Portugalia przeprowadziła dziesięć lat temu eksperyment, na jaki nie odważyło się wcześniej żadne inne państwo na świecie: zdekryminalizowała posiadanie i używanie narkotyków, w tym tak zwanych „twardych”, jak kokaina i heroina.
Fragment raportu Polityka narkotykowa w Portugalii. Korzyści wynikające z dekryminalizacji używania narkotyków autorstwa Artura Domosławskiego
Polska wersja dostępna pod adresem: http://www.soros.org/initiatives/drugpolicy/articles_publications/publications/drug-policy-in-portugal-20110829/drug-policy-in-portugal-polish-20111206.pdf
Portugalia przeprowadziła dziesięć lat temu eksperyment, na jaki nie odważyło się wcześniej żadne inne państwo na świecie: zdekryminalizowała posiadanie i używanie narkotyków, w tym tak zwanych „twardych”, jak kokaina i heroina.
Portugalska polityka narkotykowa i towarzyszące jej zmiany w prawie to punkty zwrotne nie tylko w historii tego kraju, ale również przełom na skalę światową. Zamiast prób zmniejszenia spożycia substancji psychoaktywnych poprzez kary dla ich użytkowników, przyjęto nowe zasady, według których używanie narkotyków – choć te pozostają nielegalne – nie jest już traktowane jako przestępstwo o charakterze kryminalnym. Nie bez znaczenia jest fakt, że zmiany te dokonały się w Portugalii, konserwatywnym kraju naznaczonym historią kilku dekad faszyzujących rządów, i w którym Kościół katolicki ma silny wpływ na politykę i życie społeczne.
Nowe podejście do problemu narkotykowego w Portugalii nie ogranicza się jedynie do prostej zmiany klasyfikacji posiadania narkotyków z przestępstwa kryminalnego na wykroczenie administracyjne, obejmuje też szeroki wachlarz takich działań jak prewencja i edukacja społeczna, zniechęcanie użytkowników do dalszego używania substancji psychoaktywnych, redukcja szkód, leczenie uzależnionych oraz pomoc w ich społecznej reintegracji.
Wbrew początkowym obawom krytyków nowej strategii, badania pokazują, że liczba użytkowników narkotyków w Portugalii nie tylko dramatycznie nie wzrosła, lecz wręcz w niektórych grupach zmniejszyła się. Dodatkowo zasadniczo spadła liczba zakażeń HIV oraz zachorowań na żółtaczkę typu B i C, będących skutkiem zażywania narkotyków.
Źródłem tych pozytywnych trendów jest, w opinii portugalskich i międzynarodowych ekspertów, polityka, która ludziom uzależnionym oferuje leczenie zamiast represji. Konsumpcja narkotyków w Portugalii należy do jednej z najniższych w Unii Europejskiej.(1)
Choć niektóre działania w ramach nowej polityki bywają przedmiotem wewnętrznych debat i sporów, przede wszystkim o koszty ekonomiczne, sama polityka dekryminalizacji i jej filozofia nie budzą dzisiaj istotnych kontrowersji; popierają ją zarówno politycy różnych stron sceny politycznej, jak i samo społeczeństwo portugalskie.(2)
Portugalski eksperyment przynosi wymierne efekty, mierzone badaniami, których wyniki idą w parze z odczuciami samych Portugalczyków. Powinien być lekcją dla reszty świata, która prowadzi z góry przegraną i niezwykle kosztowną „wojnę z narkotykami”. Nowatorstwo portugalskiego podejścia dowodzi, iż chcąc kompleksowo rozwiązywać problemy związane z narkotykami należy angażować raczej lekarzy, badaczy i działaczy społecznych niż organy ścigania, wojsko czy policję.
1 European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction – EMCDDA (Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii), Statistical Bulletin 2010.„Lifetime prevalence of drug use in nationwide surveys among the general population.” Tylko 8 na 28 badanych krajów ma niższą konsumpcję marihuany niż Portugalia, 10 na 27–kokainy, 4 na 27–amfetaminy, 4 na 27– ekstazy, 5 na 23 – LSD.
2 Wywiad z Analią Torres, Casimiro Balsą, Jo?o Goul?o i Marią de Belem Roseira.
