Internetowy język prawicy przeniknął do głównego nurtu polskiej polityki. Pomaga wygrywać debaty i kształtuje zbiorową wyobraźnię Polaków. Niniejszy słownik jest próbą odkodowania pojęć i zwrotów, które, niejako zrodzone w czeluściach politycznego internetu, poprzez memy, tweety i lajki przeniknęły do głównego nurtu debaty politycznej – ze wstępu do książki Galopującego Majora „Pancerna brzoza. Słownik prawicowej polszczyzny”, która właśnie ukazuje się nakładem Wydawnictwa Krytyki Politycznej.
Ciapaty
– rasistowskie określenie na osobę o ciemniejszym niż biały, zwykle oliwkowym, kolorze skóry. Pochodzenie tego określenia jest niejasne, niektórzy wskazują na synonim niezdary, o czym świadczyć ma czułe zdrobnienie „ciapciak”. Inni, jak na przykład dziennikarka Anna Dryjańska, wskazują na pochodzenie od słowa „ćapati”, które oznacza chleb popularny w Indiach, Bangladeszu, Pakistanie i na Sri Lance. Wydaje się, że ostatni trop może być o tyle celny, że rzeczywiście ciapaci postrzegani są jako osoby kojarzące się z kuchnią bliskowschodnią (patrz: Kupując kebaba, osiedlasz Araba), często nieodróżnialną dla polskiej prawicy np. od kuchni indyjskiej. Samo słowo zdaje się jednak wywodzić po prostu z ciemnych, w tym przypadku oliwkowych, plam, tzw. ciapek. Jak to często bywa, samo rasistowskie określenie odwołujące się do koloru skóry jest tylko pewnym skrótem myślowym i bynajmniej nie jest stosowane do wszystkich, których kolor skóry ma wyglądać jak „ciapy”. Przykładowo jako ciapatych nie postrzega się Greków, Sycylijczyków, Rumunów ani Meksykanów, a z samych mieszkańców Bliskiego Wschodu ciapatymi nie nazywa się Żydów, nie tylko dlatego, że świadomość istnienia Żydów sefardyjskich jest niewielka na polskiej prawicy, ale również dlatego, iż święty Józef, a przede wszystkim Maryja i Jezus zwykle przedstawiani są jako osoby o białym, by nie powiedzieć wręcz bladym, kolorze skóry. Co ciekawe, jako ciapatych nie postrzega się także Polaków, którzy do tych niebezpiecznych i pogardzanych „ciapatych” upodabniają się poprzez wakacyjną opaleniznę. Zważywszy na popularność wakacyjnej opalenizny wśród prawicowego ludu, paradoksem jest to, że im bardziej ten lud nabiera ciapek i do ciapatych wizualnie się upodabnia, tym bardziej ciapatych nie toleruje.
(…)
Cywilizacja śmierci
– skrótowe określenie krajów tzw. Europy Zachodniej, kierujących się innymi zasadami moralnymi niż głoszone w ramach nauk Kościoła katolickiego. Jako taka cywilizacja śmierci wedle religijnej części prawicy oznaczać ma cywilizację nie tyle dopuszczającą, ile wręcz promującą eutanazję, aborcję i in vitro, przy czym za promowanie uznawane jest już samo umożliwienie obywatelowi skorzystania z danego uprawnienia. Definiowanie cywilizacji jako „cywilizacji śmierci” opiera się nie tylko na wybiórczej i powierzchownej charakterystyce całego zbioru krajów o zróżnicowanym ustawodawstwie, ale przede wszystkim na odrzuceniu imperatywu jakości życia oraz prawa wyboru.
Niska wartość jakości życia w porównaniu z imperatywem życia jako dobra samego w sobie powoduje, że prawica nie tylko nie chce, ale też nie potrafi dostrzec równoważnej etycznie motywacji stojącej za prawem wyboru przerwania własnego cierpienia albo przerwania ciąży, gdy płód nie ma statusu osobowego człowieka. Z tego też powodu ocena cywilizacji jako tej bliższej śmierci nie uwzględnia ani poprawy jakości życia dzięki o wiele lepszej opiece medycznej w krajach Zachodu, ani zwiększonej dzietności w tych krajach, w tym zwłaszcza we Francji czy Szwecji, które od wielu lat przodują jako przykłady państw cywilizacji śmierci.
Sprowadzanie zachodnioeuropejskiej cywilizacji jedynie do śmierci nie tylko stanowi współczesny wariant słowianofilskiej niechęci do okcydentalistów czy, szerzej, Zachodu, ale jest także przykładem rozumienia śmierci jako zdarzenia wyłącznie negatywnego. Co ciekawe, wzmianki o cywilizacji śmierci nie przeszkadzają w kształtowaniu i promowaniu swoich poglądów etycznych na podstawie religii, w którą nie tylko wpisane jest memento mori, ale której podstawą jest śmierć wybawiciela, syna bożego, a znak owej śmierci w postaci eksponowanego wszędzie krzyża jest jej najważniejszym symbolem.
(…)
Hitler to lewica
– określenie przyporządkowujące postać Hitlera i wyznawaną przez niego doktrynę polityczną do doktryn lewicowych, mające w swej intencji dyskwalifikować wszelkie ruchy lewicowe jako najbardziej zbrodnicze w historii. Spór o lewicowość Hitlera jest sporem z istoty swej ahistorycznym, w którym współczesne podziały, definicje, a także wybiórczo stosowane źródła mają za zadanie nie tyle uchwycić doktrynalną, wymykającą się prostym podziałom naturę hitleryzmu, ile zrzucić odium winy z ruchów prawicowych i obarczyć lewicę zbrodniami III Rzeszy. Z tego powodu zwolennicy tezy o lewicowości Hitlera prawdopodobnie celowo unikają powoływania się na przedwojenne polskie źródła, w tym zwłaszcza fascynację Hitlerem wśród ówczesnych, dziś restaurowanych, prawicowych ruchów narodowych. Przykładowo dzieje się tak chociażby w przypadku Romana Dmowskiego, który w artykule Hitleryzm jako ruch narodowy zachwalał hitleryzm jako wywodzący się z włoskiego faszyzmu, „zdyscyplinowany, ujęty w karne, zdolne do czynu szeregi” ruch, „odwołujący się do instynktów narodowych, do miłości ojczyzny”.
Ahistoryczna argumentacja kwalifikująca Hitlera jako lewicowca/lewaka odwołuje się do różnych bliżej niepowiązanych ze sobą kryteriów, uzależnionych od indywidualnego postrzegania istoty lewicowości i prawicowości przez dyskutanta. W „argumencie z nazwy partii” wskazuje się na nazwę NSDAP i zawarty w niej „narodowy socjalizm”, co ma oznaczać, że skoro sam Hitler nazywał się m.in. socjalistą, to nim być musiał.
Argument ten nie tylko pomija aspekt narodowy w samej nazwie oraz prześladowania i mordowanie niemieckich lewicowców w czasie rządów Hitlera (w przeciwieństwie do kapitalistów i arystokratów), ale zakłada uczciwość w nazywaniu własnych partii i ruchów oraz zmusza do uznania, że chociażby Platforma Obywatelska jest rzeczywiście partią obywatelską (bo tak się przecież nazwała), a partia Razem z każdym chce wchodzić w sojusze. „Argument z gospodarki” z kolei kwalifikuje Hitlera jako lewicowca ze względu na brak wolnorynkowych reform, nawet jeśli Hitler nie dokonał nacjonalizacji i wywłaszczenia kapitalistów w III Rzeszy. Tak radykalna kwalifikacja zmusza jednak do uznania za „lewaka” nie tylko Roosevelta i niemal każdego powojennego prezydenta USA, lecz również Mussoliniego, generała Franco, a nawet generała Pinocheta z jego brakiem reprywatyzacji kluczowego przemysłu miedziowego w Chile. „Argument z rewolucji przeciwko tradycyjnemu konserwatywnemu porządkowi” wskazuje na dojście Hitlera do władzy jako rewolucyjnego, ludowego populisty, a nie członka namaszczonego przez Boga lub arystokrację, co jednak nie tylko pomija takie zjawiska jak konserwatywny rewolucjonizm Ernsta Jüngera, ale także za lewaka każe uznać aktora z plebsu, syna sprzedawcy butów – niejakiego Ronalda Reagana czy córkę sklepikarza – niejaką Margaret Thatcher. Oboje wygrali bowiem dzięki postkonserwatywnemu porządkowi jako osoby spoza kręgu uprzywilejowanych elit.
Galopujący Major: Tydzień, w którym państwo polskie (znów) przestało istnieć
czytaj także
Argument „perwersa żyjącego na kocią łapę”, użyty przez prawicowego historyka Piotra Zychowicza, zakłada z kolei, że perwersyjne niemałżeńskie związki są cechą wyróżniającą lewicę, co zmusza do uznania za lewicę wszystkich bywalców domów publicznych oraz osób, które nie zawarły związków małżeńskich. Co ważne, przynależność Hitlera do lewicy nie przeszkadza dużej części prawicy uważać, że Polska po 1939 r. powinna ruszyć z Hitlerem na Moskwę, co jest prawdopodobnie jedyną w prawicowym wszechświecie dopuszczalną formą kolaborowania z lewactwem, pech chciał, że akurat kolaborantem jest tutaj ktoś, kto wymordował kilkanaście milionów ludzi.
(…)
Mafia pedalska w Watykanie
– taktyka zrzucania winy za skandale kościelne, w tym zwłaszcza skandale pedofilskie, na księży homoseksualistów. W przeciwieństwie do taktyki zaprzeczania kolejnym skandalom Kościoła katolickiego lub umniejszania ich znaczenia (patrz: To tylko margines) taktyka „pedalskiej mafii” nie ma nic przeciwko ujawnianiu, a nawet, co może dziwić, wyolbrzymianiu tychże skandali. Wszelka wina przerzucana jest bowiem na homoseksualistów, którzy w ramach Kościoła katolickiego zorganizowani mają być na kształt mafii.
Argument „pedalskiej mafii” stanowi z jednej strony wariant tradycyjnej retoryki znanej pod nazwą „No true Scotsman”, polegającej na tożsamościowym założeniu, że członek danej społeczności z definicji nie może dokonywać czynów moralnie nagannych, a jeśli je dokona w praktyce, to znaczy, że nie tyle przynależność do owej grupy traci, ile niejako ex ante nigdy do owej grupy z definicji nie mógł należeć (żaden prawdziwy Szkot nie robi takich świństw!). W tym sensie żaden prawdziwy, tj. niehomoseksualny kapłan z Watykanu, nie dokonuje i nie kryje pedofilii, dokonywać jej może tylko ktoś, kto jest homoseksualistą działającym w mafii.
Zrzucenie winy na homoseksualistów ma z kolei tę taktyczną zaletę, iż stanowi dodatkowy argument wspierający prawicową homofobię, w myśl którego pedofilia jest tożsama z homoseksualizmem, co ma oznaczać, że każdy homoseksualista to potencjalny pedofil, a więc każdy z automatu stanowi zagrożenie dla dzieci. Odwołanie się zaś do mafii pozwala na podkreślenie odrębności od czystej, niemafijnej struktury watykańskiej, wskazanie na omnipotencję mafijnego wroga i wreszcie wskazanie Watykanu już nie jako współsprawcy lub pomocnika księży pedofili, ale wręcz jako ofiary tejże mafii.
Wadą tej retorycznej taktyki jest jednak zagadnienie tzw. winy w nadzorze, albowiem skoro często wedle tych samych osób niepisowska władza ponosi winę za brak walki, tudzież brak nadzoru nad walką z mafią VAT czy nad wyjaśnianiem katastrofy smoleńskiej, to czy na przykład Karol Wojtyła ponosi analogiczną winę za brak nadzoru nad walką z pedalską mafią?
(…)
Pancerna brzoza
– szydercze określenie brzozy w Smoleńsku, która dla niektórych przeciwników teorii zamachu była rzekomo jedyną przyczyną katastrofy 10 kwietnia 2010 r. Autorem szyderstwa jest, wedle niektórych, jeden z nieżyjących już blogerów portalu Salon24.pl – niejaki Tomasz „Seawolf” Mierzwiński, aczkolwiek hasło to zrobiło tak zawrotną karierę na prawicy (o pancernej brzozie mówi nawet abp. Jędraszewski), że w zalewie żartów trudno dziś ustalić jego prapoczątki. „Pancerność” brzozy oznaczać ma jej twardość i odporność, zwłaszcza na skrzydła samolotu, i, traktowana jako szyderstwo, wykazywać ma absurdalność pomysłu, że kilkutonowy samolot może rozbić się o zwykłe drzewo.
Sprowadzanie całej katastrofy tylko i wyłącznie do kolizji z drzewem pomija rzecz jasna okoliczność, że zwolennicy tezy o winie pilotów w Smoleńsku nigdy nie sprowadzali katastrofy jedynie do interakcji z drzewem, a wskazywali na cały ciąg logiczny zdarzeń, w tym zahaczanie samolotu o szereg naziemnych przeszkód przy wytracaniu prędkości, niczym samochód koziołkujący po wypadnięciu z trasy, który mimo ogromnego ciężaru w stosunku do drogowego słupka też potrafi się na nim zatrzymać. Podobnie zwykle pomijany jest fakt zdawałoby się „pancernych” ptaków, które na szeregu prezentowanych zdjęć podczas niekończących się smoleńskich dyskusji potrafią wbijać się w skrzydła i kokpity samolotów, oraz fakt ściętych drzew i kawałków blachy powbijanych w brzozy na miejscu wypadków. W przypadku tych ostatnich weryfikacja na miejscu w tym momencie jest jednak niemożliwa ze względu na przykrą okoliczność nieznalezienia czasu przez ekspertów komisji Macierewicza, aby w ogóle na miejsce katastrofy się kiedykolwiek udać. Szyderstwo z pancernej brzozy z jednej strony dobrze obrazuje taktykę metaforycznej manipulacji, a z drugiej oddaje uproszczony sposób rozumienia skomplikowanych zdarzeń przez polską prawicę.
Związki przyczynowe, tudzież czynniki ryzyka, sprowadzane są bowiem tylko i wyłącznie do jednego zdarzenia/elementu, wobec czego niemożliwa jest kumulacja drobniejszych przyczyn albo różnicowanie czynników ryzyka. Za wypadki samolotów, przemoc na przedmieściach, przegraną w wyborach, zmianę poglądów itp. odpowiadać może tylko jedno zdarzenie (odpowiednio: brzoza, islam, oszustwo wyborcze, zmiana wajchy), co, rzecz jasna, utrudnia czy wręcz uniemożliwia dotarcie do prawicy z jakimkolwiek zniuansowanym, nawet popularnonaukowym, przekazem.
(…)
Risercz ziemkiewiczowski
– utworzone i rozpropagowane przez dziennikarza Wojciecha Orlińskiego pojęcie, które w pierwotnej wersji oznaczać miało „stawianie śmiałych tez bez przygotowania merytorycznego”. Nazwa riserczu ziemkiewiczowskiego pochodzi od nazwiska Rafała Ziemkiewicza, który stosując owo poręczne narzędzie, potrafił jednocześnie tworzyć felietony, artykuły, powieści, eseje, audycje, programy radiowe i telewizyjne obejmujące szeroki zakres zagadnień: od technik operacyjnych CBA, rzekomo używającego „podsłuchująco-podpatrującego minihelikoptera”, przez zagadnienia prawnicze (autorskie postulaty de lege ferenda), po utratę przez Polskę pozycji politycznej w XVII w. i jej meteorologiczno-agrarne aspekty.
Zarówno w pierwotnej, jak i obecnej (znacznie rozszerzonej) wersji risercz ziemkiewiczowski opiera się na prawicowym aksjomacie „wszyscy wiemy, jak było”, wzbogaconym szczyptą słowiańskiej tradycji „chłopka-roztropka” oraz pogańskiej metafizyki, znanej pod zaklęciem „ojtamojtam”. Znajomość rzeczy, erudycja i szerokie horyzonty polskiej prawicowej publicystyki mogą sugerować pewne wpływy skompromitowanej heglowszczyzny, w której owo „wiemy, jak było” oddaje poznanego ducha dziejów, wobec którego wszelkie ujawniane fakty muszą przyklęknąć. Powszechnie stosowane, zwłaszcza ex post, wspomniane zaklęcie „ojtamojtam”, wzmacnianie głośnym „to on kłamie” oraz „co to za liczbowe łamańce”, mimo pewnych obiekcji adekwatnie oddaje jednak pewną odporność riserczu ziemkiewiczowskiego na tak przestarzałe techniki i metody, jak kwerenda i selekcja źródeł, weryfikacja hipotez, konfrontacja materiałów, peer review oraz pierwiastkowanie i potęgowanie.
czytaj także
Riserczu ziemkiewiczowskiego nie należy mylić z popularnym ostatnio zagadnieniem fejk newsów. Te wymagają bowiem określonego wysiłku zarówno na etapie tworzenia samego fejka, jak i jego wytworzenia oraz finalnej dystrybucji. W przypadku riserczu ziemkiewiczowskiego, co stanowi jego niewątpliwą zaletę, o żadnym wysiłku nie może być mowy. Wady riserczu ziemkiewiczowskiego, jak każdej brawury, zaskakiwać mogą jednak w najmniej spodziewanych momentach, ot choćby nawet i na samym riserczowym metapoziomie. Przykładowo w Jakie piękne samobójstwo Rafała Ziemkiewicza, reklamowanej jako książka, w której historycy rzekomo znaleźli tylko jeden błąd, na jednej tylko stronie 184 znawca tematyki, niejaki prof. Stanisław Żerko, znalazł tych błędów, ojtamojtam, zaledwie… cztery.
Rys. Łukasz Pyrka
