Kultura i rozwój

W warunkach cywilizacji informacyjnej nie da się oddzielić rozwoju gospodarczego od społecznego – oba aspekty przenikają się i wzajemnie wzmacniają. Rośnie przy tym znaczenie czynnika, jakim dla odkrywania, wykorzystywania, waloryzowania i pomnażania zasobów jest kultura – jedna z „miękkich” odmian kapitału, osadzona w relacjach społecznych, a zarazem kluczowa dla podtrzymania stabilnej i zrównoważonej dynamiki rozwoju. Niezbędna do niego jest zdolność przetwarzania zakumulowanych przez poprzednie pokolenia kapitałów – dziedzictwa – w sposób twórczy, a zatem podmiotowy. Komunikacyjny, a zarazem zbiorowy charakter tego procesu oznacza zarazem konieczność współdziałania wielu różnych podmiotów. Wszystko to oznacza, po pierwsze, konieczność potraktowania kultury – kluczowego zasobu rozwojowego – jako przysługującego człowiekowi w charakterze jednego z praw człowieka; po drugie, potrzebę stworzenia inteligentnych sieci koordynacji działań zbiorowych.

Seminarium poświęcone tym zagadnieniom jest dwujęzyczne – polsko- oraz angielskojęzyczne; na każdych zajęciach prezentowany jest referat przygotowany przez jednego z uczestników, do którego uwagi przedstawiają dwaj wyznaczeni komentatorzy. Autor referatu jest zobowiązany dostarczyć jego pisemną wersję z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem.

W programie kursu znajdą się:
— referaty seminarzystów,
— wykłady gości zagranicznych (m.in. prof. Ash Amin z University of Cambridge),
— prezentacje projektów kulturalnych, które są zorientowane na pobudzenie aktywności określonych środowisk społecznych.

Ponadto 27 listopada 2013 odbędzie się konferencja „Kultura i rozwój” przygotowywana jako integralna część programu seminarium.

Założenia:
— W cywilizacji informacyjnej (poprzemysłowej) nie ma sensu rozdzielanie rozwoju gospodarczego i rozwoju społecznego. Dzisiaj nie chodzi już tylko o to, aby dostrzec, że jeden wpływa na drugi. Sedno w tym, aby przyjąć, że jeden jest drugim: jeśli rozwój nie jest społeczny, to nie jest też gospodarczy – i odwrotnie.
— Rozwój dokonuje się za sprawą przenikania się i wzmacniania się tego, co ekonomiczne i społeczne, materialne i duchowe, twarde i miękkie.
— Wpływu kultury na rozwój terytorialny (np. województwa czy miasta) nie należy sprowadzać do kwestii promocji i zewnętrznej atrakcyjności, czyli do zagadnienia przyciągania dodatkowych zasobów: inwestorów, kapitału turystów czy nowych rezydentów. O wiele ważniejsze jest dostrzeżenie jej znaczenia dla odkrywania, wykorzystywania, waloryzowania i pomnażania własnych zasobów.
— Głównym kryterium rozwoju nie jest poziom czy dynamika tworzonego PKB, lecz szeroko ujmowana jakość życia mieszkańców.
— Kluczem do zrozumienia istoty rozwoju jest kategoria „podtrzymywalności” (sustainability). Ponieważ w Polsce źle tłumaczymy i rozumiemy to pojęcie, ważne jest, aby pokreślić, że nie idzie w tym przypadku o równowagę, ale o zmianę. Jeżeli w odniesieniu do równowagi rozwój ma mieć sensowną konotację, to idzie nie o równowagę a równoważenie, nie o stałość, stabilizację a stabilność.
— Rozwój wynika z efektywnego wykorzystania różnych kapitałów – twardych i miękkich. Współcześnie rola tych drugich – czyli kapitału: ludzkiego, intelektualnego, społecznego i kulturowego – rośnie.
— To oznacza, że coraz większej wagi nabiera kapitał, który jest w ludziach i jest osadzony w relacjach społecznych (kapitały miękkie) w stosunku do kapitałów (twardych), którymi ludzie mogą i potrafią się posłużyć (np. kapitał finansowy).
— Dziedzictwo jest zakumulowanym przez wcześniejsze pokolenia zasobem kapitałów.
— Aby móc włączyć te zakumulowane kapitały w rozwój, niezbędna jest tożsamość, ale rozumiana jako podmiotowość. Rzecz nie tylko w tym, kim się jest, z czego się wyrasta i co się posiada, ale także w tym, do czego się dąży, co się chce osiągnąć.
— Pożytkowanie dziedzictwa wymaga interpretacji i kreatywności, jest nie tylko jego poznawaniem i chronieniem, ale jego waloryzowaniem i uzupełnianiem. Rozwój to twórcze przeobrażenie własnego dziedzictwa.
— Prawo do kultury to prawo do rozwoju i powinno być traktowane jako jedno z podstawowych, konstytucyjnych praw człowieka.
— Z tego prawa może faktycznie skorzystać tylko jednostka lub zbiorowość autonomiczna i kreatywna. Tym samym, samo legislacyjne ustanowienie prawa do kultury jest zdecydowanie niewystarczające.
— Nowoczesny rozwój to proces, w którym popyt generuje podaż (stąd znaczenie edukacji kulturalnej), ale też podaż tworzy popyt (stąd znaczenie wolnego Internetu).

Plan spotkań:
19.11 spotkanie z Bartoszem Szydłowskim (Łaźnia Nowa)
3.12 Joanna Kasha (seminarzystka): Między rynkowymi, symbolicznymi, a kulturowymi „wyobrażeniami” kreatywności … – próba spojrzenia na retorykę kreatywności z punktu widzenia kulturowej ekonomii politycznej
10.12 Danuta Rynkiewicz (seminarzystka): Innowacyjność jako pochodna kultury i akcelerator rozwoju
17.12 Łukasz Grajewski (seminarzysta): Finansowanie społecznościowe (crowdfunding) i możliwości wykorzystania tej metody w finansowaniu działań społecznych i kulturalnych
7.01 Marta Jagusztyn (seminarzystka): Ewaluacja społecznych innowacji
14.01 Marcin Wroński (seminarzysta) – prezentacja Stowarzyszenia Miłośników Fantastyki
21.01 Aleksander Pałasiński (seminarzysta): Interakcje artystyczne w miejscu pracy
28.01 Jerzy Hausner – prezentacja Agencji Artystycznej GAP