Alles leek erop te wijzen dat Marine Le Pen in 2027 voor de vierde keer kandidaat zou zijn voor het Elysée-paleis, maar een gerechtelijke uitspraak zou haar in de weg kunnen staan. De verduistering van 7 miljoen euro ligt nu immers onder het vergrootglas van justitie en de aanklager eist gevangenisstraf en een verbod op het bekleden van een openbaar ambt. Hoe reëel is de dreiging die de nationalistische leider boven het hoofd hangt?
This text has been auto-translated from Polish.
Als je terugkijkt op de politieke carrière van Marine Le Pen, zou je kunnen stellen dat ze op een nogal ongehaaste maar ook onstuitbare manier vooruit is gegaan. Van het winnen van 18 procent van de stemmen in de presidentsverkiezingen van 2012, naar succes bij de Europese verkiezingen en het twee keer bereiken van de tweede ronde in opeenvolgende presidentiële campagnes, tot het doorbreken van het glazen plafond bij de parlementsverkiezingen en het doorbreken van het 'cordon sanitaire' rond haar formatie.
Het Republikeinse front blokkeerde de verkiezingsoverwinning van de Nationale Eenheid (RN), maar de 141 nationalistische parlementsleden vormen een kracht die serieus genoeg is om de nieuwe regering van Michel Barnier afhankelijk te maken van de steun van Le Pen. Centrumrechts heeft radicaal rechts erkend als een betere partner dan links en heeft daarmee een einde gemaakt aan het isolement. De kers op de taart voor Le Pen zou natuurlijk het winnen van het presidentschap in 2027 zijn, maar niet alleen politieke rivalen maar ook de rechterlijke macht zouden dat in de weg kunnen staan.
Creatief boekhouden door de nationalistische leider
Het onderzoek naar de activiteiten van Marine Le Pen tijdens haar periode als Parlementslid van het (toenmalige) Front National sleept zich al tien jaar voort. Het Franse Openbaar Ministerie was geïnteresseerd in het fictief inhuren van parlementaire medewerkers tussen 2004 en 2016, wat diende om extra geld in te zamelen voor de extreem-rechtse partij. Volgens de onderzoekers hebben meer dan twintig FN-activisten in de loop van twaalf jaar, als gevolg van een "systematische en georganiseerde verduistering van overheidsgeld", bijna 7 miljoen euro verduisterd.
Als de rechtbank Marine Le Pen medeplichtig acht aan deze misdaad en het verzoek van de aanklager voor een boete van 300.000 euro en vijf jaar gevangenisstraf (waarvan drie jaar voorwaardelijk) inwilligt, betekent dat het einde van de droom van de Franse nationalistische leider van het presidentschap, in ieder geval voor de nabije toekomst. Vooral omdat gevangenisstraf hand in hand zou gaan met ontzetting uit het bekleden van een openbaar ambt, en een voorlopige toepassing van de laatste straf ook in het verschiet ligt.
Dit zou betekenen dat Le Pen, zelfs in het geval van een hoger beroep, zich nog steeds niet verkiesbaar zou kunnen stellen totdat het hoger beroep is behandeld en mogelijk is vrijgesproken. De Franse rechters zouden hier veel meer daadkracht hebben getoond dan de Amerikaanse rechters, die in het geval van Trump zeer conservatief waren, waardoor het vonnis werd uitgesteld en de Republikein in feite een succesvolle presidentiële campagne kon voeren, die de lopende procedure niet heeft geschaad.
Crimineel of politiek proces?
In navolging van de gekozen president van de VS houdt Le Pen vol dat ze volledig onschuldig is en dat het lopende proces puur politiek is. Van de rechters en aanklagers die de gevestigde orde verdedigen wordt verwacht dat ze doen wat Macron en andere politici niet hebben gedaan - voorkomen dat de leider van radicaal rechts aan de macht komt. Hoewel de RN inmiddels met tegenzin een miljoen euro heeft teruggegeven aan het Europees Parlement, ontkennen partijactivisten dat dit een schuldbekentenis zou zijn.
Er heerst vooral verontwaardiging over het risico dat de mogelijkheid wordt ontnomen om zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen nog voordat het beroep is behandeld, wat volgens de aanhangers van Le Pen en haarzelf een ongekende repressie zou zijn. De politica spreekt van een 'politieke doodstraf' en vergelijkt het gedrag van het Franse rechtssysteem met de praktijken van autoritaire regimes.
Als je het mogelijke vonnis in de zaak van Marine Le Pen echter vergelijkt met andere gerechtelijke uitspraken over verduistering van openbare middelen, zie je dat de door het openbaar ministerie voorgestelde straf niet bijzonder zwaar is. In de afgelopen jaren heeft iedereen die voor dit vergrijp is veroordeeld ook een verbod gekregen om een openbaar ambt te bekleden, dus het eventueel laten vallen van deze maatregel zou zelfs een uitzonderlijke clementie van de rechters ten opzichte van de leider van de Nationale Eenheid betekenen.
Ligt er een Brutus op de loer in de RN?
Vrij onverwacht in de context van het lopende proces tegen Le Pen was de verklaring van Jordan Bardelli, die formeel al enkele jaren de RN leidt en wordt getypeerd als de opvolger van Marine. De jonge Europarlementariër aangekondigd dat niemand die geldig is veroordeeld door een rechtbank zich kandidaat zal stellen voor de lijsten van de partij. Sommigen zien dit als een ongelukkige timing, terwijl anderen dit zien als een opzettelijke zet van de rijzende ster van extreem-rechts in Frankrijk.
Bardelli's verklaring zou kunnen worden geïnterpreteerd als een geloof in een succesvolle uitkomst voor Le Pen in het proces, maar het is goed mogelijk dat hij zijn tanden aan het scherpen is om zijn mentor te vervangen in de komende presidentiële campagne, en een mogelijke veroordeling zou het aanzienlijk makkelijker voor hem maken om dat te doen. De RN-voorzitter mag echter niet vergeten dat toen in 1998 de toenmalige nummer twee onder de Nationalisten, Bruno Mégret, de juridische problemen van Le Pen senior probeerde te gebruiken om aan het roer van de partij te komen, dit voor hem uitliep op een ramp en zijn vertrek naar de politieke vergetelheid. Onder andere om deze reden zal Bardella liever op veilig spelen en rustig zijn beurt afwachten.
Voorlopig blijft Marine de favoriet om de RN te vertegenwoordigen in de komende verkiezingen en een van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste kandidaat om Emmanuel Macron te vervangen in het Élysée-paleis. Zoals de Verenigde Staten hebben laten zien, zijn rechtszaken geen probleem voor politici van radicaal rechts. Tenminste, zolang ze niet eindigen in een schuldig vonnis, en Franse rechters kunnen minder vriendelijk blijken - in het geval van Le Pen kunnen we begin volgend jaar waarschijnlijk nog meer schikkingen verwachten.
