Mimo lockdownu i odwołania imprez masowych włoska kultura kwitnie. Polecamy najciekawsze książkowe, filmowe i muzyczne nowości z Włoch.
Jak w wielu krajach, także we Włoszech epidemia COVID-19 położyła kres większości planowanych na lato imprez kulturalnych i politycznych. Na szczęście jednak nie wszystko stanęło w miejscu. Mimo ograniczeń dotyczących publikacji, kinematografii i działań społecznych życie publiczne nadspodziewanie kwitnie, choć w formie nieco okrojonej. Biorąc pod uwagę całą sytuację, ten rok okazał się zaskakująco owocny dla kultury. Począwszy od wzmożonego zainteresowania autonomistyczną historią marksistowską, na wzrastającej fali eksperymentalnej muzyki pop skończywszy, ostatnie kilka miesięcy przyniosły prawdziwy wysyp przenikliwych i interesujących książek, filmów i albumów muzycznych. Oto kilka najciekawszych.
czytaj także
Diary of the psycho-deflation (Kronika psycho-deflacji), Bifo Berardi
Pewnie nikogo nie zdziwi, że kiedy wiosną Włochy ogłosiły ograniczenia związane z pandemią, wyśmienity włoski filozof mediów czekał już w blokach startowych, gotów do analizy sytuacji. Począwszy od marca Bifo śledził polityczny i psychologiczny wpływ pandemii na miasto, w którym mieszka – Bolonię, ale także na całe Włochy, Europę i świat. Zahaczając o nadzór cyfrowy, perski feminizm oraz sposoby zaopatrywania się w narkotyki podczas lockdownu, autor przedstawia unikatowe spojrzenie na bieżące wydarzenia, całkowicie i odświeżająco niezgodne z większością informacji podawanych w mediach.
Książka do kupienia tutaj.
First They Took Rome. How the Populist Right Conquered Italy (Najpierw zdobyli Rzym. Jak populistyczna prawica podbiła Włochy), David Broder
Ostrzeżenie: to nie jest przyjemna książka. I ani trochę nie nadaje się na czytadło na plażę. To poparta mocnymi argumentami analiza przemian włoskiej polityki w ostatnich kilku latach, szczególnie od kryzysu gospodarczego w 2008 roku. Broder, który jest historykiem oraz redaktorem czasopisma „Jacobin”, zwięźle przedstawia historię dojścia do władzy Legii Mateo Salviniego i nieco mglistego Ruchu Pięciu Gwiazd, wiążąc te procesy z porażkami Włoskiej Partii Komunistycznej w latach 70. Przedstawiony przez niego obraz nie napawa optymizmem – autor nie ma cierpliwości wobec niemiłosiernie powolnych prób reformowania centrolewicy – jest to jednak jedna z najważniejszych i najpełniejszych jak dotąd analiz sytuacji.
Książka do kupienia tutaj.
Divorare il Cielo (Niebo i Ziemia), Paolo Giordano
Pierwsza powieść Giordano, zatytułowana Samotność liczb pierwszych, odniosła w 2008 roku wielki sukces we Włoszech. W tym samym roku zdobyła Premio Strega, najsłynniejszą nagrodę literacką w tym kraju, za konsekwentne przedstawienie wpływu polityki klasowej na zdrowie psychiczne. W najnowszej książce Giordano porusza podobne tematy, tym razem badając dynamikę gier o władzę, jakie toczą się między społecznościami na rolniczym południu. Akcja powieści rozgrywa się w słonecznej Apulii, pomiędzy idyllicznymi gajami oliwkowymi a turkusowym morzem, sama powieść dotyczy jednak wyalienowania słabo wykształconych młodych włoskich rolników. Jeśli szukacie historii miłosnej w klimacie późnego lata, z dużą dawką historii społecznej w tle, to może być książka dla was.
Książka do kupienia tutaj.
Il Regno e Il Giardino (Królestwo i ogród), Giorgio Agamben
Siedemdziesięcioośmioletni rzymski intelektualista w ciągu ostatnich kilku miesięcy nieco nabroił. Na początku pandemii Agamben wyraźnie zlekceważył powagę sytuacji i w szeregu opartych na błędnych założeniach artykułów zaatakował wszystkich lewicowych zwolenników wprowadzenia ograniczeń, nazywając ich autorytarnymi stalinistami. Na szczęście jego filozoficzna działalność pozostaje daleko bardziej wyważona niż te pozbawione namysłu komentarze. Tak jak wiele innych wydanych ostatnio książek Agambena, Królestwo i ogród używa symboli religijnych „przeciwko nim samym”, w celu wykazania istotnych prawd dotyczących ideologii i ludzkiej natury. To wizjonerska, utopijna książka, dekonstruująca semiotykę chrześcijaństwa jako części świeckiej, ateistycznej i lewicowej polityki.
Książka do kupienia tutaj.
La mafia non è più quella di una volta (Mafia to już dziś nie to samo), Franco Maresco
Jeśli nie widzieliście żadnego filmu Franca Maresco, to nadarza się okazja, aby to nadrobić. Sycylijski reżyser wybił się w latach 80., pracując u boku Daniela Ciprì przy produkcji mizantropijnych parodii telewizyjnych dramatów w stylu Berlusconiego, zatytułowanych Cinico TV. Maresco latami kształtował swój hipnotyczny, groteskowy styl, oparty na pastiszu, melodramacie i surrealistycznej satyrze. Tytuł jego najnowszego filmu sugeruje, że chodzi w nim o mafię – tak jednak nie jest. W gruncie rzeczy jest to poetyckie ujęcie postmodernistycznych Włoch i tego, jak dziesięciolecia rządów prawicowych populistów wynaturzyły włoską politykę i kulturową wyobraźnię.
Hammamet, Gianni Amelio
W 1994 roku, u szczytu mani pulite – najsłynniejszego we Włoszech ruchu antykorupcyjnego – lider socjalistów Bettino Craxi uciekł do Tunezji, aby uniknąć procesów sądowych o przyjmowanie i przekazywanie łapówek w celu finansowania jego partii politycznej PSI. Jego filmowa biografia, osadzona w czasie, gdy przebywał na uchodźstwie, bada przypadki nadużywania przez niego władzy i dokumentuje szemrane interesy, które współczesna centrolewica nadal stara się zamieść pod dywan. Sam film często wydaje się prezentować suche fakty i brakuje w nim radości, jaką ma, powiedzmy, Il Divo Paola Sorrentino (poświęcony podobnie skorumpowanemu urzędnikowi Giulio Andreottiemu), jest on jednak ważnym przyczynkiem do analizy kluczowego momentu we włoskiej historii, który do tej pory nie znalazł rozwiązania.
Shooting the Mafia (Strzelając foty mafii), Kim Longinotto
Ten filmowy dokument analizuje życie i dzieła sycylijskiej fotografki i dziennikarki Letizii Battaglii, która większość lat 80. poświęciła dokumentowaniu morderczych, krwawych lat „drugiej wojny mafijnej” prowadzonej przez Cosa Nostrę, podczas której zginęło co najmniej pięćset osób. Film jeży włos na głowie. Niektóre sceny pokazujące ciała zmarłych czy oderwane kończyny będą dla wielu widzów nie do zniesienia. Cudem jednak pokazywana w ten sposób przemoc nigdy nie jest bezsensowna. Longinotto, tak jak jej bohaterka, nie daje się uwieść mafijnemu upiększaniu przestępczych działań. Używa dosadnych, krwawych obrazów w jednym celu – by pokazać, jak ta organizacja wciąż zagraża życiu ludzi z klasy robotniczej.
The Art of Ennio Morricone
Szóstego lipca, kiedy Włosi zaczynali właśnie wymykać się z domów, aby złapać nieco letniego słońca, zmarł Ennio Morricone, jeden z największych włoskich kompozytorów w dziejach. Na arenie międzynarodowej Morricone znany jest głównie z muzyki filmowej, ścieżek muzycznych do spaghetti westernów, takich jak Dobry, zły i brzydki oraz Za garść dolarów. Jego kariera jednak zatoczyła o wiele szersze kręgi. Przez dziesięciolecia ten urodzony w Rzymie muzyk komponował utwory folkowe, popowe, klasyczne, a nawet elektroniczne. Ten zbiór ponad dwustu nagrań, zebranych przez Orchestra Accademia Musicale Italiana i czeską narodową orkiestrę symfoniczną, jest jednym z najlepszych sposobów, aby lepiej poznać spuściznę tego kompozytora. Warto słuchać go długo i cierpliwie.
ULTRAS, Liberato
Kiedy ten neapolitański muzyk po raz pierwszy pojawił się na SoundCloud w 2017 roku, nikt nie spodziewał się sławy, jaka stanie się jego udziałem. Trzy lata później Liberato, który wciąż pozostaje anonimowy, jest niekwestionowaną gwiazdą włoskiej undergroundowej sceny muzycznej. Czerpiąc z trip-hopu, r&b, afrobeat, a nawet tradycyjnych motywów ludowych, pisze piosenki, które są awanturnicze, zabawne i niesamowicie wpadają w ucho. Jego najnowszy album, zatytułowany ULTRAS, najbardziej jak do tej pory ambientowy, ma zróżnicowaną jakość, ale nadal zasługuje na uwagę. Najbardziej uderzające są wideoklipy wyprodukowane przez Francesco Lettieriego, które jak żaden inny ekranowy artefakt celebrują jedynego w swoim rodzaju, niezależnego ducha Neapolu.
DNA, Ghali
Dwa letnie sezony temu radiowe rozgłośnie huczały od Ghali. Jego utwór Cara Italia, hymn przeciwko rasizmowi, a jednocześnie list miłosny do kraju, w którym przyszło mu dorastać, szybko wspiął się na szczyty list przebojów. To nadal najczęściej oglądany wideoklip na włoskim YouTubie. Urodzony w Mediolanie, w tunezyjskiej rodzinie raper stara się włączyć osobiste doświadczenia w nurt codziennego życia, budując dźwiękowe i psychologiczne pomosty pomiędzy wybrzeżami Morza Śródziemnego. Jego ostatni album oparty jest w większym niż dotąd stopniu na motywach arabskich. To przyjemna, optymistyczna płyta, będąca dobrym przykładem tego, jak w wyniku pokoleń imigrantów włoska muzyka ewoluuje poza standardowy kanon pantomimicznego popu i łzawych ballad o miłości, z otwartymi ramionami przyjmując inne płynące ze świata możliwości.
