Tzw. druga fala ruchu kobiecego (ta z przełomu lat 60 i 70) przeorała na Zachodzie świadomość, prawo, politykę, język, szeroko rozumianą kulturę. Dziś żyjemy w epoce post-feministycznej, słusznie zajęci innymi sprawami. To jedna wersja historii. Druga jest taka, że wielki radykalny potencjał feminizmu został zmarnowany, a jego przekaz – zniekształcony, zawłaszczony, strywializowany i sprywatyzowany. Od lat w ruchu kobiecym i teorii feminizmu toczy się spór, co (i jak) tak naprawdę się wydarzyło.
W pierwszym cyklu spotkań czytaliśmy klasykę drugiej fali, dyskutując o jej źródłach w powojennym „udomowieniu” kobiet oraz o konfliktach i sporach, które rozbiły drugofalowe „siostrzeństwo” (a może raczej pokazały, że od początku było ono fikcją). Przyglądaliśmy się rozmaitym opowieściom o schyłku drugiej fali: tej o backlashu, tej o bolesnym spotkaniu „kobiety ogólnej” z kobietą postkolonialną, czy wreszcie tej o zabójczych dla feministycznego radykalizmu urokach kultury terapii.
Cykl drugi zaczniemy od powrotu do niedokończonych wątków: Backlash Susan Faludi poczytamy z większą uwagą i w szerszym kontekście, zastanawiając się nad polskimi odpowiednikami opisanych zjawisk. Przyjrzymy się argumentom obu stron dwóch wielkich sporów drugiej fali: tego o pornografię (i szerzej: o stosunek feminizmu do seksualności i cielesności) i tego o różnicę (szerzej: o indywidualizm, relacyjniść, macierzyństwo, opiekę, kobiecą kulturę i duchowość). Sporo uwagi poświęcimy Carol Gilligan, zarówno jej klasycznej książce Innym głosem jak i wydanej niedawno Joining the Resistance. Wrócimy też do pytania o „lewicowość” feminizmu, o genderowy wymiar biedy i procesów globalizacji, o bezradność drugo-falowego feminizmu wobec takich zjawisk jak globalny rynek reprodukcyjny czy łańcuch opieki, wreszcie o wpływie neoliberalizmu na nasze myślenie o ekonomii i płci. Wrócimy też do Nancy Fraser i jej tezy o chichocie historii, czyli o tym jak feminizm dał się połknąć neoliberalizmowi i nawet tego nie zauważył.
UWAGA: Pracujemy z na nowych tekstach i filmach, a pierwszeństwo przy zapisach mają uczestniczki i uczestnicy pierwszego cyklu. Serdecznie zapraszam też nowoprzybyłych, zachęcając do lektury wybranych tekstów z pierwszego cyklu.
Program seminarium i lektury:
I. Backlash i ciągi dalsze – czyli amerykański feminizm wobec fali konserwatyzmu
- Susan Faludi, REAKCJA – czyli Backlash w przekładzie Anny Dzierzgowskiej: Rozdział 3: Reakcja dawniej i dziś; Rozdział 5: Wizje fatalne, wizje płodowe.
- Faludi, Backlash, Preface to Fifteenth Anniversary Edition
- Ruth Rosen, The World Split Open (Rozdział 9 i Epilog).
- Do oglądania: FILM: Fatalne Zaurocznie (to dla tych, co nie widzieli)
- serial Dom nad rozlewiskiem – oglądamy pierwszy odcinek i jeszcze dowolny kolejny. http://www.tvp.pl/vod/seriale/obyczajowe/dom-nad-rozlewiskiem/wideo/odc-1/964455
- Agnieszka Mrozik, “Oblicza backlashu” Kultura Liberalna 24.04.2012 (tekst dostępny w sieci)
- Magdalena Bednarek, Backlash po polsku – czyli jak wiedźmy znad rozlewisk polują na męża, Czas Kultury Numer 157 (5/2010)
- Catherine MacKinnon, “Not a Moral Issue” (http://www.feministes-radicales.org/wp-content/uploads/2012/03/Catharine-MacKinnon-not-a-moral-issue-Copie.pdf)
- Carole Vance „Negotiating Sex and Gender in the Attorney General’s. Commission on Pornography” (http://www.neiu.edu/~circill/luedke/anth307/negotiating.pdf
- Joanna Russ, „Pornography and the doubleness of sex for women” LINK: http://www.ejumpcut.org/archive/onlinessays/JC32folder/JoannaRussDoubSex.html
- Audre Lorde, „Uses of the Erotic” (pdf dostępny tu: http://www.cds.hawaii.edu/sites/default/files/downloads/resources/diversity/SisterOutside.pdf)
Lektury dodatkowe:
- Ważny tekst z pierwszego cyklu: Ariel Levy, “Raunch Culture,” Female Chauvinist Pigs: Women and the Rise of Raunch Culture (New York: Free Press, 2005), 1-45 (skan)
- Gayle S. Rubin, ”Rozmyślając o seksie: zapiski w sprawie radykalnej teorii polityki seksualności”, Lewą Nogą 16/04
- Do oglądania: „Naked Feminist” (film dokumentalny – termin współnego oglądania ustalimy. youtube: Interview with „feminist pornographer” Candida Royalle http://www.youtube.com/watch?NR=1&feature=endscreen&v=I5Snwt2_c2s
III. Co z tą różnicą? – Gilligan po raz pierwszy
- Carol Gilligan, Innym Głosem (obszerne fragmenty – skan)
- Katha Pollitt, Marooned on Gilligan’s Island (tekst dostępny TU: http://academic.evergreen.edu/curricular/hhd2005/WinterDownloads/GilligansIsland.pdf)
- Susan Faludi, Reakcja (fragment o Gilligan, skan)
- YOUTUBE (seria bigthink): słuchamy samej Gilligan: Carol Gilligan on the Female Psychology Deficit; Carol Gilligan on Women and Moral Development etc.
IV. Co z tą ludzkością? – Gilligan po raz drugi
- Carol Gilligan, Joining the Resistance (obszerne fragmenty – skan)
V. Kobiety „roszczeniowe” czyli neoliberalizm, gender, opieka i ubóstwo
- FILM do oglądania (jeśli ktoś jeszcze nie widziała): „Ki” (reż. Leszek Dawid, 2011)
- Ewa Charkiewicz, „Kobiety i ubóstwo – widzialna ręka neoliberalnego rynku”
http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0102charkiewicz2010.pdf - Iza Desperak, „Bez alimentów”
http://www.rozgwiazda.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=102:bez-alimentow&catid=64:alimenciary&Itemid=106 - Elżbieta Korolczuk „Ideologia okołomaciczna” czyli wojna z matkami
http://www.feminoteka.pl/readarticle.php?article_id=1225 - Agnieszka Graff, Elżbieta Korolczuk, „Umatczyńmy Polskę” (pdf)
- Julia Kubisa, „Pracodawcy, Kto wychowa nasze dzieci?”
(http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20121124/kubisa-pracodawcy-kto-wychowa-nasze-dzieci)
Dla chętnych:
- M. Maciejewska, „Nie ma tu warunków do niczego…”
- http://ekologiasztuka.pl/pdf/walbrzych_gosia_maciejewska_wstepny%20raport.pdf
- E. Charkiewicz, „Matki do Sterylizacji” http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article423
VI. Surogacja i globalizacja – feminizm wobec technologii reprodukcyjnych i ciąży jako usługi na globalnym rynku
- FILM do oglądania w domu: Google Baby (2009, reż Zippi Frank) http://vod.pl/google-baby,81470,w.html
- Mary Lyndon Shanley, „Surrogate Mothering” and Women’s Freedom: A Critique of Contracts for Human Reproduction, Signs,Vol. 18, No. 3 (Spring, 1993), pp. 618-639. (PDF)
- Katha Pollitt, “The Strange Case of Baby M” http://www.thenation.com/article/strange-case-baby-m
- Interrogating Narratives About the Global Surrogacy Market by Susan Markens http://sfonline.barnard.edu/reprotech/markens_01.htm
Dla chętnych:
- http://www.nytimes.com/2009/12/13/us/13surrogacy.html?fta=y
- http://www.nytimes.com/2008/11/30/magazine/30Surrogate-t.html?pagewanted=1&_r=1
VII. Nancy Fraser – feminizm w dobie kryzysu
- czytamy kolejne fragmenty pracy w toku: „Feminism’s Movements: From Women’s Liberation to Identity Politics to Anti-Capitalism”
- Wykład do odsłuchania na youtube: Nancy Fraser: The Wages of Care: Reproductive Labour as Fictitious Commodity (March 2011).
Informacje dla studentów:
Seminarium odbywa się co dwa tygodnie we wtorki, w godzinach 18.00 –19.30, począwszy od 19 lutego 2013 według poniższego planu.
Terminy spotkań:
19.02
5.03, 19.03
9.04, 23.04
7.05, 21.05
4.06
dr Agnieszka GRAFF – kulturoznawczyni, amerykanistka, feministka. Współzałożycielka Porozumienia Kobiet 8 Marca, członkini Rady Kongresu Kobiet Polskich, członkini zespołu Krytyki Politycznej. Teksty naukowe i publicystyczne ogłaszała m.in. w „Res Publice Nowej”, „Dialogu”, „Krytyce Politycznej”, „Gazecie Wyborczej” i „Wysokich Obcasach”, „Public Culture”, „Feminist Studies”, „The Guardian”. Pracuje w Ośrodku Studiów Amerykańskich UW i wykłada na warszawskich studiach podyplomowych Gender Studies. Jej książka Świat bez kobiet (W.A.B. 2001) to jedna z najważniejszych pozycji w polskiej literaturze feministycznej. Analizuje mechanizmy stopniowego wykluczania kobiecego głosu ze sfery publicznej w warunkach ustrojowej transformacji. W ostatnich pracach zwraca szczególną uwagę na przenikanie się dyskursu płci z narracjami nacjonalistycznymi (np. antysemityzmem) i rasowymi. W 2008 roku wydała książkę Rykoszetem. W wydawnictwie Krytyki Politycznej ukazała się jej książka Magma (2011).
