Naukowcy, politycy, publicyści coraz częściej widzą miasto jako miejsce, w którym gromadzą się wszystkie nierozwiązane problemy społeczne. Brak polityki mieszkaniowej w Polsce, prywatyzacja lub komercjalizacja lokalnych usług publicznych spowodowały, że kwestia miejska się jednym z najbardziej palących tematów politycznych. Mówiąc o mieście nie sposób pominąć więc takich kwestii jak polityka mieszkaniowa, udział obywateli w kreowaniu miejskich polityk, walka o jakość usług publicznych czy aktywność ruchów prawa do miasta.
W czasie rocznego cyklu spotkań będziemy przyglądać się procesom miejskim m.in. z perspektywy partycypacji mieszkańców w sferze publicznej, walce o przestrzeń publiczną, demokratycznemu potencjałowi sztuki publicznej. Jednym z kluczowych problemów stanie się prawo do mieszkania, które będzie dla nas punktem wyjścia do rozmowy o statusie własności prywatnej i idei dobra wspólnego w realiach miasta postsocjalistycznego. Krytycznej analizie poddamy neoliberalne strategie zarządzania problemami społecznymi np.: kontenery jako odpowiedź na bezdomność i pauperyzację. Przyjrzymy się roli deweloperów w zawłaszczaniu przestrzeni (grodzone osiedla itp.). Poszukamy pozytywnych rozwiązań m.in. różnych polskich i zagranicznych modeli finansowania budowy mieszkań (od całkowicie państwowego finansowania, przez PPP do mieszkań budowanych przez spółdzielnie i prywatne osoby). Będziemy rozmawiać o strategiach przyjmowanych w obliczu braku zasobów mieszkaniowych: skłotowaniu pustostanów (i o skłotach jako podmiotach politycznych) oraz przyjmowaniu innych strategii adaptacyjnych Dużo uwagi poświęcimy działaniom ruchów lokatorskich, ruchom occupy i przeciwnikom likwidacji szkół: ich celom, strategiom, sojuszom. Nie pominiemy ekologicznego wymiaru kwestii mieszkaniowej: od domowych ogródków przez wpływ struktury mieszkalnej na środowisko.
W ramach cyklu będziemy spotykać się z ekspertami i ekspertkami zajmującymi się tematyką miejską. Część spotkań odbędzie się w trybie czatów, których zapisy wraz z podsumowaniami spotkań, referatami, transkrypcjami wywiadów, tekstami źródłowymi będą podstawą tworzenia nowej wiedzy o mieście.
Celem seminarium będzie wybór kluczowego problemu badawczego dotyczącego kwestii miejskiej. W ramach seminarium przygotujemy narzędzia badawcze, przeprowadzimy badania pilotażowe oraz przygotujemy pełny opis projektu badawczego. W trakcie wspólnej pracy wykorzystamy rozmaite tradycje teoretyczne i badawcze, m.in: PAR (uczestniczące badania aktywne), podejście antropologiczne w badaniu postsocjalizmu (Burawoy, Hann, Verdery), interwencję socjologiczną (Touraine), moral economy (Scott) itp.
Tematy:
1. Miasto wczoraj/miasto jutro. Współczesne trendy i problemy miejskie dla lewicy.
2. Transformacja w Polsce i (de)sakralizacja własności prywatnej.
3. Zarządzanie miastem: menadżeryzm vs partycypacja.
4. Uczestnictwo obywatelskie mieszkanek i mieszkańców miast.
5. Ruch prawa do miasta i nowy miejski aktywizm.
6. „Mieszkanie prawem – nie towarem”: skłotersi, lokatorzy, „okupanci”.
7. W poszukiwaniu mieszkaniowej alternatywy: spółdzielnie, kooperatywy mieszkaniowe, TBSy, PPP.
8. Poza kapitalizmem: alternatywne miejskie systemy produkcji i wymiany.
9. Lokalne wspólnoty a miejska ekologia.
Literatura:
F. Engels, W kwestii mieszkaniowej;
J. Erbel, P. Sadura (red.) Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej;
Ch. Hann (ed.) Property Relations: Renewing the Anthropological Tradition, Cambridge 1998;
D. Harvey Bunt miast;
M. Castells, Kwestia miejska;
K. Nawratek Miasto jako idea polityczna;
K. Nawratek Dziury w całym. Wstęp do miejskich rewolucji;
J.S. Scott Domination and the Arts of Resistance, Actors, Agents and Attendants Social Housing – Housing the Social, A. Phillips, F. Erdemci (red.), Social Housing. Housing the Social, …m.ent;
Potrzeby mieszkaniowe w Warszawie a budownictwo mieszkaniowej realizowane przez m.st. Warszawa, Katarzyna Rakowska; Raport w sprawie reprywatyzacji warszawskiej. Wybór zagadnień 2010;
Strajk Matek, SzumTv; „Magazyn MIASTA” nr 1; „Przegląd Anarchisty” nr 11 (Burżuazja wraca do centrum)
Informacje dla studentów:
Seminarium odbywa się co dwa tygodnie, w piątki, w godzinach 16.15–19.30.
Terminy spotkań w 2. semestrze:
22.02
8.03, 22.03
5.04, 19.04
10.05, 24.05
7.06
Ze względu na dobór lektur uczestnicy seminarium powinni znać język angielski na poziomie rozumienia tekstu naukowego.
Nie otwieramy zapisów na 2. semestr.
Joanna ERBEL – socjolożka, fotografka. Doktorantka w Instytucie Socjologii UW, gdzie pisze doktorat o roli aktorów nie-ludzkich w przemianie przestrzeni miejskiej. Członkini Krytyki Politycznej, redaktorka magazynu „Miasta“. Uczestniczy w działaniach miejskich ruchów społecznych. Mieszka w Warszawie, pomieszkuje w Poznaniu i Łodzi u ludzi dobrej woli. Ostanio wydała Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej (wspólnie z P. Sadurą).
dr Przemysław SADURA – socjolog, adiunkt w Instytucie Socjologii UW i członek zespołu Krytyki Politycznej. Od 10 lat prowadzi badania społeczne dla NGO i administracji publicznej. Zwolennik jakościowych i aktywnych metod badawczych. Współzałożyciel fundacji Pole Dialogu zajmującej się promocją idei konsultacji społecznych i partycypacji obywatelskiej. Jest współautorem/redaktorem m.in. podręcznika Konsultacje w społeczności lokalnej IS UW i książki Style życia i porządek klasowy w Polsce (wspólnie z M. Gdulą).
