Prawie 9 tys. obywateli naszego kraju rocznie skazywanych jest na karę więzienia za posiadanie narkotyków.
Zażyj dawkę swoich praw.
Opracowanie: dr Mateusz Klinowski
Prawie 9 tys. obywateli naszego kraju rocznie skazywanych jest na karę więzienia za posiadanie narkotyków. W większości są to ludzie młodzi, posiadający przy sobie niewielkie ilości marihuany czy amfetaminy, a więc najprawdopodobniej niemający wiele wspólnego ze zorganizowaną przestępczością narkotykową, z którą orężem walki miała być penalizacja posiadania.
Główną przyczyną tych oburzających praktyk jest oczywiście wadliwie skonstruowane prawo. Politycy w 2000 roku świadomie zrezygnowali za zapisów różnicujących odpowiedzialność karną za posiadanie w zależności od rodzaju posiadanej substancji, jej ilości czy też celu posiadania (konsumpcja / sprzedaż). Był to błąd brzemienny w skutkach. Swój udział w patologii mają również organy ścigania, nastawione na szybkie załatwianie spraw i budowanie statystyk, nie zaś pomoc osobom używającym narkotyków.
Wreszcie, duże znaczenie ma również zachowanie się samych konsumentów zatrzymanych z narkotykami. Nieznajomość własnych praw oraz niepewność co do sytuacji procesowej powodują, że osoby takie bardzo szybko i praktycznie bez walki godzą się na proponowane kary, rezygnując tym samym z prawa do osądzenia przez niezawisły sąd. Tymczasem walka o swoje przed obliczem sądu nie tylko może uratować przed skazaniem, ale również zmusić organy państwa do właściwego, tj. zgodnego z jego duchem, a nie jedynie literą, stosowania prawa. Warto zatem przed zażyciem kolejnej dawki narkotyku zażyć również dawkę własnych praw.
KIEDY MOŻESZ ZOSTAĆ SKONTROLOWANY?
Zawsze. Zgodnie z art. 15 Ustawy o Policji policjant na służbie ma prawo dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Takim czynem jest posiadanie narkotyków. W polskim prawie nie ma dokładnie określonych kryteriów, kiedy zachodzi uzasadnione podejrzenie posiadania narkotyków.
Poproś policjanta, aby się wylegitymował. Żądaj udzielenia informacji, co do przysługujących Ci praw. Zawsze żądaj ustnego uzasadnienia od policjanta, który chce dokonać kontroli osobistej. Zapamiętaj, co powiedział.
KIEDY MOŻESZ ZOSTAĆ ZATRZYMANY?
Jeżeli kontrola osobista ujawniła, że w twoim posiadaniu są narkotyki, zostaniesz zatrzymany. Na podstawie art. 244 kodeksu postępowania karnego (kpk) Policja ma prawo cię zatrzymać, jeżeli zachodzi obawa, że ukryjesz się, zatrzesz ślady przestępstwa lub nie sposób ustalić twojej tożsamości. Po ustaniu tych przesłanek musisz być natychmiast zwolniony (art. 248 kpk).
Policja poinformuje cię o przyczynach zatrzymania – je również zapamiętaj.
CO MASZ MÓWIĆ?
Posiadanie narkotyków jest przestępstwem co do zasady karanym pozbawieniem wolności (w lżejszych przypadkach grzywną lub ograniczeniem wolności). Nie oznacza to jednak, że musisz zostać ukarany. Karanie za posiadanie z założenia służyć miało bowiem przede wszystkim zwalczaniu przestępczości zorganizowanej. Dlatego też, jeżeli masz przy sobie narkotyki na swój własny użytek, stanowczo to podkreślaj i żądaj umorzenia postępowania.
– Jesteś okazjonalnym konsumentem narkotyków i nie masz z narkotykami problemów.
– Jeżeli jesteś osobą uzależnioną, natychmiast o tym powiedz. Policja i prokuratura mają obowiązek traktować osoby uzależnione od narkotyków w sposób szczególny.
– Nie zamierzałeś z nikim się nimi dzielić – narkotyki masz na własne potrzeby.
– Narkotyków chciałeś użyć niezwłocznie, np. po powrocie do domu.
– Wyraźnie zaznacz, że to jedyne narkotyki, jakie posiadasz. Jeżeli jednak masz jakieś narkotyki w domu, Policja najprawdopodobniej je znajdzie. Jeżeli jednak nie są to duże ilości, nadal możesz utrzymywać w sądzie, że posiadałeś je na własne potrzeby.
– Masz prawo odmówić składania dalszych wyjaśnień i nie pogarsza to w żaden sposób twojej sytuacji. Nie kłam, nie wymyślaj żadnych historii, nie opowiadaj o kolegach. Milcząc będziesz bezużyteczny dla organów ścigania. Tym lepiej dla ciebie.
– Jeżeli czujesz się źle, poproś o pomoc lekarską – Policja musi ci jej udzielić. To twoje prawo.
Zawsze żądaj umorzenia postępowania z uwagi na niską społeczną szkodliwość popełnionego przez ciebie czynu. Artykuł 61.1 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nie służy – wbrew powszechnej praktyce – karaniu konsumentów takich, jak ty.
CZY POLICJA MA PRAWO PRZESZUKAĆ TWOJE MIESZKANIE?
Art. 219 § 1 kpk głosi, że w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym, można dokonać przeszukania pomieszczeń i innych miejsc, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że wymienione rzeczy tam się znajdują.
Posiadanie przez ciebie niewielkich ilości narkotyków nie oznacza automatycznie, że również u ciebie w domu znajdują się narkotyki.
Masz prawo złożyć zażalenie (art. 236 kpk) na postanowienie wydane przez prokuratora o przeszukaniu twojego miejsca zamieszkania. Rozpozna je prokurator nadrzędny. Rób tak zawsze, gdy Policja nic nie znalazła w twoim domu! W ten sposób pomagasz innym – zmuszasz policjantów do ostrożniejszego stosowania instytucji przeszukania.
CO POWINIENEŚ ZROBIĆ PO ZATRZYMANIU?
Po pierwsze – zachowaj spokój.
Po drugie – poczekaj, aż zostanie ci przedstawiony protokół z zatrzymania.
Po trzecie – nigdy nie poddawaj się karze!
Prokurator może zaproponować ci poddanie się karze, co rzekomo ma oznaczać jej łagodniejszy wymiar. Pod żadnym pozorem nie przystawaj na tę propozycję.
Żądaj od prokuratora umorzenia postępowania z powodu znikomej społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa i niecelowości ukarania.
Po czwarte – pamiętaj, że masz prawo do kontaktu z osoba najbliższą, pracodawcą, szkołą czy uczelnią (na żądanie), możesz wówczas zadzwonić do Rzecznika Praw Osób Uzależnionych, który powie ci, co robić dalej.
CO POWINNO ZNALEŹĆ SIĘ W PROTOKOLE Z ZATRZYMANIA?
(1) Dokładne przyczyny zatrzymania oraz przyczyny kontroli osobistej, której cię poddano. Nie przyjmuj do wiadomości żadnych ogólnych stwierdzeń typu: „uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego” – policjant MUSI ci wyjaśnić, co stanowiło powód kontroli. Podobnie, żądaj podania konkretnych przyczyn zatrzymania.
(2) W protokole powinny być uwzględnione twoje wyjaśnienia – koniecznie tego dopilnuj! – wśród nich również stwierdzenie, że jesteś konsumentem i narkotyki przeznaczone były na twój własny użytek.
(3) Chęć złożenia zażalenia na bezzasadne zatrzymanie. Policja poinformuje cię, do którego sądu i w jakiej formie możesz to uczynić. Skontaktuj się wtedy z Biurem Rzecznika Praw Osób Uzależnionych. Masz prawo do złożenia zażalenia na zatrzymanie do sądu rejonowego (termin 7 dni), który sprawę powinien niezwłocznie rozpatrzeć.
Pamiętaj, że zrzeczenie się prawa do zażalenia na bezzasadne zatrzymanie podczas składania oświadczeń do protokołu uniemożliwia późniejsze złożenie tegoż zażalenia!
Jeżeli brakuje któregoś z powyższych elementów – konsekwentnie odmawiaj podpisania protokołu zatrzymania. Zawsze zażądaj jego odpisu, aby później pokazać go prawnikowi.
Zapytaj, w jaki sposób złożyć zażalenie na przeszukanie miejsca zamieszkania.
Wszystkich tych zażaleń nie musisz składać natychmiast – poproś policjantów o informacje, w jaki sposób dopełnić formalności później. Skontaktuj się z Rzecznikiem Praw Osób Uzależnionych – pomożemy ci napisać stosowne wnioski.
Pamiętaj, że czas zatrzymania nie może przekroczyć łącznie 72 godz. Po upływie tego czasu żądaj wypuszczenia na wolność.
JESTEŚ WOLNY.
Po pomoc prawną zgłoś się: Biuro Rzecznika Praw Osób Uzależnionych, ul. Chmielna 26/19, 00-020 Warszawa, Klatka III, domofon nr 319, Tel: 517-933-301.
e-mail: [email protected]
JAK NAPISAĆ ZAŻALENIE NA ZATRZYMANIE, KONTROLĘ OSOBISTĄ CZY PRZESZUKANIE MIEJSCA ZAMIESZKANIA?
Na policji koniecznie zaznacz, że chcesz złożyć zażalenie na kontrolę osobistą, zatrzymanie i przeszukanie miejsca zamieszkania. Informacja o tym żądaniu powinna pojawić się w protokole, który podpisujesz.
– Zażalenie na sposób przeprowadzenia kontroli osobistej i przeszukanie miejsca zamieszkania wnosi się do prokuratora – zapytaj policjantów, w jaki sposób je zaadresować.
Zażalenie na sposób przeprowadzenia kontroli osobistej: jeżeli nie zostałeś przyłapany na konsumpcji narkotyków, napisz, że policjant nie miał podstaw, aby przetrząsać ci kieszenie, gdyż nic nie wskazywało, że popełniłeś przestępstwo (opisz okoliczności, w których cię zatrzymano).
Zażalenie na przeszukanie miejsca zamieszkania: jeżeli w twoim domu nie znaleziono narkotyków, koniecznie złóż zażalenie – posiadanie przez ciebie narkotyków przy sobie nie stanowi dowodu, że masz je w domu, nie powinno też automatycznie uzasadniać założenia, że w twoim domu znajduje się więcej narkotyków, zwłaszcza gdy posiadasz przy sobie niewielkie ilości.
– Zażalenie na zatrzymanie wnosi się do sądu rejonowego – tutaj również policja zobowiązana jest udzielić ci na twoje żądanie wszelkich informacji.
Napisz, że nie miałeś zamiaru zacierać śladów, mataczyć ani nie było problemem ustalenie twojej tożsamości – mimo to, policja postanowiła cię zatrzymać, co stanowi naruszenie twoich praw. A także przykład nieuzasadnionej represji za popełnienie czynu, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.
