

Nie od dzisiaj Raytheon Missiles & Defense, znany obecnie pod nazwą RTX, wspiera edukację dzieci i młodzieży. Z Centrum Nauki Kopernik współpracuje już co najmniej od 7 lat.

Nocne niebo w okolicach Łodzi. Fot. Adam Mirowski/Flickr.com

Dla zanieczyszczenia świetlnego „pstryk” nigdy nie następuje

Rozmawiamy z Piotrem Nawalkowskim, twórcą pierwszego w Polsce czynnego obszaru ochrony ciemnego nieba, redaktorem portalu ciemneniebo.pl.

Ilustracja: Jared Rodriguez/Truthout/Flickr.com

Look up, profesorze Hołyst! [list]

Można się zżymać, że debata publiczna deprecjonuje klimat i ekologię. Ale czy jest się czemu dziwić, skoro elementarne wątpliwości ma również fizyk, profesor zwyczajny nauk chemicznych, członek Polskiej Akademii Nauk?

Ettore Majorana. Fot. Wikimedia Commons

Nie chciał uczestniczyć w tworzeniu śmiercionośnej broni. O włoskim Oppenheimerze

W opinii największych fizyków XX wieku Ettore Majorana był jednym z nich. Dlaczego tak mało o nim wiemy?

Kadr z filmu „Oppenheimer". Fot. Universal Pictures

Czyste ręce, trzeźwe umysły i gorące serca [Sutowski o „Oppenheimerze”]

Sednem „Oppenheimera” wydają mi się dwuznaczności przemieniającej świat nauki połowy XX wieku, a więc czasów, gdy świat Zachodu do spółki z sowieckim Wschodem wciąż jeszcze wierzyły w prometejski geniusz fizyków, chemików i inżynierów-konstruktorów.

Stefan Chwin i Andrzej Rychard. Fot. Rudolf H., Artur Andrzej/Wikimedia Commons, ed. KP

Profesor Rychard rozkłada ręce – my nie musimy

Gdy komendant ziobrystowskiej szkoły „sprawiedliwości” sugeruje, że Barbarze Engelking należałoby ogolić głowę, powinniśmy uświadomić sobie przynajmniej jedno: czas wyrażania „niepokoju” w stonowanych oświadczeniach się skończył.

Fot. Jonathan Francisca/Unsplash, ed. KP

Nie ma bomby demograficznej. Jest eksplozja luksusowej konsumpcji

Nie liczba ludności, ale konsumpcja najbogatszych 10 proc. populacji przekracza granice wytrzymałości ziemskiego ekosystemu.

Astronautka NASA podczas spaceru w przestrzeni kosmicznej. Fot. NASA Johnson

Nie dość, że baba, to jeszcze bezbożnica

Centrum Lotów Kosmicznych Goddarda ma nową dyrektorkę.

1024px-Johns_Hopkins_psilocybin_session_room-SessionRm_2176x

Psychodeliki już wkrótce mogą stać się nowym narzędziem terapeutycznym

Leczenie stresu pourazowego z użyciem MDMA jest badane od lat. Czy taka kuracja będzie szeroko dostępna w Stanach Zjednoczonych już w 2024 roku? To możliwe.

Fot. Sergey Semin/Unsplash

Koty mogą jeść wegańsko. Pogódźcie się z tym

Może jestem szurem. Na pewno umiarkowanie przejmuję się tym, że ludzie tak o mnie myślą. Ale ja sobie tego nie wymyśliłem, że można i należy karmić zwierzęta towarzyszące roślinnie.

Magdalena Środa. Fot. Adrian Grycuk/Wikimedia Commons

„To tylko moja opinia o depresji”? Nie, to szkodliwa dezinformacja

Gdy Magdalena Środa pisze „Nie mieć depresji to jakby nie być dość nowoczesnym”, ryzykuje, że ktoś w jej słowa uwierzy.

Fot. Jeremy Brooks/Flickr.com

Strach się bać! Algorytm bada retorykę zagrożeń

Język zagrożeń jest zaraźliwy. Wystarczy umieścić w tweecie jedno słowo nawiązujące do niebezpieczeństwa, a liczba udostępnień znacznie wzrasta.

Fot. Ken Whytock/Unsplash

Dlaczego globalne ocieplenie wywołuje ekstremalne mrozy

W grudniu w Teksasie spadały z drzew zamarznięte na kość nietoperze. Skoro robi się coraz cieplej, to dlaczego jest tak zimno?

8357047751_9ec0b21e81_o

Co nauka mówi o psychodelikach?

Gdy jesteśmy z kimś blisko fizycznie, w naszych organizmach uwalnia się coś, co nazywam „dobrą chemią”.

Portret Mikołaja Kopernika. Fot. Wikimedia Commons, CC0

Orliński: Wyjątkowość Kopernika wychodzi kompletnie poza skalę

Choć większość z nas jest doskonale zastępowalna w perspektywie historii, to akurat w przypadku Kopernika mamy namacalny argument na rzecz… niezastępowalności. Z Wojciechem Orlińskim, autorem książki „Kopernik. Rewolucje”, rozmawia Michał Sutowski.

Angela Saini i fragment okładki książki „Gorsze. Jak nauka pomyliła się co do kobiet". Fot. Bhaawest/Wikimedia Commons, ed. KP

Jak nauka pomyliła się co do kobiet [rozmowa]

Z Angelą Saini, autorką książki „Gorsze. Jak nauka pomyliła się co do kobiet”, rozmawia Dawid Krawczyk.

Fot. Colin Lloyd/Unsplash

Wiedza sprzedawana jest dzisiaj agresywnie, z poczuciem wyższości i w gotowym pakiecie światopoglądowym [rozmowa]

Z Łukaszem Lamżą, autorem książki „Trudno powiedzieć. Co nauka mówi o rasie, chorobie, inteligencji i płci”, rozmawia Dawid Krawczyk.

jan-grabowski-impact

Jan Grabowski z „kanadyjskim Noblem” za badania nad Zagładą. Gratulujemy!

Badania Grabowskiego wyróżnia mikrohistoryczna soczewka, przez którą przygląda się on Zagładzie. Zwrócił uwagę na zwykłych ludzi, których rola w Zagładzie długo umykała uwadze historyków.

Fot. Jonathan Cutrer/flickr.com

„Prehistoryczna apokalipsa” z Netflixa: nie dokument, tylko rasistowska teoria spiskowa

Jeśli nie ma dowodów na istnienie nieznanej dotąd prehistorycznej cywilizacji, to znaczy, że były, ale uległy zniszczeniu. Proste!

Bruno Latour. Fot. Ulysse Bellier/flickr.com

Gdula o Latourze: Emancypacja bez krytyki?

Zamiast nieprzekraczalnego konfliktu między człowiekiem a przyrodą mamy poszukiwanie takich rozwiązań, które pozwolą jak największej liczbie aktorów funkcjonować we wspólnym świecie. O myśli zmarłego 9 października Bruno Latoura pisze Maciej Gdula.

Królik doświadczalny. Instalacja artysty znanego jako Banksy. Fot. Richard Schatzberger/flickr.com

Singer: Nieludzkie badania. Jak uniknąć zbędnego cierpienia?

Wstrząsy elektryczne, 12 godzin hałasu, 12 godzin światła stroboskopowego. Czy dla was też byłby to „lekki stres”?

Bruno Latour. Fot. Knowtex/flickr.com, ed. KP

Komponowanie wspólnego świata. Czym właściwie zajmował się Bruno Latour?

Filozofowie od wieków rozprawiali o tym, czym jest nauka i skąd pochodzi wiedza. Bruno Latour spróbował to po prostu zaobserwować.

IMG_2644

Psychodeliki nie działają jak leki, do których się przyzwyczailiśmy

Medialne zainteresowanie wykorzystaniem psychodelików w psychoterapii jest naprawdę ogromne. Ale pojawiają się głosy, że ta bańka może pęknąć i przynieść sporo rozczarowań. Wstępne wyniki badań, które zgromadzono w ciągu ostatnich 20 lat, a zwłaszcza w ciągu ostatniej dekady, są bardzo obiecujące.

Fot. lenivezz/Flickr.com

Komu pomóc najpierw? Spytajcie dzieci

Są twierdzenia etyczne tak oczywiste, że zgodzi się z nimi niemal każdy. Dopóki nie zapytamy dzieci.

Fot. Stefan Gara/flickr.com

A gdyby tak kobiety nie musiały już same rodzić dzieci?

Ciąża przebiegająca poza ludzkim ciałem mogłaby być krokiem w kierunku prawdziwie równego społeczeństwa – reprodukcja gatunku trwa, ale jej kosztami nie jest obciążona już tylko jedna z płci.

Ilustracja: Joanna Wowrzeczka

Edukacja nie jest lekiem na całe zło

Gdyby tylko ludzie mieli odpowiednią wiedzę, to większość konfliktów społecznych zostałaby rozwiązana, prawda? Nie.

Fot. Ariel H./flickr.com

Zagadka: co łączy kobiety i drzewa? Nieodpłatna i ciężka praca

Czy kapitalizm doceni usługi świadczone przez przyrodę? Na pewno zrobią to ci, którzy skorzystają z opracowanego przez polskie naukowczynie Kalkulatora Korzyści z Drzew.

Fot. Ted Eytan/flickr.com

Czym jest „terapia konwersyjna”? [wyjaśniamy]

Mimo potępienia ze strony ekspertów zajmujących się zdrowiem i prawami człowieka tzw. terapia konwersyjna nadal stosowana jest w wielu miejscach na świecie. To praktyka nie tylko antynaukowa, ale też niebezpieczna.

Ujście rzeki La Plata w Argentynie Fot. Yanina Budkin/World Bank

Świat paracetamolem i kofeiną płynący – tak zatruliśmy nasze rzeki

Katastrofa klimatyczna, utrata bioróżnorodności, zatrute powietrze – lista krzywd, które człowiek wyrządził planecie, zdaje się nie mieć końca. Naukowcy dorzucają kolejny – rzeki skażone farmaceutykami.

Siedmioletni Karol Darwin. Rysunek kredą, Wikimedia Commons/CC0

Nauka miała przywilej decydowania, co jest zgodne z naturą

Połączenie uprzedzeń dotyczących kobiet z biologią ewolucyjną wytworzyło wyjątkowo toksyczną mieszankę, która zatruła badania naukowe na dziesięciolecia.

Ziemia znów jest płaska wernisaż Jakub Gawkowski

Chcemy uratować naukę? Musimy ją zdemokratyzować i przemyśleć jej błędy

Nauka, do której dziś często się odwołujemy, przez wieki tworzona była przez białych, pochodzących z Zachodu mężczyzn, których badania i teorie ignorowały inne doświadczenia, pozycje i sposoby myślenia.

Para techników przy pracy nad teleskopem Webba Fot. NASA/Chris Gunn/Flickr.com

Pięć osiągnięć nauki, które mogliście przegapić w 2021 roku

To już drugi rok, kiedy naukowców w mediach widzimy głównie w kontekście falujących wykresów pokazujących stan pandemii. Nauka zresztą ma na tym froncie sporo wygranych bitew, ale na koronawirusie jej osiągnięcia się nie kończą.

Czeczotka brązowa Fot. Michał Borucki

Mądry jak ptak

Ludzie nie mają wysokiego mniemania o inteligencji ptaków. Tymczasem ptaki są o wiele bystrzejsze, niż sądzimy.

Interwencja aktywistki pomagającej uchodźcom w okolicach Siemianówki na Podlasiu. Fot. Monika Bryk

Pomaganie migrantom na granicy stało się tabu [rozmowa]

Z Niną Boichenko, pomysłodawczynią inicjatywy Badacze i badaczki na granicy, rozmawia Kaja Puto.

Fot. rui barros/Flickr.com

Czy myśl, że możemy zasiedlić miliardy gwiazd, jest szalona?

W bezkresnym wszechświecie z pewnością muszą znajdować się inne formy inteligentnego życia, więc jeśli my nie zaludnimy Drogi Mlecznej, to zrobi to ktoś inny.

Fot. Guido van Nispen, Marco van der Haar/Flickr.com. Ed. KP

„U zarania wszystkiego”, czyli o tych, którzy nie chcieli być początkiem naszej cywilizacji

Oto 5 powodów, dla których i wy powinniście przebrnąć przez pośmiertnie wydaną książkę Davida Graebera, napisaną wespół z archeologiem Davidem Wengrowem.

Fot. Adam Wilson/Unsplash

Piekło przenosi się na Ziemię

Powodzie w Niemczech i Belgii, zalane wodą chińskie metro, pożary na Syberii. Nie liczcie na szybką apokalipsę i natychmiastowe wyginięcie ludzkości, to będzie raczej długotrwały proces dotkliwych zmian i katastrof.

Ekstrakcja genomu wirusa COVID-19 w Austriackim laboratorium Fot. Dean Calma/IAEA/Flickr.com

Skąd się wziął COVID-19?

Jeśli się tego nie dowiemy, nie unikniemy kolejnych pandemii.

Fot. mrbille1/Flickr.com

Dobór płciowy to system, w którym zwycięzca bierze wszystko

Darwin dostrzegał związek między doborem płciowym a dysproporcją w liczbie samic i samców w populacji. Co do tego miał rację – ale ten związek jest zgoła inny, niż sądził.

greta thunberg

Sofokles i Greta Thunberg. Zmiana klimatu jak antyczna tragedia

Bohaterowie antycznych greckich tragedii są ludźmi, do których zbyt późno dociera, że nieświadomie popełnili jakiś katastrofalny błąd. A gdyby takim językiem mówić o klimacie?

Szkolenie pracowników elektrowni atomowej Dukowany w Czechach. Fot. Dean Calma\IAEA

Nadużywanie odwołań do nauki szkodzi wszystkim, nauce w szczególności

Choć nauka to najdoskonalsze narzędzie poznawania empirycznej prawdy, jakie posiadamy, ma też swoje ograniczenia. Nauki ścisłe na niektóre pytania odpowiedzieć zwyczajnie nie mogą, a na wiele dają różne, czasem sprzeczne odpowiedzi.

polska flaga

Państwo opiekuńcze w polskiej dżungli

Polacy mają poczucie, że ich pieniądze się marnują, i z tego wynika niechęć do płacenia podatków. Maciej Gdula komentuje raport z badań Przemysława Sadury i Sławomira Sierakowskiego „Koniec hegemonii 500+”.

Andrzej-Duda

Państwo dobrobytu PiS? Jak konkurs z nagrodami

Polityka społeczna celowo konstruowana jest w Polsce tak, żeby wyglądała na obdzielanie podarkami, czemu towarzyszy podsycanie grupowego resentymentu.

krawczyk kaczyński

Matyja: Rząd, którego ambicją są lepsze szpitale i szkoły, to nośna alternatywa dla obecnego

Badanie Sadury i Sierakowskiego jest najpoważniejszą pomocą, jaką mogła dostać opozycja w tej fazie wyborczych przygotowań na „nie wiadomo kiedy”.

narcyzm narodowy 1

„Podziw i uznanie nam się po prostu należą!” Dlaczego narcyzm uwodzi nas bardziej niż nacjonalizm

Opowiada psycholożka społeczna, badaczka narcyzmu grupowego prof. Agnieszka Golec de Zavala w rozmowie z Michałem Sutowskim.

Hołdys Musk

Czy Hołdys myśli, że Elon Musk wymyślił też koło?

Muzyk nie ma większego pojęcia o tym, w jaki sposób kreuje się przełomowe technologie.

Leszek-Balcerowicz-jakubs-zafranski

„Pośmiertne” zwycięstwo Balcerowiczowskiej pedagogiki

Skromny i ograniczony dorobek budowania państwa obywatelskiego, dokonany w III RP, jest przez PiS dewastowany. Badanie Sierakowskiego i Sadury pokazuje, że najbardziej wpływa to na najmłodszych, wychowanych już w państwie pisowskim. Andrzej Leder komentuje raport „Koniec hegemonii 500+”.

rodzina 500+

Najlepiej, żeby wszystkim było tak samo źle

Lewica mogłaby oprzeć swój program na obietnicy budowy państwa opiekuńczego, o którym Polki i Polacy, zdawać by się mogło, tak bardzo marzą. Sprawa jednak wcale nie jest prosta.

Jack Halberstam

Nędza kategoryzacji

J Szpilka pisze o książce „Wild Things: The Disorder of Desire” Jacka Halberstama.

Koniec hegemonii 500+_covers

Koniec hegemonii 500 plus. Raport z badań

Wszystkie elektoraty oczekują od swoich partii budowy państwa opiekuńczego. Postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej tej kwestii.

atom

Atom najlepiej łączy bezpieczeństwo energetyczne z walką o klimat [rozmowa]

Dopóki nie powstanie jednolity system gwarancji zasilania na terenie całej Unii Europejskiej, bez atomu nie da się uzyskać bezpieczeństwa energetycznego. Michał Sutowski rozmawia z ekspertem ds. energetyki jądrowej NCBJ Tomaszem Jackowskim.

czarnek kopernik

Gdula: Wstrzymać autonomię, ruszyć kasę

Nadchodzi Narodowy Program Kopernikański w nauce. To kolejny krok, który niszczy niezależność świata akademickiego i czyni z niego już otwarcie przybudówkę partii rządzącej.

przemysław czapliński-100

Czapliński: Bez odwagi społeczeństwo zostałoby pożarte przez władzę

Niepewność jest podstawowym stanem skupienia rzeczywistości, ale jest również pewną strategią zarządzania społeczeństwem. Rozmowa z Przemysławem Czaplińskim.

face-985982

Mamy problem z empatią i słuchaniem argumentów przeciwko niej

Empatia jest wybiórcza, więc trudno ją pogodzić z innymi wartościami, takimi jak np. sprawiedliwość. A z empatii czerpią również antykobiece kampanie prawicy.

ekonomia

Czy z ekonomistami można się dogadać?

Ekonomiści coraz częściej biorą na warsztat wielkie pytania, które są domeną innych nauk społecznych, używających innych metod badawczych. Co może pójść nie tak?

refineria-maska-zanieczyszczenie-powietrza

Wielki kapitał chciał nas zatruć ołowiem. Nie tylko on

Przemysł paliwowy robi dziś wszystko, żeby dla własnych korzyści powstrzymać działania na rzecz klimatu. Ale mało kto pamięta, że kilka dekad temu omal nie potruł nas ołowiem. I nie był w tym zakresie pionierem.

suplementy zdrowie

Odkryto pigułkę szczęścia. Koncerny farmaceutyczne jej nienawidzą

Prawdopodobieństwo rozwoju chorób zależy bardziej od tego, czy się ruszamy, niż od czynników dziedzicznych.

tomasz-stawiszynski

Stawiszyński: Toczmy spory, opierając się na faktach i podstawach naukowych. Bez nich rozstrzygać będzie naga siła

Nikt Kościołowi nie zabrania głosić przekonań, które w świetle wiedzy naukowej są anachroniczne, ale nie ma powodu, żeby te przekonania były podstawą prawa obowiązującego także ludzi niewierzących.

nauka pseudonauka

Nauka w służbie antyszczepionkowców

Nawet antyszczepionkowcy potrzebują dowodów na poparcie swoich tez. Dlaczego znajdują je u „ekspertów”?

Ilustracja Cdd20, Pixabay, CC

Bezkrwawy rewolucjonista poszedł na terapię

Od 50 lat trwa debata na temat tego, czy psychoterapia jest nauką, czy „najwspanialszą intelektualną sztuczką budowania zaufania w XX wieku”. Rozmawiamy z psycholożką, psychoterapeutką i superwizorką Anną Król-Kuczkowską.

jakubszafranski-30

Domosławski: Świat nie ma kłopotu z Baumanem, Polska ma

Zygmunt Bauman najwyraźniej Polskę uwiera. Pytanie: dlaczego? Fragment książki Artura Domosławskiego „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana”.

Maria Libura
fake ekonomia trump usa

Warufakis: Ekonomia to podróbka nauki w służbie postprawdy

W ekonomii, podobnie jak w religii, dominujące wyznanie wyłania się w walce o władzę między różnymi grupami ukrywającymi swój interes za różnymi dogmatami.

freud-psychoterapia

Bujany fotel z wachlarzem. Skąd wiemy, czy psychoterapia w ogóle działa?

Dostrzegasz kuriozalność takiego wynalazku jak elektryczny głaskacz kota. Dlaczego więc nie dostrzegasz niektórych absurdów w psychoterapii? Odpowiedź jest dość brutalna.

giordano bruno 2

7 wielkich osiągnięć ludzkości, którym sprzeciwiał się Kościół

Wszyscy słyszeli o Galileuszu, ale czy wiedzieliście, że po ulicach Rzymu włóczono kiedyś zwłoki osoby ukaranej za badanie… tęczy?

Fot. Wikimedia Commons CC BY-SA 3.0

Lem, prorok w peryferyjnym kraju

W latach 70. władze PRL robiły z Lema symbol sukcesu „drugiej Polski”, obok Fiata 126p i Huty Katowice. Michał Sutowski rozmawia z Wojciechem Orlińskim.

kosmos-eksploracja

Kopalnie na asteroidach, na Księżycu hel-3. Kolonizacja kosmosu możliwa jeszcze za naszego życia

Nadchodzące przełomy w astronomii i naukach pokrewnych są niebywale ekscytujące i kluczowe dla zrozumienia, kim my właściwie jesteśmy i czym jest planeta Ziemia.

MarsPerseveranceRover_SampleCollection

5 przełomowych osiągnięć naukowych 2020 roku

Pandemia COVID-19 pokrzyżowała plany sporej części mieszkańców Ziemi, ale nie zatrzymała naukowego postępu. Nawet jeśli świat dobiega końca – jak podpowiadają nam nasze lęki – to przynajmniej wiemy o nim coraz więcej.

Przemysław-Czarnek-pseudonauka

Czarnek ogłosił Pakiet Wolności Akademickiej. Czy można już zapraszać płaskoziemców?

Chodzi o nowelizację ustawy o szkolnictwie wyższym, na mocy której nauczycieli akademickich nie będzie można pociągnąć do odpowiedzialności dyscyplinarnej za wyrażanie przekonań religijnych, światopoglądowych czy filozoficznych.

Przemyslaw-Czarnek

Oto nowy kanon lektur Najprawdziwszego Polaka. Od lewaka dla ministra Czarnka

Oto nowy kanon dla nowego ministra. Jedyny patriotyczny, prawdziwie polski, bez kompromisów i litości dla Żydów, masonów i lewactwa. ONR lubi to.

Protest pod warszawską siedzibą Ordo Iuris. Fot. Jakub Szafrański.

Uniwersytecie Śląski, jeśli boisz się Ordo Iuris, mrugnij osiem razy

Uczelnia wciąż nie zbadała skargi, którą w 2018 roku przeciwko dr hab. Ewie Budzyńskiej złożyła grupa studentów socjologii.

Fot. björk/Youtube.com

Sztuczna inteligencja bez kobiet to Patriarchat 2.0

To już się dzieje. Stare stereotypy i uprzedzenia związane z płcią, rasą czy klasą społeczną są utrwalane w powstających dziś modelach sztucznej inteligencji.

Fot. turbosoy/Youtube.com, Michał Bulsa/Wikimedia Commons. Edycja KP.

Prokuratura wzywa do ujawnienia… notatek. Uniwersytet Śląski wciąż pod butem fundamentalistów

Ordo Iuris nie ustaje w próbach przejęcia ideologicznej dyrygentury nad polskim szkolnictwem wyższym. Robi to przy akompaniamencie pisowskiej prokuratury.

Andrea-Ghez

Czy Noble dla kobiet są „polityczne”? Nie. Są spóźnione i zasłużone

Komitet Noblowski gorliwie nadrabia zaległości w wyróżnianiu kobiet w naukach ścisłych.

ayahuasca

Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o ayahuasce

Fragment książki „Gdy rośliny śnią. Ayahuasca, amazoński szamanizm i ogólnoświatowy renesans psychodeliczny”.

785px-Maria_Janion_by_Zbigniew_Kresowaty

„Chciałabym, żebyśmy wzięli od Marii Janion wszystko”

Czytam wspomnienia po Janion i irytuję się z każdym komentarzem, który mówi: „Ach, przestańcie ją zagarniać na te wasze polityczne wojenki, już dość o tym LGBT, to była Wielka Humanistka”.

Fot. Sharon McCutcheon/Unsplash
G._Combe,_Elements_of_phrenology._Wellcome_L0022823-2

Rozpoznawanie twarzy? To robiono już w XIX wieku – i nazywało się eugeniką

Czy rozpoznawanie twarzy za pomocą sztucznej inteligencji nie jest aby wskrzeszeniem skompromitowanej XIX-wiecznej pseudonauki?

Fot. Sebastian Szulfer/flickr.com CC BY-ND 2.0

Co niszczy naukę? Neoliberalizm, ksenofobiczna prawica i koronawirus

Neoliberalizacja, osłabiająca rolę państwa i sektor publiczny, uderza też w uczelnie wyższe, podważając status ekspertów i rolę naukowej ekspertyzy.

Eric-Veronika-Session-web

Terapeuci używają MDMA w swojej pracy już od kilku dekad  

Delegalizacja MDMA nastąpiła w latach 80. Badania nad wykorzystaniem tej substancji w psychoterapii rozpoczęły się jednak dużo wcześniej.

Fot. Jakub Szafrański

Kara za skargę. Studenci ze Śląska na celowniku Ordo Iuris i policji

Wykładowczyni z Uniwersytetu Śląskiego została oskarżona przez studentów m.in. o propagowanie homofobii na zajęciach. Teraz to oni muszą tłumaczyć się policji.

szczepionka-somalia-chlopiec

Globalna solidarność czy szczepionkowy nacjonalizm?

Naukowcy z różnych dziedzin i zakątków świata łączą siły w walce z koronawirusem na niespotykaną dotąd skalę. Jednak kres globalnej grze zespołowej może położyć wynalezienie szczepionki.

Fot. CDC/Unsplash

Czego nie mówią nam władze, kiedy znoszą lockdown

Nakładając lockdown, władze państw kierowały się naukowymi modelami rozwoju epidemii. Ale nie sposób przewidzieć, co nastąpi, kiedy ograniczenia zostaną zniesione.

Fot. Charles Deluvio/Unsplash

Czy Ameryka jest gotowa na drugą falę COVID-19?

Przewidywany nawrót COVID-19 pod koniec roku zbiegnie się z sezonem zachorowań na grypę. Pozostaje liczyć na szybkie znalezienie szczepionki.

Space Expo 2019 r. Anna pozuje obok swoich projektów – Oriona i rakiety nośnej ARIANE

Kosmos należy do Polek?

Coraz więcej znaczących nazwisk, tak w biznesie związanym z lotami w kosmos i badaniami w kosmosie, jak i w astrofizyce, należy do Polek. 

Fot. Monika Bryk

Kim są „superroznosiciele”?

Fragment książki „Prawa epidemii” autorstwa Adama Kucharskiego, profesora London School of Hygiene and Tropical Medicine, matematyka i epidemiologa.

Aleksandra Przegalińska. Fot. rpo.gov.pl

Sztuczna inteligencja wykryła epidemię koronawirusa szybciej niż człowiek

Big tech powinien sfinansować rozwój technologii, które pomogą nam skuteczniej walczyć z pandemią. Rozmowa z Aleksandrą Przegalińską.

Brama główna Uniwersytetu Warszawskiego. Fot. Wikimedia Commons

Jak zwalczyć kryzys w dobie pandemii? „Zamiast tarczy potrzebujemy regeneracji” apelują naukowcy

Manifest środowiska naukowego badań nad gospodarką: „Rządowa »tarcza antykryzysowa« jest antyspołeczna”.

pxfuel.com

Wynalazki nie spadają z nieba. To państwo decyduje, co wynajdziemy

To od polityki państwa zależy, które problemy będzie rozwiązywać nauka i jakie nowe technologie będą powstawać.

„Weźcie dziewczynę, niech ona to policzy!” Kim była Katherine Johnson

Trajektorię lotu wyliczył komputer, ale astronauta John Glenn zażądał, by obliczenia sprawdziła Katherine Johnson, jedna z pierwszych Afroamerykanek w NASA.

mozg_psychodeliki

Mózg na psychodelikach pod obserwacją

Maciej Lorenc rozmawia z dr Katrin Preller, badaczką substancji psychoaktywnych.

Fot. UN Photo/Jawad Jalali CC BY-NC-ND 2.0

Czym grozi kryzys klimatyczny? Eskalacją przemocy. A na tę najbardziej narażone są kobiety

Katastrofa wywołana globalnym ociepleniem sprawi, że nadużyć wobec kobiet będzie nie tylko więcej, ale zaczną one przybierać coraz bardziej brutalne formy.

Fot. Pxhere.com CC0

Twój smartfon czyni cię nieszczęśliwym

Jaś Kapela czyta książkę Andersa Hansena „Wyloguj swój mózg”.

Mieszkańcy Londynu Mick i Jesh. Fot. Hugh Hill/flickr.com CC BY-NC-ND 2.0

Biedny, czyli chory

Współcześni Brytyjczycy żyjący w biedzie są w gorszej kondycji zdrowotnej niż ich zamożniejsi rodacy i… ubodzy przodkowie urodzeni 100 lat temu.

prosektorium

Kryzys klimatyczny zabija. Giną głównie młodzi ludzie

Co kryzys klimatyczny ma wspólnego z rosnącą liczbą samobójców, topielców, kierowców ginących na drogach i ofiar innych nagłych wypadków? Wbrew pozorom wiele.

Esther Duflo. Fot. Kris Krüg, Flickr CC BY-SA 2.0

Nobel z ekonomii dla kobiety? To za mało

Głos kobiet w ekonomii jest nadal zbyt słabo słyszalny, a w środowisku akademickim wciąż są równe i równiejsi.

Abhijit Banerjee, Esther Duflo, Michael Kremer

Badania losowe: nagrodzone Noblem, ale czy etyczne?

Czy jest etyczne prowadzenie badań polegających na tym, że pomaga się pewnej grupie osób, a wydzielonej grupie kontrolnej nie udziela się żadnej pomocy?

Jak mózg wiedzie nas do zniszczenia planety i jak temu zapobiec

Jesteśmy być może ostatnim pokoleniem oddającym się nieograniczonej konsumpcji.

Tracy_Caldwell_Dyson_in_Cupola_ISS

„Houston, mamy problem. Jaki? Domyślcie się”

Trudno uwierzyć, że na 221 spacerów kosmicznych tylko ten jeden odbyły same kobiety i że w XXI wieku trzeba to było z pompą zapowiadać.

tur

Polski węgiel można by wreszcie położyć koło czaszki tura

Niech powstanie Muzeum Przyrodnicze. Eksponaty już są.

Roland Griffiths, left, and Matthew Johnson frequently visit the research pharmacy in the Johns Hopkins,Behavioral Pharmacology Research Unit. There, pharmacists and pharmacy technicians prepare,psilocybin capsules that are administered in psilocybin research studies.

Amerykańscy naukowcy zapowiadają nową erę badań nad psychodelikami

Czy czeka nas przełom w badaniach nad psychodelikami?

beach-sea-coast-sand-rock-ocean-3-99509-pxhere.com

Czy etyki można się nauczyć?

Nawet głęboka wiedza o etyce nie przekłada się na bardziej etyczne postępowanie.

czarnobyl

Czarnobyl jako głupota systemowa. Ocali nas tylko nauka

Oto dlaczego serial o katastrofie sprzed trzydziestu trzech lat jest niebywale aktualny.

„Nie wierzę w globalne ocieplenie”, graffiti Banksy'ego

„Zdrowy rozsądek” negacjonistów klimatycznych

Nie będzie spojlera, jeśli zdradzimy, że ani on zdrowy, ani rozsądny.

mikrodawki_fun

Cała prawda o mikrodawkowaniu

Zainteresowanie mikrodawkowaniem szybko rośnie, ale realne efekty tej praktyki nadal pozostają niemal zupełnie nieprzebadane.

table-people-photography-game-play-sign-671812-pxhere-2

Nie wierzcie w merytokrację

Większość ludzi sądzi, że świat powinien być i jest urządzony według zasad merytokracji. Tymczasem wiara w merytokrację jest nie tylko fałszywa, ale i społecznie szkodliwa.

ai-vpnsrus-com

Na kogo głosuje sztuczna inteligencja?

Kiedy ktoś mówi, że rozwój sztucznej inteligencji jest bezdyskusyjnym dobrem, w naszych głowach powinien się włączać alarm.

dzieci

Sens? Tego w szkole nie przerabialiśmy

Trzeba sobie zadać pytanie: jaki jest współcześnie cel i sens szkoły? Czyje priorytety szkoła realizuje? Bo chyba nie priorytety dzieci i ich rodzin.

rys-ola-lesnik

Chore na inność. Jak polskie media widzą osoby w spektrum autyzmu

Polskie media tak bardzo nie rozumieją autyzmu, że Leo Messi mógłby zostać zaproszony do studia tylko pod opieką mamy.

psilocybin-2

Skoki przez okno, Lenin wiecznie grzybem i inne mity o psylocybinie

W Polsce psylocybiną się nie leczy tylko straszy.

Celestia_sun

Przyszłość energii

Polska będzie wytwarzać prąd z elektrowni wybudowanych jeszcze w czasie socjalizmu, by zasilać nim autonomiczne, kierowane sztuczną inteligencją samochody.

niedzwiedz_polarny

BBC nie zaprosi pseudoekspertów od klimatu

Czy grawitacja istnieje? Zapraszam do debaty.

mri_scanstrona_done

Psychodeliki – ani trucizna, ani panaceum. W takim razie, co?

Psylocybina, LSD, MDMA, ketamina mogą wspomóc leczenie zaburzeń psychicznych.

Donald-Trump-Uniwersytet

Czy uniwersytet może zaprosić do siebie rasistę?

Uniwersytety powinny stać na straży zarówno wolności do zadawania pytań, jak i wartości liberalnej demokracji.

Karin-Bojs

Co można wyczytać w genomie Polaków?

Rozmowa z Karin Bojs, autorką książki „Moja europejska rodzina – ostatnie 54 000 lat”.

puzzle

Święty genom

Przyroda nie jest świętością, to czemu miałby nią być ludzki genom?

Rysunek Oli Leśnik

Autyzm – czy unikniemy katastrofy?

Osoby z autyzmem i ich rodziny są pozostawione samym sobie. Ich sytuacja jest alarmująca.

Rysunek Oli Leśnik

Płeć autyzmu

Potrafimy rozpoznawać autyzm u chłopców. A u dziewczynek?

Schiaparelli_Mars_Map

Nauce potrzeba kontrkultury

Nauka tłumaczy, jak działa świat, ale nie mówi nic o tym, jaki z tej wiedzy zrobić użytek.

Orlando-Ferguson-flat-earth-map

Postprawda: odporna na fakty

Nie da się zwalczać postprawdy przez samo prostowanie faktów. Problemem jest brak zaufania.

Policja

Oświadczenie prof. Jerzego Kochana w sprawie naruszania wolności badań naukowych

Nie przestraszymy się ani tego rodzaju nacisków, ani represji.

facebook-tabletki

Facebook powie: Nie chcesz płacić, więc świadomie oddajesz swoją prywatność

RODO to zabawa w kotka i myszkę. Będą firmy, które żyją z handlu danymi i powiedzą wprost: chcemy twoje dane za taką i taką kwotę. Wielu ludzi te dane sprzeda.

suplementy-diety-leki-lekarstwa

O czym powie ci farmaceuta

Suplementy diety nie mają działania leczniczego. Ich przyjmowanie rzadko na cokolwiek pomaga, a w nadmiarze bywa nawet ryzykowne.

ola-lesnik

Własnym głosem o spektrum autyzmu

Jesteśmy inni, a nie zepsuci, a autyzm jest jedną z ludzkich charakterystyk, samą w sobie ogromnie różnorodną, a nie odstępstwem od normy.

evolution-song-david-rives

Pseudonaukowa lista przebojów

Przegląd przebojów o Wielkiej Lechii, Iluminatach, fluorze, szczepionkach, płaskiej Ziemi i naiwniakach, co wierzą w globalne ocieplenie i ewolucję.

Screen z serialu „South Park”, fot. YouTube.com

Jak komentarze pod artykułami rozwalają sferę publiczną i nasze mózgi

Sekcja komentarzy pod artykułami w mediach cyfrowych to ZŁO. Wyjaśnia Marcin Napiórkowski.

Golden-Rice

GMO-entuzjasta

Czy rzeczywiście po jednej stronie mamy dobrze potwierdzone naukowe dowody, mówiące o przydatności i zaletach GMO, a po drugiej pseudonaukę, rozmaite grupy interesu, otumanioną opinię publiczną i zależne od niej rządy?

zegary

Czy zmiana czasu to spisek?

Zasada 34: jeżeli to istnieje, jest o tym teoria spiskowa.

Sausage-Party

Dlaczego ludzie rozmawiają z parówkami?

Jak komunikacja w mediach społecznościowych nie wychodzi markom, naukowcom i politykom.

jodi-di-piazza-katy-perry

Autyzm i błąd Darwina

Pierwsze hipotezy dotyczące przyczyn autyzmu związane były z określeniem „oziębła matka”. To matki, odpychające swoje dzieci, winiono za wszystkie problemy i poddawano terapii.

Rick Collins Photography - UFV
1-604-799-0219

Prekariusze na uczelniach

Za moment na uprawianie nauki będą mogli sobie pozwolić tylko bogaci z domu.

Fot. Myfuture.com, Flickr.com

Kapitalizm ma dla ciebie wyjątkową ofertę: testy DNA!

Choć analizowanie genetycznego dziedzictwa może być dla wielu nieszkodliwą rozrywką, to polityczna alt-prawica traktuje je ze śmiertelną powagą.

seminarium-power-point-nuda

Prezentacja w PowerPoincie? Powinni tego zabronić

Przekleństwo milionów niewinnych słuchaczy od korporacji do sal uniwersyteckich. PowerPoint sieje intelektualną nudę i powoduje głupotę.

Stalin-rzeźba

Stalin i naukowcy

Stalin, jak powszechnie wiadomo, znał się na wszystkim. Ochoczo zabierał głos także w sprawach nauki. Pisze o tym Simon Ings w książce „Stalin i naukowcy”.

iphone-x

Cyber Black Friday, czyli jak przestałem kochać technologię

Mentalność automatycznych aktualizacji wywróciła do góry nogami naczelną niegdyś zasadę inżynierii: „jeśli coś się nie zepsuło, nie naprawiaj”.

medical-monopoly-2

Zdrowie i bezpieczeństwo ludzi ponad korporacyjny zysk!

Pora na rewolucję globalnego prawa ochrony własności intelektualnej.

coca-cola-2

Coca-Cola, czyli kapitalizm z ducha pseudonauki

Marcin Napiórkowski o tym, jak pseudonauka utorowała drogę nowoczesnemu kapitalizmowi.

Jean-Claude Van Damme, Universal Soldier, via YouTube

Po co armii hełmofony? Jak będzie wyglądał żołnierz przyszłości

Amerykańska armia marzy o oddziałach z ludzi i robotów, przezczaszkowej stymulacji mózgu i protezach sterowanych myślami. O cyborgizacji wojska opowiada Łukasz Kamieński z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

bob-raper

Raper wyśle satelitę w kosmos, żeby sprawdzić, czy Ziemia jest płaska

Amerykański raper B.o.B. chce wysłać satelitę w kosmos, żeby dowiedzieć się, czy jego przekonanie o płaskości ziemi jest prawdziwe.

szczepienie

Spotkajmy się w pół drogi! Beata Szydło o szczepionkach

Kiedy zepsuje wam się samochód, niewielki będzie pożytek z pseudomechanika, który obsłuży was niezwykle uprzejmie, sprawdzi pole energetyczne wozu i oczyści mu czakry.

matematyka-w-szkole

Analfabetyzm matematyczny. Jak pseudonauka wykorzystuje to, że nie umiemy liczyć

A więc wierzycie, że Ziemia jest kulą? I w dodatku kręci się dookoła własnej osi? To jak wyjaśnicie to!

Jarosław-Gowin

A wy co, dalej trójpodział władzy?

Gdy my walczyliśmy o zdobycze epoki Oświecenia, świat poszedł parę kroków do przodu.

Aleksandra Przegalińska

Kiedy na Wiejskiej zasiądą awatary? [rozmowa z Aleksandrą Przegalińską]

Kiedy wykluje się Osobliwość, to będziemy się cieszyć, jeśli będzie nas chciała sobie zatrzymać jako zwierzątka domowe… Michał Sutowski rozmawia z Aleksandrą Przegalińską o przyszłości.

Fot. Sanofi Pasteur / Vincent Moncorgé, via flickr.com

Wstydliwa historia ruchów antyszczepionkowych

Ruch antyszczepionkowy istnieje od dwustu lat, to ludzie, zasoby, książki, celebryci. Jak to się stało, że szczepionki jednak się przyjęły?

13107953_463b39146b_o

Chańska: Tęsknota za „naturalną” śmiercią

Żaden prosty podział polityczny nie oddaje skomplikowania sporów dotyczących bioetyki. 

gorilla

Malanowska, Malicki: Ewolucja współpracy, czyli lewicowa matematyka

Współczesne nauki biologiczne wskazują, że ewolucja nie prowadzi z konieczności do rywalizacji.

helisa

Podwójna helisa: historia sławy i grzechu

Otwieram Świąteczną Gazetę Wyborczą i oczom własnym nie mogę uwierzyć, bo zaraz na drugiej stronie czytam, że odkrywcami struktury chemicznej DNA byli James Watson i Francis Crick.

4198683403_edf01a0024_o

Przepowiadanie przyszłości

Irański wynalazca twierdzi, że skonstruował urządzenie, które jest w stanie przepowiadać przyszłość na 5-8 lat do przodu.

wolbachia

Malanowska: Seksmisja u owadów

Wolbachia jest bakterią szeroko rozpowszechnioną w świecie owadów. Z jej punktu widzenia samce stanowią materiał całkowicie bezwartościowy.

Zamknij