Tzw. druga fala ruchu kobiecego (ta z przełomu lat 60. i 70.) przeorała na Zachodzie świadomość, prawo, politykę, język, szeroko rozumianą kulturę. Dziś żyjemy w epoce post-feministycznej, słusznie zajęci innymi sprawami. To jedna wersja historii. Druga jest taka, że wielki radykalny potencjał feminizmu został zmarnowany, a jego przekaz – zniekształcony, zawłaszczony, strywializowany i sprywatyzowany. Od lat w ruchu kobiecym i teorii feminizmu toczy się spór, co (i jak) tak naprawdę się wydarzyło.
W pierwszym cyklu spotkań czytaliśmy klasykę drugiej fali, dyskutując o jej źródłach w powojennym „udomowieniu” kobiet oraz o konfliktach i sporach, które rozbiły drugofalowe „siostrzeństwo” (a może raczej pokazały, że od początku było ono fikcją). Przyglądaliśmy się rozmaitym opowieściom o schyłku drugiej fali: tej o backlashu, tej o bolesnym spotkaniu „kobiety ogólnej” z kobietą postkolonialną, czy wreszcie tej o zabójczych dla feministycznego radykalizmu urokach kultury terapii.
Cykl drugi zaczniemy od powrotu do niedokończonych wątków: Backlash Susan Faludi poczytamy z większą uwagą i w szerszym kontekście, zastanawiając się też nad polskimi odpowiednikami opisanych zjawisk. Kluczowym wątkiem w tym semestrze będzie obraz feminizmu (i szerzej: kwestii związanych z płcią, sytuacją kobiet, seksualnością) w mediach i kulturze popularnej. Wrócimy do najbardzieje toksycznego ze spórow, jakie zdarzyły się w historii II fali – tego o pornografię (i szerzej: o stosunek feminizmu do seksualności i cielesności), po czym omówimy nową, kontrowersyjną książkę J. Jack Halberstam p.t. Gaga Feminizm (2012), wchodząc tym samym na tereny, gdzie feminizm splata się z problematyką queer. Przyjrzymy się argumentom obu stron jednego z wielkich sporów drugiej fali: tego o różnicę, czyli de facto o indywidualizm, relacyjność, macierzyństwo, opiekę, kobiecą kulturę i duchowość. Sporo uwagi poświęcimy Carol Gilligan, zarówno jej klasycznej książce Innym głosem jak i wydanej niedawno Joining the Resistance. Wrócimy też do pytania o „lewicowość” feminizmu, o genderowy wymiar biedy i procesów globalizacji, o bezradność drugo-falowego feminizmu wobec takich zjawisk jak globalny rynek reprodukcyjny czy łańcuch opieki, wreszcie o wpływie neoliberalizmu na nasze myślenie o ekonomii i płci. Wrócimy też do Nancy Fraser i jej tezy o chichocie historii, czyli o tym jak feminizm dał się połknąć neoliberalizmowi i nawet tego nie zauważył.
Uwaga: Pracujemy z na nowych tekstach i filmach. Pierwszeństwo przy zapisach mają uczestniczki i uczestnicy pierwszego cyklu. Serdecznie zapraszam też nowoprzybyłych, zachęcając do lektury wybranych tekstów z pierwszego cyklu.
Plan zajęć:
I. Backlash i ciągi dalsze – feminizm wobec fali konserwatyzmu
- Susan Faludi, REAKCJA (czyli Backlash, przekład A. Dzierzgowska) (rodziały 1-3) (plik)
- Faludi, Backlash, Preface to Fifteenth Anniversary Edition (SKAN)
- Ruth Rosen, The World Split Open (Rozdział 9 i Epilog). (SKAN)
- Do oglądania: FILM: Fatalne Zaurocznie (to dla tych, co nie widzieli)
- serial Dom nad rozlewiskiem – oglądamy pierwszy odcinek i jeszcze dowolny kolejny. http://www.tvp.pl/vod/seriale/obyczajowe/dom-nad-rozlewiskiem/wideo/odc-1/964455
- Agnieszka Mrozik, Oblicza backlashu, Kultura Liberalna 24.04.2012 (tekst dostępny w sieci)
- Magdalena Bednarek, Backlash po polsku – czyli jak wiedźmy znad rozlewisk polują na męża, Czas Kultury Numer 157 (5/2010) (SKAN)
II. „Wojny seksualne” z perspektywy czasu
- Catherine MacKinnon, “Not a Moral Issue” ( http://www.feministes-radicales.org/wp-content/uploads/2012/03/Catharine… )
- Carole Vance „Negotiating Sex and Gender in the Attorney General’s. Commission on Pornography” http://www.neiu.edu/~circill/luedke/anth307/negotiating.pdf
- Joanna Russ, „Pornography and the doubleness of sex for women” LINK: http://www.ejumpcut.org/archive/onlinessays/JC32folder/JoannaRussDoubSex…
- Audre Lorde, „Uses of the Erotic” (pdf dostępny tu: http://www.cds.hawaii.edu/sites/default/files/downloads/resources/divers…
- Jane Gerhard, Desiring Revolution. Second Wave Feminism and the Rewriting of American Sexual Thought 1920-1982 (Columbia UP, 2001, Rozdział 5 i zakończenie – skan)
Lektury dodatkowe:
- Ważny tekst z pierwszego cyklu: Ariel Levy, “Raunch Culture,” Female Chauvinist Pigs: Women and the Rise of Raunch Culture (New York: Free Press, 2005), 1-45 (skan)
- Gayle S. Rubin, ”Rozmyślając o seksie: zapiski w sprawie radykalnej teorii polityki seksualności”, Lewą Nogą 16/04
- Do oglądania: „Naked Feminist” (film dokumentalny – termin współnego oglądania ustalimy. youtube: Interview with „feminist pornographer” Candida Royalle http://www.youtube.com/watch?NR=1&feature=endscreen&v=I5Snwt2_c2s
III. GAGA FEMINIZM czyli wszystko się zmieniło
- Do oglądania:
1. Gaga, Beyonce, „Telephone” (teledysk do obejzrenia w sieci, np. tu: http://nymag.com/thecut /2010/03/the_ten_best_things_about_lady.html)
2. „The Kids are All Right” [Wszystko w porządku] (2010, reż. Lisa Cholodenko) – proszę zdobyć i obejrzeć we własnym zakresie…
- Do czytania
J. Jack Halberstam, Gaga Feminism. Sex, Gender and the End of Normal (polecam lekturę całości, ale szczególnie wstęp i rozdziały 1 i 2)
IV. Co z tą różnicą? – Gilligan po raz pierwszy
- Carol Gilligan, Innym Głosem (obszerne fragmenty – skan)
- Katha Pollitt, Marooned on Gilligan’s Island http://academic.evergreen.edu/curricular/hhd2005/WinterDownloads/GilligansIsland.pdf
- Susan Faludi, Reakcja (fragment o Gilligan)
- YOUTUBE (seria bigthink): słuchamy Carol Gilligan http://www.youtube.com/watch?v=2W_9MozRoKE i kolejne: Carol Gilligan on the Female Psychology Deficit; Carol Gilligan on Women and Moral Development; C.G. On the Differences between Men and Women.
V. Co z tą ludzkością? – Gilligan po raz drugi
- Carol Gilligan, Joining the Resistance (Rozdziały 1,2,5)
- Agnieszka Graff, Elżbieta Korolczuk, „Umatczyńmy Polskę” (pdf)
- Julia Kubisa, „Pracodawcy, Kto wychowa nasze dzieci?” http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20121124/kubisa-pracodawcy-kto-wychowa-nasze-dzieci
VI. Kobiety „roszczeniowe” czyli neoliberalizm, gender, opieka i ubóstwo
- FILM: „Ki” (reż. Leszek Dawid, 2011)
- Ewa Charkiewicz, „Kobiety i ubóstwo – widzialna ręka neoliberalnego rynku” http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0102charkiewicz2010.pdf
- Iza Desperak, „Bez alimentów” http://www.rozgwiazda.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=102:bez-alimentow&catid=64:alimenciary&Itemid=106
- Elżbieta Korolczuk „Ideologia okołomaciczna” czyli wojna z matkami http://www.feminoteka.pl/readarticle.php?article_id=1225
- Renata Hryciuk, Elżbieta Korolczuk, “Pożegnanie z Matką Polką” (wstęp do ich książki pod tym samym tytułem, Warszawa, 2012 – skan)
- Renata Hryciuk, “O znikającej matce. Upolitycznione macierzyństwo w Ameryce Łacińskiej i w Polsce” (tekst z tej samej książki, skan).
Lektury dodatkowe dla chętnych:
- M. Maciejewska, „Nie ma tu warunków do niczego…” http://ekologiasztuka.pl/pdf/walbrzych_gosia_maciejewska_wstepny%20raport.pdf
- E. Charkiewicz, „Matki do Sterylizacji” http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article423
VII. Feminizm wobec technologii reprodukcyjnych czyli surogacja i globalizacja
- FILM do oglądania w domu: Google Baby (2009, reż Zippi Frank) http://vod.pl/google-baby,81470,w.html
- Mary Lyndon Shanley, „Surrogate Mothering” and Women’s Freedom: A Critique of Contracts for Human Reproduction, Signs, Vol. 18, No. 3 (Spring, 1993), pp. 618-639. (PDF)
- Magdalena Radkowska-Walkowicz, “Aaaby wynająć brzuch. Antropologiczne konteksty macieryństwa zastępczego” (skan, tekst z książki Pożeganie z Matką Polką)
- Katha Pollitt, “The Strange Case of Baby M” http://www.thenation.com/article/strange-case-baby-m
- Interrogating Narratives About the Global Surrogacy Market by Susan Markens http://sfonline.barnard.edu/reprotech/markens_01.htm\
DLA CHĘTNYCH:
http://www.nytimes.com/2009/12/13/us/13surrogacy.html?fta=y http://www.nytimes.com/2008/11/30/magazine/30Surrogate-t.html?pagewanted=1&_r=1
VIII – Spotkanie zamykające cykl
Lektury i filmy do ustalenia
Jeśli będą dostępne, czytamy kolejne fragmenty pracy w toku Nancy Fraser: „Feminism’s Movements: From Women’s Liberation to Identity Politics to Anti-Capitalism”. Polecam też wykład do odsłuchania na youtube: Nancy Fraser: The Wages of Care: Reproductive Labour as Fictitious Commodity (March 2011).
Informacje dla studentów:
Seminarium odbywa się we wtorki, w godzinach 18.00 –19.30, począwszy od 26 lutego 2013 według poniższego planu.
Terminy spotkań:
26.02
5.03, 19.03
9.04, 23.04
7.05, 21.05
4.06, 11.06
dr Agnieszka GRAFF – kulturoznawczyni, amerykanistka, feministka. Współzałożycielka Porozumienia Kobiet 8 Marca, członkini Rady Kongresu Kobiet Polskich, członkini zespołu Krytyki Politycznej. Teksty naukowe i publicystyczne ogłaszała m.in. w „Res Publice Nowej”, „Dialogu”, „Krytyce Politycznej”, „Gazecie Wyborczej” i „Wysokich Obcasach”, „Public Culture”, „Feminist Studies”, „The Guardian”. Pracuje w Ośrodku Studiów Amerykańskich UW i wykłada na warszawskich studiach podyplomowych Gender Studies. Jej książka Świat bez kobiet (W.A.B. 2001) to jedna z najważniejszych pozycji w polskiej literaturze feministycznej. Analizuje mechanizmy stopniowego wykluczania kobiecego głosu ze sfery publicznej w warunkach ustrojowej transformacji. W ostatnich pracach zwraca szczególną uwagę na przenikanie się dyskursu płci z narracjami nacjonalistycznymi (np. antysemityzmem) i rasowymi. W 2008 roku wydała książkę Rykoszetem. W wydawnictwie Krytyki Politycznej ukazała się jej książka Magma (2011).
