Seminaria Instytutu Krytyki Politycznej

Feminizm nam współczesny

Czym właściwie jest dzisiejszy feminizm? Jakie są jego główne cele, formy działania, wewnętrzne spory i różnice, dylematy i wyzwania? Czy powinno nas cieszyć, że idee ruchu zadomowiły się strukturach władzy („różnorodność” w korporacjach, czy „mainstreaming” w polityce i instytucjach Unii Europejskiej)? Czym są postfeminizm i nowy maternalizm – czy to formy feminizmu, czy przeciwnie – konserwatywnej reakcji? Kim są „sekstremiski” ze wschodu  – Femen i Pussy Riot? I jak wygląda mapa polskiego feminizmu?
W pierwszym semestrze będziemy dalej drążyć pytanie o stosunek ruchów kobiecych do współczesnego kapitalizmu i globalizacji. Frazer i Eisenstein twierdzą, że feminizm został „uwiedziony” czy „połknięty” przez neoliberalizm, a nawet go uwiarygadnia. Czy rzeczywiście? Przedyskutujemy samą tezę (także na polskim gruncie) i głosy polemiczne (m.in. Funk i Walby). Zastanowimy się nad genderowym wymiarem polskiej transformacji, wejdziemy też głębiej w temat pracy opiekuńczej kobiet.
Wiosną zaczniemy podejmujemy drugi wielki temat współczesnego feminizmu: relacje między równością płci a wielokulturowością, czy szerzej – różnicą kulturową. Czy druga fala była – świadomie lub nie – rasistowska i neokolonialna? Co współczesny feminizm ma do powiedzenia kobietom religijnym? Czy dyskurs universalnych praw człowieka to trafny wybór dla feminizmu? Stawką jest odpowiedź na pytanie, czy współczesny ruch kobiecy jest ruchem globalnym. A może – wobec różnic kulturowych i ekonomicznych – zawsze pozostaje lokalny, głęboko wpisany w specyfikę kraju lub regionu?
UWAGA: Zapraszam zarówno uczestniczki i uczestników poprzednich cykli zajęć jak i osoby nowe. Konieczna jest dobra znajomość angielskiego (to ze względu na lektury). Udział w zajęciach wymaga znacznego zaangażowania – czytania jest sporo, a na koniec czeka Was prezentacja projektów grupowych opartych na własnych poszukiwaniach.

SEMESTR ZIMOWY:

1. Wprowadzenie do tematu
‪Oglądamy debatę:
“The future of feminism?”

2. Współczesny feminizm: lokalny, globalny, transnarodowy?
Do czytania: 
• Sylvia Walby, The Future of Feminism  (szczególnie: rozdziały 1-3, dla chętnych: 7-8).

Odwiedzamy:
feministyczne strony internetowe (na każdej spędzamy conajmniej pół godziny, orientujemy się w celach, przewodnich tematach; 1-2 artykuły dokładnie)
• European Women’s Lobby: http://www.womenlobby.org/
• Women Living Under Muslim Law: http://www.wluml.org/
• Feminist Majority Foundation: http://www.feminist.org/
• SLUTWALK: http://www.slutwalktoronto.com/
• UK-Feminista: www.femininista.org.ok
• FEMINISTING: http://www.Feministing.com

Wystąpienia na TED.COM (oglądamy przynajmniej 3):
• Courtney Martin: This isn’t her mother’s feminism

• Megan Kamerick: Women should represent women in media

• Sunitha Krishnan: The fight against sex slavery

• Sheryl WuDunn: Our century’s greatest injustice

• Shabana Basij-Rasikh: Dare to educate Afghan girls

Polecam też filmiki do oglądania na youtube (te lub lub inne kawałki o SLUT WALK):


oraz teksty:
• Rachelle Fawcett, “What constitutes an „Islamic feminism”, and where is it headed?”
http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2013/03/201332715585855781.html
(warto obejrzeć podlinkowane programy THE STREAM)
• N.T. Bagri “Where is India’s Feminist Movement Headed?”

3. Feminizm nad Wisłą (1): co robimy i jak się różnimy
Gościni: Agnieszka Grzybek

Do czytania:
• red. M.Fuszara, M. Grabowska, J. Mizielińska, J. Regulska, Współpraca czy konflikt?Państwo, Unia i kobiety – czytamy wstęp i reozdział  Joanny Mizielińskiej: (Re)negocjowanie tożsamości. Wpływ rozszerzenia Unii Europejskiej na relacje w ramach ruchu kobiecego w Polsce (Warszawa 2008).
• Środa, Szczuka, Bratkowska. Trzy siostry – wywiad Piotra Pacewicza. “Wysokie Obcasy”  z 1 sierpnia 2011: http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,53662,10024181,Sroda__Szczuka_Bratkowska__Trzy_siostry.html?as=2
• Ewa Winnicka, Polskie feministki od 1989, “Polityka” z 17 września 2011: http://www.polityka.pl/spoleczenstwo/artykuly/1519544,1,polskie-feministki-od-1989-do-dzis.read#ixzz2dZvY3D8I
• Katarzyna Szumlewicz, Feministki wobec Transformacji: Ewolucja Ruchu w: red. J. Majmurek, P. Szumlewicz, Stracone Szanse? , Difin, Warszawa 2009. (skan tekstu).
• Magdalena Środa, Nie wszystkie feministki muszą być socjalistkami ekonomicznymi
http://www.feminoteka.pl/readarticle.php?article_id=420
• Joanna Erbel, Adam Ostolski: Dlaczego jesteśmy socjalistkami
http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/Erbel-Ostolski-Dlaczego-jestesmy-socjalistkami/menu-id-197.html

Do oglądania:
• Kraków potrzebuje feminizmu [krakowskie migawki] http://www.youtube.com/watch?v=fulhe_LqipI
• I warszawski Marsz Szmat / Warsaw Slut Walk http://www.youtube.com/watch?v=xQ_l8Nu_nhU
Kongres Kobiet
• filmik oficjalny: http://www.youtube.com/watch?v=DpxyuZfCw3c
• w relacji TVP http://www.youtube.com/watch?v=HkzRWUAx5QU
• I wersja mizo: http://www.youtube.com/watch?v=mE0jxKp_MG8

4. Feminizm nad Wisłą (2): porozmawiajmy o prawie do aborcji
Gościni: Claudia Snochowska Gonzalez

Do oglądania:
film dokumentalny: „Podziemne Państwo Kobiet” reż. Claudia Snochowska Gonzalez i Anna Zdrojewska
Dostęp:
http://video.anyfiles.pl/Podziemne+pa%C5%84stwo+kobiet/Kino+i+TV/video/34541 (bez konieczności rejestracji)
http://www.playtube.pl/57124-podziemne-panstwo-kobiet-2009-pl.html (z konieczną rejestracją).

Do czytania:
A jak Hipokryzja, red. Claudia Snochowska Gonzalez, Warszawa, O Matko, 2011 (polecam całość, zadane są teksty ze stron 1-75).

5. Feminizm nad Wisłą (3): porozmawiajmy o manifie
Gościni: Anna Piekutowska

Do czytania:
• 8 marca 2003. Manifesta http://porozumieniekobiet.home.pl/viewpage.php?page_id=1
(czytamy też inne rzeczy na stronie Porozumienia)
• Gazetka manifa – wydania z ostatnich lat
• Elżbieta Korolczuk, Manifa mon amour. http://www.pl.boell.org/downloads/O_Manifie_Korolczuk.pdf
• Anna Piekutowska: Manifa: Bilans zysków i strat (fragment pracy licencjackiej)
• Katarzyna Bratkowska, „O Polki ciało niepodległe!”  Kontrowersje wokół plakatu i niepodległości. http://www.feminoteka.pl/readarticle.php?article_id=1264
• Agata Szczęśniak, Która Polka jest podległa?
http://www.feminoteka.pl/readarticle.php?article_id=1268

Do oglądania:
MANIFA 2013:

Prasówka:
• http://wyborcza.pl/1,76842,11324877,Manifa__Nie_dla_ksiezy__tak_dla_kobiet.html#TRrelSST
• http://wyborcza.pl/1,76842,11336578,Po_manifie__czyli_kto_jest_niepowazny_.html#TRrelSST
• http://wyborcza.pl/1,76842,11336526,Po_co_ta_Manifa_.html#TRrelSST

6. Feminizm i neoliberalizm  (1):  wracamy do rozmowy

Do czytania:
• POWTÓRKA: Nancy Fraser, Feminism, Capitalism and the Cunning of History (koniecznie), Hester Eisenstein, Feminism Seduced  (dla chętnych)
• Ten sam argument w wersji pop: Naomi Klein, NO LOGO (rozdział 5)
• Polemika:  Nanette Funk, Contra Fraser on Feminism and Neoliberalism, Hypatia, February 2013, Volume 28 (1): 179–196, (PDF).
• Do oglądania WYKŁAD (długi ale ciekawy zwłaszcza od ok. 23 minuty): Gail Dines, Neo-Liberalism and the Defanging of Feminism

• Dla tych co nie wiedzą co to jest „gender mainstreaming”:
http://www.gendertoolbox.org/toolbox/toolboxPO/5PO_Materialien/PDF_pl/5.1.1%20Gender%20Mainstreaming_pl.pdf
• Czytamy przynajmniej jeden z tych 2 tekstów:
• Susanne Schunter-Kleeman i Dieter Plehwe. Gender mainstreaming. Właczanie kobiet do neoliberalnej Europy.
http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0070schunter_plehwe.pdf
• Gundula Ludwig i Stephanie Wohl. Gender mainstreaming jako strategia neoliberalizacji. Współczesne transformacje rezimów płci – ponowne przemyślenia z perspektywy foucaultowskiej. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0111ludwig_wohl_gender_mainstr.pdf

Coś ekstra dla chętnych i zaawansowanych: Chandra Talpade Mohanty, Transnational Feminist Crossings: On Neoliberalism and Radical Critique, Signs Vol. 38, No. 4 (Summer 2013), pp. 967-991. (PDF)

Do oglądania:
• Sheryl Sandberg: Why we have too few women leaders: http://www.ted.com/talks/sheryl_sandberg_why_we_have_too_few_women_leaders.html
• Hanna Rosin: New data on the rise of women:

• Gayle Tzemach Lemmon: Women entrepreneurs, example not exception

SEMESTR LETNI:

19 II: Feminizm i neoliberalizm (2) – teraz Polska
Gościni: Katarzyna Kwiatkowska

Oglądamy: Dzień Kobiet, reż. Maria Sadowska (2013)
Czytamy: Elizabeth Dunn, Prywatyzując Polskę, Wydawnictwo KP 2008 (polecam całość ale omawiamy wstęp Davida Osta i rozdziały 1, 3, 5).

LEKTURY DODATKOWE:
• Kobiety na Zielonej wyspie. Kryzys w Polsce z perspektywy gender (Raport feminoteki, czytamy cały albo przynajmniej teksty Łapniewskiej i Kubisy) PDF dostępny TU: http:// www.feminoteka.pl/downloads/Kryzys_a%20kwestiegender_www.pdf
• Henryka Bochniarz w rozmowie z Agnieszką Kublik: Czas na spódnice, „Wysokie Obcasy”, 8 września 2012. (w necie jest pt. Henryka Bochniarz – mądrość, siła, kobieca solidarność) http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,96856,12439056,Henryka_Bochniarz___madrosc__sila__kobieca_solidarnosc.html
• Henryka Bochniarz, My, panie z Lewiatana http://wyborcza.pl/1,75968,13753744,My__panie_z_Lewiatana___Henryka_Bochniarz_polemizuje.html

5 III – Queer i okolice

Gość: Tomasz Basiuk

Czytamy: teksty z antologii Teorie Wywrotowe. Antologia Przekładów, red. Agnieszka Gajewska (Poznań, 2012):
• Lee Edelman, Przyszłość to dziecięce mrzonki (to lektura główna)
• Michael Warner, Kłopotliwa normalność
• Judith Butler, Koniec różnicy seksualnej
• Kate Bornstein, Genderowy terror, genderowa furia
• Jose Esteban Munoz, Uwodząc Utopię (ważne bo to polemika z Edelmanem)

Lektura dodatkowa dla spragnionych systematycznego wykładu: Tomasz Basiuk, „Ruch LGBT i studia queer w USA” z książki w: Ameryka. Społeczeństwo, kultura, polityka. Cz. 3: str. 203-228, Wydawnictwo Adam Marszałek/Collegium Civitas, r. 2008 (PDF maszynopisu)

OGLĄDAMY:
Kampania KPH:


Miłość nie wyklucza:

Co Polacy myślą…:




Parada równości

Pożar tęczy na Marszu Niepodległości 2013

III Wybory Miss Trans, występ drag queen Kim Lee (15.06.2013r.)
http://www.youtube.com/ watch?v=E48XvYCgn8I

19 III – Konserwatyzm, maternalizm, opieka

Gościni: Anna Zdrojewska
Odwiedzamy strony (na każdej spędzamy dłuższą chwilę…):
• http://www.momsrising.org/
• http://fundacjamama.pl/
• http://www.mamania.pl/
• http://matkatylkojedna.blogspot.com/
• http://blogi-mam.blogspot.com/

Czytamy:
• Elisabeth Badinter, Konflikt: kobieta i matka (polecam całość, ale omawiamy str. 31-108) – (lektura główna do dyskusji)
• Susan Douglas and Meredith Michaels, The New Momism
• Renata Hryciuk, Elżbieta Korolczuk, “Pożegnanie z Matką Polką” (wstęp do ich książki pod tym samym tytułem, Warszawa, 2012 – skan)
• Gośka Maciejewska, Marcin Marszałek, Płeć, państwo i gospodarka. Refleksje nad pracą opiekuńczą, „Recykling Idei”, Nr 13 lato 2012, str. 22-28.
• Arlie Russell Hochschild, Za Kulisami wolnego rynku: opiekunki i surogatki, „Recykling Idei”, Nr 13 lato 2012, str. 66-76 (polecam też inne teksty z tego numeru)

Lektura dodatkowa dla fanatyków tematu: Naomi Mezey, Against The New Maternalism, Michigan Journal of Gender and Law, vol.18, 2012, pp. 229-296. http:// scholarship.law.georgetown.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1626&c…)

16 IV – Postfeminizm?

Oglądamy (wedle uznania): Dziennik Bridget Jones (2001); Juno (2007); Baby Mama (2008)

Czytamy:
• Fragmenty książki: Interrogating Postfeminism, Tasker & Negra eds. (2007): czytamy: Introduction by Yvonne Tasker and Diane Negra: Feminist Politics and Postfeminist Culture; Angela Mc Robbie Postfeminism and Popular Culture (pdf) (uwaga: McRobbie to główna lektura)
• Jane Maree Maher, „Eggs in Many Baskets”: Juno (2007), Baby Mama (2008) and the New Intimacies of Reproduction. (PDF)

Dodatkowo jeśli ktoś nie czytał(a) – lektury z dawnych zajęć:
• Ariel Levy, Female Chauvinist Pigs (Chapter 1 – pp. 7-45)
• Susan Faludi, Preface to Anniversary Fifteenth edition of BACKLASH
• Ruth Rosen, Sisterhood to Superwoman + Epilogue (395-344 from The World Split Open – pdf)
• Oraz mój tekst „Od feminizmu do McBealizmu…” (Świat bez kobiet).

30 IV – Szczęście jest przereklamowane

Oglądamy:
• Wykład: Barbara Ehrenreich – How Positive Thinking Undermines… http://www.youtube.com/watch?v=KvwyhSeLZT8
• FILM: Little Miss Sunshine (2006)
• Dokument: Pink Ribbons Inc. (2011) (całość wisi na youtube)
• Kilka odcinków serialu HBO “GIRLS”

Czytamy:
• Barbara Ehrenreich, fragment książki Bright-Sided (PDF)
• Judith Halberstam, The Queer Art of Failure (wstęp i wybrane rozdziały)

14 V – Feminizm a tożsamość kulturowa (i religijna), czyli dylematy wielokulturowości

Oglądamy:
• FILM „OPPRESSED MAJORITY” http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/ 1,114871,15426471.html

Czytamy:
• Richard Seymour, Feminism can save France from Islam: that’s the real message of Majorité Opprimée, The Guardian 13 Feb 2013. http://www.theguardian.com/ commentisfree/2014/feb/13/feminism-france-islam-majorite-opprimee-racism
• Susan Moller Okin, Is Multiculturalism Bad for Women? http://new.bostonreview.net/ BR22.5/okin.html
• Martha Nussbaum, A Plea for Difficulty i inne polemiki z Okin (pdf)
• Scott, Joan Wallach, The Politics of the Veil (2007) – Introduction and chapter 1 (pdf)
• Agata Bielik Robson, Konfuzje lewicy http://www.krytykapolityczna.pl/felietony/ 20131129/konfuzje-lewicy
• Kinga Dunin, Co powiedziała Butler • http://www.krytykapolityczna.pl/felietony/20131202/co-powiedziala-butler
• Agata Bielik Robson, Konfuzje lewicy- część 2 http://www.krytykapolityczna.pl/ felietony/20131210/konfuzje-lewicy-czesc-2

28 V – Feminizm, tożsamość kulturowa, religia – teraz Polska

Gość: Zuzanna Radzik
Do oglądania: dowolny wykład lub wystąpienie publiczne księdza Oko lub posłanki Beaty Kempy

Do czytania:
• Agnieszka Graff, Efekt Magmy, czyli o szczególnej roli Kościoła… Tekst jest w książce Magma lub tu: http://www.pl.boell.org/downloads/A.Graff_Magma_czyli_o_Kosciele.pdf
• Monika Bobako, Feminizm i pułapka religiofobii (https://www.academia.edu/4987133/ Feminizm_i_pulapka_religiofobii),
• “GENDER – CYWILIZACJA ŚMIERCI”, Maria Ryś i Małgorzata Walaszczyk (pdf)
• Zuzanna Radzik, Przepis na Wroga http://tygodnik.onet.pl/wiara/skad-sie-bierze-nagonka-na-gender-czyli-przepis-na-wroga/z8kkm
• oraz… dowolnie wybrane teksty o wojnie z gender na stronie Dziennika Opinii…

11 VI – Temat zajęć do ustalenia
(Jeszcze o religii i współnocie, albo omawiamy „Płeć powstania warszawskiego” Weroniki Grzebalskiej, albo bell hooks, albo Nancy Fraser… )

Informacje dla studentek i studentów:
Seminarium odbywa się co dwa tygodnie, w środy, w godzinach 18.00–19.30, począwszy od 16 października 2013.

Seminarium roczne, terminy spotkań w semestrze zimowym:
2013: 16, 30 X; 13, 27 XI, 11 XII;
2014: 8, 22 I.

Terminy spotkań w semestrze letnim:
2014: 19 II; 5, 19 III; 16, 30 IV; 14, 28 V; 11 VI.

Ze względu na dobór lektur uczestniczki i uczestnicy seminarium powinni znać dobrze język angielski.

Obowiązują zapisy według zasad ogłoszonych na www.instytut-studiow.pl. Termin naboru mija 29 września 2013. Liczba miejsc ograniczona. Udział w seminarium jest bezpłatny.

dr Agnieszka GRAFF  – kulturoznawczyni, amerykanistka, feministka. Współzałożycielka Porozumienia Kobiet 8 Marca, członkini Rady Kongresu Kobiet Polskich, członkini zespołu Krytyki Politycznej. Teksty naukowe i publicystyczne ogłaszała m.in. w „Res Publice Nowej”, „Dialogu”, „Krytyce Politycznej”, „Gazecie Wyborczej” i „Wysokich Obcasach”, „Public Culture”, „Feminist Studies”, „The Guardian”. Pracuje w Ośrodku Studiów Amerykańskich UW i wykłada na warszawskich studiach podyplomowych Gender Studies. Jej książkaŚwiat bez kobiet (W.A.B. 2001) to jedna z najważniejszych pozycji w polskiej literaturze feministycznej. Analizuje mechanizmy stopniowego wykluczania kobiecego głosu ze sfery publicznej w warunkach ustrojowej transformacji. W ostatnich pracach zwraca szczególną uwagę na przenikanie się dyskursu płci z narracjami nacjonalistycznymi (np. antysemityzmem) i rasowymi. W 2008 roku wydała książkę Rykoszetem. W wydawnictwie Krytyki Politycznej ukazała się jej książka Magma (2011).

__
Przeczytany do końca tekst jest bezcenny. Ale nie powstaje za darmo. Niezależność Krytyki Politycznej jest możliwa tylko dzięki stałej hojności osób takich jak Ty. Potrzebujemy Twojej energii. Wesprzyj nas teraz.

Zamknij