Socjologia demaskatorska

Punkt wyjścia dla proponowanego seminarium to pytanie o powody, dla których myślenie o naszym życiu zbiorowym zalewane jest przez fale bzdur, poglądów, które łatwo wpisują się w zeitgeist epoki – jak bezkrytyczne myślenie o pożytkach płynących z tzw. 'kapitału społecznego’ czy 'kapitału ludzkiego’ – bywają wspierane przez polityczne, ale też i intelektualne establishmenty, jak np. teza o pożytkach płynących z pozytywnego myślenia czy teza o zaletach organizowania gospodarki wokół małej i średniej przedsiębiorczości, lub teza o 'eurosklerozie’ sprowadzającej się do budowania porządku społecznego na koncepcji praw socjalnych, lekceważenie konsekwencji tego, że współczesne społeczeństwa stają się w coraz większym stopniu 'społeczeństwami niepewności’ (w opozycji do 'społeczeństwa ryzyka’), etc.

Próbom ujawniania kontrowersji, ukrytych założeń czy wewnętrznych niespójności wbudowanych we wskazane poglądy będzie towarzyszyła refleksja nad powodami, dla których to co nieoczywiste jest mniej czy bardziej powszechnie akceptowane, czy zgoła promowane, obudowywane instytucjami trwale zakorzeniającymi się w porządku społecznym. Wstępnie, warto szukać tych powodów w mechanizmach ludzkiego myślenia – takich, jak dążenie do unikania dysonansu poznawczego, ułatwienia, jakie – zwłaszcza w społeczeństwie masowym – przynosi tzw. 'szybkie myślenie’ Kahnemana czy złożona struktura 'rządomyślności’ opisywanej prze Foucaulta i jego współczesnych kontynuatorów, na przykład, w zastosowaniu do interpretowania zjawiska 'demokratycznego deficytu’ w funkcjonowaniu Komisji Europejskiej.

Od uczestników seminarium oczekuje się, że ich znajomość angielskiego pozwoli na przeczytanie w dwutygodniowych przerwach dzielących poszczególne spotkania kilkudziesięciu stron. Seminarium zostanie zorganizowane w ten sposób, że wszyscy jego uczestnicy czytają i komentują wybrane teksty, czyli – 'mają pogląd’ zaś przedmiotem dyskusji będą nie same teksty lecz komentarze uczestników seminarium.