Komisja Europejska wprowadziła do Umowy Partnerstwa z Polską zapis zakazujący finansowego wsparcia dla samorządów, które przyjęły tzw. uchwały anty-LGBT. Tym samym gminy i powiaty, w których obowiązują wykluczające uchwały, nie otrzymają nawet złotówki z 72,2 mld euro ze środków na realizację polityki spójności.
W grudniu 2020 roku Rada Europejska przyjęła nowy budżet Unii Europejskiej na lata 2021−2027 w wysokości 1 074,3 mld euro, z czego 72,2 mld przeznaczono na Polskę. W perspektywie finansowej na lata 2021−2027 pojawił się nieobecny do tej pory warunek dopuszczający, który nakazuje państwom członkowskim, aby wszystkie działania finansowane ze środków z UE były wydatkowanie z poszanowaniem zapisów Karty Praw Podstawowych.
W środę 22 czerwca poznaliśmy treść ostatecznego brzmienia Umowy Partnerstwa, wynegocjowanej przez Komisję Europejską i polski rząd. W Umowie znalazł się zapis zakazujący finansowania samorządów, które przyjęły tzw. uchwały anty-LGBT lub Samorządowe Karty Praw Rodzin. Dokładna treść zapisu, który znajdzie się w Umowie Partnerstwa, brzmi następująco:
„Wsparcie polityki spójności będzie udzielane wyłącznie projektom i beneficjentom, którzy przestrzegają przepisów antydyskryminacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 3 Rozporządzenia PE i Rady nr 2021/1060. W przypadku, gdy beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego (lub podmiot przez nią kontrolowany lub od niej zależny), która podjęła jakiekolwiek działania dyskryminujące, sprzeczne z zasadami, o których mowa w art. 9 ust. 3 rozporządzenia nr 2021/1060, wsparcie w ramach polityki spójności nie może być udzielone”.
Czy samorządy „wolne od LGBT+” powinny pobierać fundusze unijne? Lewica ma wątpliwości
czytaj także
Międzynarodowy sukces KPH
Wpływ na decyzję Komisji miały m.in. działania rzecznicze, podejmowane od lutego 2021 roku przez Kampanię Przeciw Homofobii wspólnie z innymi organizacjami LGBT+ z całej Polski. W konsultacjach dotyczących tekstu umowy brały też udział m.in. Stowarzyszenie Tolerado, gorzowskie Warto być równym nad Wartą, Stowarzyszenie Pracownia Różnorodności, Fundacja Cicha Tęcza, Marsz Równości w Lublinie, Stowarzyszenie Tęczówka czy Fundacja Równość.org.pl.
czytaj także
− Wspólne działania organizacji społecznych przyniosły w końcu oczekiwane rezultaty. Rachunek jest prosty: jeśli samorząd utrzyma dyskryminujące uchwały, już na pewno nie może liczyć na unijną kasę. Do kosza z uchwałami anty-LGBT! − mówi Justyna Nakielska z KPH.
Z podkulonym ogonem
Warunek podstawowy, związany z poszanowaniem zapisów Karty Praw Podstawowych na każdym etapie wydatkowania środków z UE, dał Komisji Europejskiej narzędzie, które latem 2021 roku umożliwiło jej zablokowanie funduszy z REACT-EU dla pięciu województw: lubelskiego, łódzkiego, małopolskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego, które jako instytucje zarządzające funduszami UE nie spełniły zasady niedyskryminacji we wdrażaniu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.
Od września 2021 roku województwa wystraszone wizją utraty wielomilionowych funduszy zaczęły wycofywać się kolejno z dyskryminujących osoby LGBT+ uchwał. 22 września 2021 roku świętokrzyskie uchyliło swoją uchwałę „przeciw ideologii LGBT”. Dzień później, 23 września województwo łódzkie przegłosowało nowe brzmienie uchwalonej wcześniej własnej wersji Samorządowej Karty Praw Rodzin, dokonując kosmetycznych zmian i usuwając słowo „ideologia”.
czytaj także
Również we wrześniu uchyliły pozostałe trzy województwa – lubelskie, małopolskie i podkarpackie. Był to czas, kiedy KPH prowadziła szeroko zakrojone działania rzecznicze na poziomie europejskim, pilnując wydatkowania unijnych środków zgodnie z poszanowaniem podstawowych wartości UE. Zmiana zapisów Umowy Partnerstwa była wówczas jeszcze przed nami.
Unieważniasz uchwałę anty-LGBT albo tracisz miliony
Trend zapoczątkowany przez województwa nie objął jednak gmin i powiatów. W ponad 80 jednostkach samorządu terytorialnego w Polsce nadal obowiązują tzw. uchwały anty-LGBT lub dyskryminujące osoby LGBT+ Samorządowe Karty Praw Rodzin.
Z tego względu KPH przez ostatnie miesiące naciskała na Komisję Europejską, aby zapis poszerzyć o wszystkie jednostki samorządów terytorialnych, które mają w mocy uchwały naruszające prawa podstawowe. Po zakończeniu kilkumiesięcznych negocjacji między polskim rządem a Komisją Europejską w Umowie Partnerskiej znalazł się zapis, zakazujący finansowania samorządów ze stref anty-LGBT z funduszy o łącznej wartości 72,2 mld euro. Oznacza to, że gminy i powiaty, w których obowiązują homo- i transfobiczne uchwały, nie będą mogły aplikować o środki z funduszy realizujących cele polityki spójności.
− Zapis w Umowie Partnerstwa zakazujący finansowania stref wolnych od LGBT+ niewątpliwie doprowadzi do uchylenia haniebnych uchwał przez samorządy. Nie ma wątpliwości, że nikt rozsądny nie będzie się upierać przy pozostawieniu uchwał w mocy, jeśli na szali są miliony na remonty szpitali, doposażenie szkół i pomoc tym, którzy tego najbardziej potrzebują. Jest to wielki sukces KPH i innych organizacji oraz działaczy i działaczek LGBT+, ale największym wygranym jest Polska, która dzięki temu będzie bardziej otwartym, bezpieczniejszym i nowocześniejszym krajem – komentuje wicedyrektorka KPH Mirosława Makuchowska.
