Pisarz, który zabiera publicznie głos we własnej sprawie, zawsze budzi dreszczyk emocji wśród czytelników.
Pisarz, który zabiera publicznie głos we własnej sprawie, zawsze budzi dreszczyk emocji, wynikający może z naszej potrzeby otrzymania czegoś „autentycznego” w odróżnieniu od wymyślonych powieści. Na to współczesne zapotrzebowanie wśród czytelników skarżyła się choćby Doris Lessing, która zdecydowała się napisać autobiografię po to, żeby zmniejszyć choć trochę fantazjowanie na swój temat. Philip Roth postanowił z kolei napisać list do Wikipedii i w ten sposób sprostować błędne informacje dotyczące powieści Ludzka skaza oraz bronić swojej wyobraźni literackiej. Czy to donkiszoteria, czy desperacja? A może celowa prowokacja mająca pobudzić nas do dyskusji o roli autora we współczesnym obiegu informacji? Chyba każda z tych perspektyw zyskała sobie zwolenników, a hasło na Wikipedii zaczęło ewoluować z godziny na godzinę.
W zamieszczonym w „New Yorkerze” liście Roth wyczerpująco opisuje zdarzenia, na których oparł swoją powieść, wyjaśniając, że nie dotyczyły one osoby znanego krytyka literackiego Anatola Broyarda (jak to sugerowała Wikipedia i niektórzy komentatorzy), a Melvina Tumina, przyjaciela Rotha. Autor próbował wcześniej za pośrednictwem swego wydawcy skorygować hasło, ale administratorzy Wikipedii odrzucili te starania, twierdząc, że Roth nie jest w tej kwestii wiarygodnym źródłem. Za takie uznali dopiero opublikowany list, wprowadzając korekty, a jednocześnie wciągając w historię powieści toczącą się na bieżąco dyskusję sprowokowaną przez pisarza. Do dyskusji tej obok internautów i administratorów Wikipedii dołączyła córka Broyarda, prostując z kolei (na Facebooku) niektóre z informacji podawanych przez Rotha.
W całej sprawie z początku pierwszoplanowa wydaje się kwestia statusu autora i jego wpływu na interpretację swojego dzieła. Nie mniej ciekawi jednak sam proces krążenia informacji i mechanizmów rządzących publiczną dyskusją. Pisarz wybiera formę osobistego listu do portalu, który sprawia wrażenie bezosobowego zbioru wszelkich informacji: „Dear Wikipedia, I am Philip Roth”. Teoretycznie każdy z nas może pisać Wikipedię, co czyni z niej twór tyleż otwarty i wspólny, co anonimowy i pełen niedoskonałości. Pozbawiony prawa korekty Roth, swoim listem podkreśla paradoksalność niektórych zasad jej funkcjonowania.
Mamy tu jednak jeszcze coś – z jednej strony postać Anatole’a Broyarda i historię jego raczej pobieżnej znajomości z Philipem Rothem, a w tym sposobu funkcjonowania pamięci pisarza, z drugiej nieustępliwą obronę literackiej wyobraźni. Parafrazując Rotha, można powiedzieć, nie wiedział wiele o Broyardzie, wiedział natomiast wszystko o bohaterze swojej książki – ponieważ go w całości wymyślił.
Czytaj dalej: wywiady, diagnozy, informacje, statystyki, recenzje.
