Sean Baker benadert het onderwerp sekswerk - zowel dat van Anora als dat van Mikey - niet op een toon van morele paniek. Hij ontkracht het en laat het gewoon zien als werk, zij het met zeer specifieke risico's.
This text has been auto-translated from Polish.
Op papier lijkt Anora een recept voor een filmische ramp: Een erotische danseres van Russische afkomst, werkzaam in een New Yorkse club, ontmoet op haar werk de jonge zoon van een Russische oligarch, die net zijn volwassen leven begint, en die haar vaste klant wordt. De zakelijke relatie wordt steeds persoonlijker en het stel trouwt in Vegas, wat de ouders van de bruidegom woedend maakt.
Gelukkig is Sean Baker, een van de meest interessante cineasten van de Amerikaanse onafhankelijke cinema, verantwoordelijk voor het script en de regie. We krijgen geen Pretty Woman met de erfgenaam van een oligarchisch fortuin uit Rusland in plaats van Richard Gere, een andere versie van het Assepoester-sprookje.
Het recht op geluk
De relatie tussen het titelpersonage en haar man Ivan eindigt in een reeks tragikomische rampen. Drie mannen kloppen aan bij een luxueus herenhuis in New York: de Armeense Toros, die voor de vader van de jongen werkt en al lang in New York woont, en zijn twee helpers. Een van hen, Igor, ziet eruit alsof hij van de set van een film over de Russische maffia die de onderwereld van New York binnendringt, is gevallen. Toros heeft van Ivans ouders - die via sociale media achter het huwelijk van hun zoon met een sekswerker kwamen - een duidelijke opdracht gekregen om uit te leggen wat er werkelijk is gebeurd, het huwelijk nietig te verklaren en de familie verdere 'schaamte' te besparen.
De film wordt het interessantst wanneer Ivan naar de achtergrond verdwijnt en het conflict tussen Anora en Toros, Igor en de machtige familie van Russische oligarchen centraal komt te staan.
De danseres uit Brooklyn blijkt een veel moeilijkere zaak te zijn dan Toros en zijn assistenten hadden gedacht. Ze weigert zich te laten intimideren en is vastbesloten om voor zichzelf te vechten. De oma van het meisje kwam uit de voormalige USSR, maar zelf groeide ze op in de Verenigde Staten. En ze heeft een diep geïnternaliseerd principe dat is vastgelegd in de Declaration of Independence, waarin wordt verkondigd dat mensen zijn begiftigd met "onmiskenbare en onvervreemdbare rechten", waaronder het recht op het "nastreven van geluk". Hoewel we weten hoe dit streven zal eindigen, kunnen we niet anders dan de heldin een hart onder de riem steken.
Baker stelt niet direct de vraag: heeft het titelpersonage ooit van Ivan gehouden, of was het huwelijk slechts een transactie voor haar? Misschien is Anora zich zelf niet bewust van haar beweegredenen. We twijfelen er echter niet aan dat zij degene is die al die tijd oneerlijk behandeld is. Hoewel de hele wereld het meisje herhaaldelijk te schande probeert te maken - voornamelijk vanwege haar beroep - laat ze zich niet in een positie van schaamte plaatsen, ze eist met succes dat haar waardigheid wordt gerespecteerd.
Mickey Madison in de rol van Anora is sensationeel. Niet alleen brengt ze dit personage tot leven met een buitengewone energie op het scherm, maar met één gebaar, blik of gezichtsuitdrukking weet ze de scène een schat aan subtiele betekenis mee te geven. De eindscène - wanneer alle adrenaline en bravoure uit het personage wegvloeit en haar kwetsbaarheid en "gekwetstheid" worden onthuld - is een absoluut meesterwerk op het gebied van acteren.
Baker, aan de andere kant, is niet alleen geweldig in hoe hij de acteurs leidt en de intieme, psychologische scènes regisseert, waarbij hij al hun tragedie en komedie naar voren brengt - Anora is hier en daar ongelooflijk grappig - hij slaagt er ook in om de stad als achtergrond van het verhaal briljant te laten zien. De film speelt zich voornamelijk af in Brighton Beach, een deelgemeente van Brooklyn waar veel migranten uit Rusland en andere landen van de voormalige USSR wonen. De regisseur en zijn cinematograaf Drew Daniels halen het volledige potentieel van deze buurt naar boven. We hebben sinds Uncut Diamonds van de gebroeders Safdie niet meer zo'n fascinerend, bruisend van vieze energie, niet-toeristisch New York in de bioscoop gezien.
De droom van pornoutopia
Bij de ontvangst van de Palme d'Or voor Anora op het filmfestival van Cannes in mei bedankte Baker "alle sekswerkers". Anora is niet de eerste heldin die in de seksindustrie werkt die de regisseur portretteert. Zijn vorige film Red Rocket (2021) toonde pornoacteur Miki die terugkeert naar zijn geboortestad in Texas - een broeierig stadje midden in de woestijn, gebouwd rond een olieraffinaderij die het middelpunt is van het economische en sociale leven van de stad - nadat zijn carrière in Californië is ingestort.
Mikey begint vanaf nul. Hij heeft niets anders dan een fiets, geschikt voor een late basisschoolleerling in plaats van een statige volwassen man. Hij trekt in bij zijn schoonmoeder en vrouw. Het huwelijk is al lang een schijnvertoning; zijn vrouw laat hem niet graag op de bank slapen. Mikey kan geen baan vinden vanwege zijn professionele verleden. Om in zijn levensonderhoud te voorzien begint hij marihuana te verkopen.
De hele tijd droomt hij er echter van om terug te keren in de porno-industrie. Hij ziet een kans in de zeventienjarige Raylee. Hij gaat een relatie met haar aan en haalt haar over om met hem naar Californië te gaan zodra ze achttien wordt en samen in pornofilms te acteren.
Midden in de woestijn van Texas lijkt de porno-industrie in het afgelegen Californië een utopische ruimte, een plek uit de droom, een specifieke belichaming van de Amerikaanse droom. Mikey vertelt zijn voormalige collega's, die achterbleven toen hij vertrok, over zijn werk met bekende actrices in de industrie, alsof hij verslag doet van het werken met filmsterren van de eerste orde. Tegelijkertijd, zoals zowel Mikey's verhaal als zijn relatie met Raylee laten zien, is de porno-industrie in staat om dromen meedogenloos uit te buiten en te verpletteren.
Baker benadert het onderwerp sekswerk - zowel dat van Anora als dat van Miki - niet op een toon van morele paniek. Hij ontmoedigt het en laat het gewoon zien als een baan, zij het een met zeer specifieke risico's.
Russian Rapture
Bij het kijken naar de uitstekende Anora, voelen we echter een zekere verliefdheid. De film speelt zich af in 2019, drie jaar voordat de grootschalige invasie van Oekraïne begint. We kijken echter naar de film terwijl we de derde verjaardag van het begin van de oorlog naderen. Dit zorgt voor een aantal problemen.
In de film spelen acteurs die bekend staan om hun deelname aan problematische Russische producties. Mark Eidelstein, die Ivan speelt, speelde eerder in Sasha's Country, gefilmd op de bezette Krim en gedistribueerd door een bedrijf dat eigendom is van Gazprom. De sensationele Yuri Borisov speelde als Igor de titelrol in een productie over Mikhail Kalashnikov - de maker van het beroemdste wapen van Rusland. Dit roept opnieuw de vraag op of democratische landen open moeten staan voor samenwerking met Russische artiesten die zich niet volledig hebben gedistantieerd van het Rusland van Poetin.
Onder de Oekraïense diaspora in Europa klinken geluiden dat Anora - zonder de artistieke verdiensten van de film te ontkennen - het beeld van Rusland in het Westen normaliseert, en dat de Palme d'Or in Cannes een bewijs is van de westerse vermoeidheid over de oorlog in Oekraïne. Ongetwijfeld kunnen de film, de prijzen voor de productie en de betrokken Russische acteurs worden gebruikt om het beeld van Rusland in westerse democratieën te normaliseren.
