Przedmiotem seminarium jest myśl współczesnego brytyjskiego filozofa i literaturoznawcy Terrego Eagletona. Rekonstrukcję poglądów autora Końca teorii – pisarza niesystemowego, odwołującego się do różnych idiomów teoretycznych i żywo uczestniczącego w debacie publicznej – potraktujemy jako punkt wyjścia do rozmowy nad kwestiami filozoficznymi o strategicznym znaczeniu dla współczesnej lewicy.
Eagleton, zgodnie z tytułem jego wydanych w 2001 roku wspomnień, to wszakże intelektualny gatekeeper: „portier” albo „odźwierny”, myśliciel stojący w przejściu i prowadzący czytelnika między obszarami, które zwłaszcza w myśli lewicowej często traktowane były jako rozłączne. Marksizm i chrześcijaństwo, etyka i polityka, liberalizm i socjalizm, teoria i praktyka, kultura i gospodarka. Zdaniem Eagletona dwudziestowieczna lewica zbyt często opowiadała się wyłącznie po jednej stronie każdej z tych „opozycji”, co uczyniło ją ślepą na szereg zagadnień o fundamentalnym znaczeniu dla ludzkiej egzystencji – takich jak śmierć, cierpienie, miłość, wiara, zło, poświęcenie itp.
W tym samym, humanistycznym duchu Eagleton odczytuje pisma Marksa, dające się jego zdaniem sprowadzić do kilku niewygodnych pytań: „Dlaczego kapitalistyczny Zachód zakumulował więcej zasobów, niż udało się to kiedykolwiek w historii, a zarazem wydaje się bezsilny w próbach przezwyciężenia biedy, głodu, wyzysku i nierówności? (…) Czy jest tak, jak sugeruje wrażliwy liberalny reformista, że po prostu jeszcze nie zabraliśmy się za oczyszczanie tych siedlisk ludzkiego nieszczęścia, lecz w końcu się tym zajmiemy? A może sensowniej jest utrzymywać, że istnieje coś w naturze samego kapitalizmu, co rodzi wykluczenie i nierówności równie nieuchronnie, jak Charlie Sheen staje się przyczyną plotek”.
Te i podobne pytania staną się przedmiotem naszego namysłu w drugiej części seminarium.
Tematy zajęć i literatura:
Późna lewica (22.10.12)
F. Jameson, Postmodernizm albo kulturowa logika późnego kapitalizmu, przeł. K. Malita, w: „Pismo literacko-artystyczne” 4/1988, s. 64-95.2.
Cóż po teorii? (05.11.12)
T. Eagleton, Koniec teorii, przeł. B. Kuźniarz, Warszawa 2012, s. 29-44,
T. Eagleton, The Significance of Theory, Oxford-Cambridge 1990, s. 24-38,
F. Jameson, Late Marxism, London-New York 1990, s. 246-252.3.
Samotność i socjalizm (19.11.12)
T. Eagleton, Koniec teorii, dz. cyt., s. 101-163.
Psychoanaliza i teologia (03.12.12)
T. Eagleton, Trouble with Strangers. A Study of Ethics, Malden, Ma.–Oxford
2009, s. 247-272,
P. Sloterdijk, Gniew i czas. Esej polityczno-psychologiczny, przeł. A. Żychliński, Warszawa 2011, s. 7-27.
Miłość polityczna (17.12.12)
T. Eagleton, Trouble with Strangers. A Study of Ethics, dz. cyt., s. 273-316.
Czy Marks miał rację? (14.01.13)
T. Eagleton, Why Marx Was Right?, New Haven-London 2011, s. 211-237,
K. Marks, Kapitał, Książka i Wiedza, Warszawa 1951, s. 660-699 (chodzi o rozdział Ogólne prawo akumulacji kapitalistycznej),
S. Žižek, Kruchy absolut, przeł. M. Kropiwnicki, Warszawa 2009, s. 21-30.
Informacje dla studentów:
Seminarium odbywa się co dwa tygodnie, w poniedziałki, w godzinach 18.00–19.30,
począwszy od 22 października 2012.
Terminy spotkań:
2012 – 22 X, 5, 19 XI, 3, 17 XII;
2013 – 14 I.
Ze względu na dobór lektur uczestnicy seminarium powinni znać język angielski
na poziomie rozumienia tekstu naukowego.
Obowiązują zapisy według zasad ogłoszonych na www.instytut-studiow.pl.
Termin naboru mija 8 października 2012. Liczba miejsc ograniczona.
Udział w seminarium jest bezpłatny.
dr Bartosz KUŹNIARZ (1979) – filozof, socjolog, eseista i tłumacz. Pracuje w Zakładzie Filozofii Współczesnej i Społecznej na Uniwersytecie w Białymstoku. Autor książek Goodbye Mr. Postmodernism. Teorie społeczne myślicieli późnej lewicy (Toruń 2011, „Monografie FNP”) oraz Pieniądz i system. O diable w gospodarce(Kraków 2006). Publikował m.in. w „Odrze”, „Krytyce Politycznej”, „Kulturze i społeczeństwie”, „Er(r)go”, „Czasie kultury”, „Kronosie” oraz prasie codziennej. Interesuje się współczesną teorią społeczną oraz zjawiskami z pogranicza filozofii, socjologii i ekonomii.