Książki, dyskusje, warsztaty, wystawy, akcje społeczne – o wszystkim, co robiliśmy w minionym roku. I najlepsze życzenia dla Was!
Krytyka Polityczna to sieć instytucji i aktywistów. Działamy w wielu miejscach w Polsce i za granicą, nasza aktywność obejmuje różne obszary i przyjmuje rozmaite formy. Dla warszawiaków jesteśmy redakcją na Foksal, dla osób śledzących debatę publiczną jesteśmy komentatorami z radia i telewizji oraz dziennikarzami Dziennika Opinii, dla czytelników książek jesteśmy wydawnictwem, dla mieszkańców Cieszyna – świetlicą społeczno-kulturalną, dla mieszkańców Trójmiasta – animatorami życia społeczno-kulturalnego, dla łodzian organizatorami obchodów rocznicy Rewolucji 1905, w Gnieźnie znają nas jako fanów kina zaangażowanego, a w Opolu daliśmy się ostatnio poznać jako kuratorzy. W świecie akademickim jesteśmy gospodarzami seminariów, wykładów i konferencji organizowanych przez prowadzony przez nas Instytut Studiów Zaawansowanych, w środowisku organizacji pozarządowych jesteśmy jednym z większych NGO-sów, na Ukrainie jesteśmy „Політична Критика”, a w sieciach międzynarodowych jesteśmy tym wszystkim po trochu – aktywistami, dziennikarzami, akademikami, artystami – i przyzwyczailiśmy się, że sporo czasu zajmuje nam wyjaśnienie, jak działa ten skomplikowany organizm, jakim jest Krytyka Polityczna. Dla siebie nawzajem, dla wielu organizacji i środowisk w Polsce i za granicą jesteśmy po prostu przyjaciółmi.
Krytyka Polityczna w roku 2014 to:
- 39 wydanych książek;
- 3 numery pisma „Krytyka Polityczna”, w tym jeden ukraiński;
- ponad 1100 nowych materiałów opublikowanych na łamach Dziennika Opinii (komentarzy, wywiadów, recenzji, felietonów);
- ponad 400 wydarzeń społeczno-kulturalnych organizowanych i współorganizowanych przez Kluby i Świetlice Krytyki Politycznej (debaty, warsztaty, spotkania autorskie, projekcje filmowe, wystawy);
- 17 kursów seminaryjnych w Instytucie Studiów Zaawansowanych, cykl wykładów ekonomicznych i dwie konferencje;
- rozwój współpracy z partnerami z zagranicy – w tym otwarcie świetlicy w Kijowie i uruchomienie strony PoliticalCritique.org
Same liczby nie mówią jednak wiele o naszych działaniach. Jakie to działania?
Wydawnictwo Krytyki Politycznej, czyli publikujemy książki
W minionym roku mogliście nas spotkać na targach książki w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu, na Targach Książki Historycznej, podczas wydarzeń takich jak Literacki Sopot, OFF Festival w Katowicach, targach kreatywnych #Towary w Łodzi i na Imieninach Jana Kochanowskiego w Warszawie. Wydawnictwo gościło też na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie.
Premierom naszym książek towarzyszą debaty, spotkania autorskie. Jeśli któreś w minionym roku przegapicie, możecie wysłuchać nagrań lub obejrzeć zapis wideo z dyskusji.
Nasze książki zdobywały uznanie w oczach czytelników i krytyków. A także wyróżnienia:
- 23 października podczas uroczystej gali poznaliśmy 17. laureata Konkursu o Nagrodę im. Jana Długosza. Otrzymał ją prof. Grzegorz Niziołek za książkę Polski teatr Zagłady (współwydawca: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego).
- Polski teatr Zagłady otrzymał ponadto Nagrodę Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych za najlepszą publikację książkową z zakresu wiedzy o dramacie, teatrze, widowiskach i innych sztukach performatywnych.
- W tym roku dowiedzieliśmy się, że 23 rzeczy, których nie mówią ci o kapitalizmie Ha-Joon Changa oraz Mechaniczne rynki a świat realny. Wahania cen aktywów, ryzyko i rola państwa Roman Frydmana i Michael D. Goldberga nominowane zostały do Nagrody Economicus w kategorii najlepszy tytuł ekonomiczno-biznesowy przetłumaczony na język polski.
- Adam Leszczyński, autor książki Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943-1980, otrzymał nominację do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego za najlepszą książkę historyczną roku, do nagrody Economicus „Dziennika Gazety Prawnej” w kategorii najlepsza polska książka ekonomiczno-biznesowa oraz do Nagrody im. Jana Długosza 2014.
- Prześniona rewolucja Andrzeja Ledera oraz Szpakowska. Outsiderka znalazły się na liście 10 najlepszych książek roku 2014 według „Polityki”.
- Newsweek.pl uznał powieść Jetlag Michała R. Wiśniewskiego za jeden z najlepszych debiutów literackich mijającego roku, a tygodnik „Newsweek” umieścił Prześnioną rewolucję Andrzeja Ledera na liście 10 najważniejszych książek roku.
- Wywiad Doroty Jareckiej z Andą Rottenberg zatytułowany Już trudno znalazł się w gronie najważniejszych książek o sztuce portalu Culture.pl
W dziennikach, tygodnikach, miesięcznikach, na blogach znaleźliśmy i zacytowaliśmy na stronie Wydawnictwa ponad 200 recenzji wydanych przez nas książek.
Dziennik Opinii, czyli piszemy, tłumaczymy, redagujemy
„Nie podoba się wam? To załóżcie własny dziennik!” No to założyliśmy. Na łamach Dziennika Opinii komentujemy najciekawsze wydarzenia w Polsce i na świecie, piszemy o kulturze i gospodarce. W gronie publicystów na stałe współpracujących z DO są: Maciej Gdula, Kinga Dunin, Cezary Michalski, Katarzyna Tubylewicz, Oleksij Radynski. W tym roku do grona felietonistów dołączyła Barbara Nowacka. Obok tekstów publikujemy też fotoreportaże i materiały wideo.
Kiedy wiele lat temu powstały pierwsze Kluby KP, pomyśleliśmy, że osoby z nimi związane mogą nie tylko działać lokalnie, ale też opowiadać o tym, co się lokalnie dzieje na łamach ogólnopolskich. Zorganizowalismy w tym celu wiele warsztatów dziennikarskich i praktyk w redakcji. I są efekty. Zespół dziennikarsko-redaktorski DO stale wspierają Dawid Krawczyk z Wrocławia, Ula Lukierska z Łodzi, Michał Wszołek i Krzysztof Juruś z Krakowa, na łamach DO publikują związani z Klubami KP: Marcin Zaród, Elżbieta Rutkowska, Michał Gauza, Monika Pastuszko, Martyna Dominiak.
W roku wyborów do Parlamentu Europejskiego przygotowaliśmy dla czytelników serwis „Wybory Europy”. W serwisie ukazały się opinie ponad 100 najważniejszych postaci polskiej i zagranicznej debaty publicznej, reprezentujących bardzo różne środowiska: polityków, naukowców, działaczy społecznych, oddolnych aktywistów, komentatorów i publicystów (m.in. Anne Applebaum, Edwin Bendyk, Jose Bove, Piotr Buras, Rebecca Harms, Jerzy Hausner, Danuta Hübner, Ska Keller, Gilles Kepel, Naomi Klein, Iwan Krastew, Aleksander Kwaśniewski, Mark Leonard, Janusz Lewandowski, Robert Menasse, Claus Offe, Jerzy Osiatyński, Józef Pinior, Leon Podkaminer, Martin Schulz, Luiz Inácio Lula da Silva, Radosław Sikorski, Marek Siwiec, Aleksander Smolar, Timothy Snyder, Joseph Stiglitz, Jacek Żakowski i inni).
Konsekwencją współpracy międzynarodowej jest większa obecność naszych tekstów za granicą. Felietony Sławomira Sierakowskiego ukazywały się co miesiąc w „New York Times International”, regularnie artykuły publicystów KP publikuje czeska „Advojka” oraz portal A2larm.
Kluby i Świetlice Krytyki Politycznej, czyli działamy lokalnie
Ktoś zapytał kiedyś, co jest największym wyzwaniem dla Krytyki Politycznej. Odpowiadamy: komunikacja. Transport z miasta do miasta. Każde działanie, przygotowane i przeprowadzone w miejscu, gdzie pociąg jedzie wiele godzin, gdzie dotarcie wymaga przesiadki albo dwóch, gdzie trzeba pojechać na dwa dni, bo w jeden nie sposób obrócić w dwie strony, a gdzie nie ma tylu instytucji i tak szerokiego dostępu do kultury, jak np. w Warszawie, cieszy nas bardziej.
- W Gdańsku dużo mówiliśmy o środowisku naturalnym, zaprosiliśmy na Tydzień Edukacji Globalnej, o zwierzętach i ich prawach – np. podczas wydarzeń cyklu ŚwiEtycznie.
- Łódź jest miastem rewolucji, o czym dzięki działaniom Świetlicy KP wiedzą już chyba wszyscy. Jak co roku przygotowaliśmy obchody rewolucji 1905. Ponadto zajmowały nas dyskusje o pracy, działania we współpracy z seniorami, aktywność miejska.
- W Gnieźnie zorganizowaliśmy wystawę plenerową i towarzyszącą jej debatę Duchy transformacji – praca oraz współpracowaliśmy z festiwalem Offeliada. Jak co roku wręczaliśmy na nim nagrodę im. Stanisława Brzozowskiego.
- Relacjonowaliśmy wrocławski spór sądowy z rumuńskimi Romami i współorganizowaliśmy okragły stół z udziałem organizacji pozarządowych, przedstawicieli władz miasta i ekspertów.
- W Cieszynie pracowaliśmy z młodzieżą, zapraszaliśmy na koncerty cyklu Gra/Gra/nica, zorganizowaliśmy Forum Kultury Mieszkańców.
- W Opolu zaprosiliśmy na wystawę sztuki zaangażowanej społecznie Czego nie widać. Wspieraliśmy też powstanie wystawy Jacek Kuroń. Oś życia w Teatrze Studio w Warszawie.
- To był chyba rok wystaw, bo i w Kijowie otworzyliśmy jedną: Lokaut. Przygotowaliśmy ją wspólnie z przyjaciółmi z Centrum Badań Kultury Wizualnej.
- Organizowaliśmy warsztaty Demokracja 4.0 w Łodzi, Rzeszowie, Lublinie, Ostrowcu Świętokrzyskim, patronowaliśmy III Dniom Świeckości w Krakowie i braliśmy w nich udział.
- Namawialiśmy do organizacji projekcji lub czytania dramatu Golgota Picnic w geście sprzeciwu po odwołaniu spektaklu na Malta Festival – i kilka czytań współorganizowaliśmy.
- W Warszawie też byliśmy aktywni. Cały rok zapraszaliśmy na seminaria i spotkania w ramach Uniwersytetu Krytycznego. W czerwcu zorganizowaliśmy festiwal społeczny im. Jacka Kuronia.
Instytut Studiów Zaawansowanych – seminaria, debaty, konferencje
W ISZ odbyło się 10 kursów seminaryjnych w semestrze letnim, a w zimowym 7. Zajęcia prowadzili i prowadzą: dr Andrzej Franaszek, prof. Kazimierz Frieske, dr Maciej Gdula, dr Agnieszka Graff, prof. Jerzy Hausner, prof. Andrzej Leder, dr Adam Lipszyc i dr Piotr Paziński, prof. Ewa Łętowska, dr Patrycja Sasnal, Igor Stokfiszewski, prof. Agata Bielik-Robson, dr Maciej Sosnowski, dr Weronika Chańska, dr Kinga Dunin, Jakub Dymek.
Obok seminariów regularnie odbywają się otwarte wykłady Nowa ekonomia czasów kryzysu, na które prowadzący je prof. Jerzy Osiatyński zaprasza wykładowców z całego świata.
W kwietniu zaprosiliśmy na konferencję Przemiany kapitalizmu a doświadczenie biograficzne. Gośćmi konferencji byli: prof. Daniel Bertaux, prof. Cathrine Delcroix, dr hab. Izabela Wagner, dr Maciej Gdula, dr Mikołaj Lewicki, dr Przemysław Sadura, dr Sylwia Urbańska, dr Joanna Wawrzyniak.
W czerwcu na terenach dawnych Zakładów Przemysłu Ciągnikowego w Ursusie realizowaliśmy Zakłady. Ursus 2014, cykl wydarzeń artystyczno-społecznych. Warszawiaków zaprosiliśmy z tej okazji na paradę traktorów.
W listopadzie zaprosiliśmy na 2. konferencję Kultura i rozwój. Konsekwentnie tworzymy mapę nowych praktyk kulturowych oraz staramy się scharakteryzować je pod pod kątem ich oddziaływania prorozwojowego. W zeszłym roku bliżej przyjrzeliśmy się Autonomicznenu Centrum Społecznemu Cicha 4 (Lublin), Fundacji Cohabitat (Łódź), Kołu Gospodyń Wiejskich (Lesznowola), Praskiej Bibliotece Sąsiedzkiej (Warszawa), Stowarzyszeniu De-novo (Dynów) i Teatrowi Łaźnia Nowa (Kraków/Nowa Huta). Analizy case studies przeprowadzili m.in. uczestniczki/cy seminariów ISZ i… doktorzy, których poznaliśmy dzięki działaniom Klubów KP.
Współpraca międzynarodowa – inspiracje, wymiana doświadczeń i poglądów
Jesteśmy częścią sieci Eurozine, tworzymy sieć instytucji społeczno-kulturalnych działających na rzecz demokracji zainicjowaną przez European Cultural Foundation. Współpracowaliśmy z aktywistami z Włoch i Hiszpanii przy warsztatach Demokracja 4.0. Od lat działamy na Ukrainie. Międzynarodowe spotkania są dla nas inspiracją, zmuszają do spojrzenia z zewnątrz na sytuację społeczno-polityczną w Polsce i w regionie.
Co roku latem organizowaliśmy spotkanie sieci Krytyki Politycznej. W tym roku okazało się, że sieć ta włącza już tylu przyjaciół z zagranicy, że spotkanie to musi mieć charakter międzynarodowy. Zaprosiliśmy więc do Cieszyna aktywistów, dziennikarzy obywatelskich, animatorki kultury i działaczki społeczne z 12 krajów Europy. W spotkaniu udział wzięło sto osób z Krytyki Politycznej z Polski i Ukrainy oraz z zaprzyjaźnionych organizacji z Białorusi, Chorwacji, Rosji, Mołdawii, Czech, Słowacji, Włoch, Hiszpanii, Niemiec, Węgier. Podczas czterodniowego spotkania rozmawialiśmy o tożsamości Europy Wschodniej, sytuacji na Ukrainie, podczas serii warsztatów wymienialiśmy się doświadczeniami zdobytymi w codziennej pracy. Tematami warsztatów były: nietolerancja dla mniejszości, walki o prawo do miasta, kultura na rzecz demokracji, stosunek do państwa, strategie i formy działania ruchów społecznych i politycznych, gender.
Rozwijamy współpracę z przyjaciółmi z Kijowa. Jesienią wspólnymi siłami doprowadziliśmy do otwarcia tam Świetlicy Krytyki Politycznej i Centrum Badań Kultury Wizualnej. W ciągu zaledwie kilku miesięcy wyrosła ona na ważny ośrodek życia intelektualnego Kijowa. Do Centrum przyjeżdżają z wykładami goście z całego świata, organizowane są dyskusje i prezentacje artystyczne. Z radością przyjęliśmy wiadomość, że Centrum Badań Kultury Wizualnej wyróżnione zostało Princess Margriet Award. Wręczenie nagrody już w marcu.
„Z myślą o karierze międzynarodowej” – cytując znanego piosenkarza – ruszyliśmy z anglojęzyczną odsłoną strony KP, czyli PoliticalCritique.org. Na stronie znajdują się tłumaczenia artykułów z Dziennika Opinii, komentarze przygotowane dla zagranicznego czytelnika, a dotyczące sytuacji w Polsce albo regionie. Ponadto na stronie znaleźc można fotoreportaże, nagrania audio, wideo.
Co jeszcze?
Prowadzimy serwis Narkopolityka.pl. Maria Zmarz-Koczanowicz zrobiła film o prowadzonym przez nas centrum kultury Nowy Wspaniały Świat, a my zaprosiliśmy na premierę cyklu wyprodukowanych przez nas filmów o sztuce pt Artyści w sieci.
Współpracowaliśmy z ponad 100 instytucjami i organizacjami, o naszych działaniach informowaliśmy regularnie na portalach społecznościowych (57 tys. fanów na Facebooku i 50 tys. obserwujących na Twitterze). Staramy się zmieniać świat na taki, w którym nierówności maleją, a budżety partycypacyjne rosną!
***
Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego powstało w 2005 roku. Założone przez twórców pisma „Krytyka Polityczna” organizuje wszystkie działania środowiska. Patron Stowarzyszenia Stanisław Brzozowski (1878–1911) był polskim filozofem, pisarzem, krytykiem literackim i teatralnym oraz historykiem idei. Głosił konieczność zaangażowania twórcy w kształtowanie życia społecznego. Inspirował największych polskich intelektualistów – Czesława Miłosza, Andrzeja Walickiego, Marię Janion, Leszka Kołakowskiego, Adama Michnika – oraz kolejne pokolenia polskiej inteligencji zaangażowanej.
Dziękujemy za wspieranie naszych działań i życzymy dobrego 2015 roku!
***
Jeśli chcą państwo wesprzeć nasze działania, darowizny można przekazać, dokonując dobrowolnych wpłat na konto:
Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego
Bank DnB NORD Polska S.A. IIIO/ Warszawa, ul. Dubois 5a, Warszawa
nr konta 92 1370 1037 0000 1701 4446 9300
Tytuł przelewu: „Darowizna na rzecz Stowarzyszenia im. Stanisława Brzozowskiego”.
