W dniach 23-26 sierpnia obyło się spotkanie Agora, 5. międzynarodowe spotkanie organizowane w Cieszynie przez Krytykę Polityczną, a 10. w ogóle letnie spotkanie, które robi KP. W gronie członków zespołu Krytyki Politycznej i przyjaciół z innych organizacji, mediów, instytucji, partii z Polski i zagranicy rozmawialiśmy o nowym autorytaryzmie i społeczeństwie politycznym.
Po raz kolejny spotkaliśmy się w Cieszynie w gronie członków zespołu Krytyki Politycznej i przyjaciół z innych organizacji, mediów, instytucji, partii z Polski i zagranicy. W dniach 23-26 sierpnia obyło się spotkanie Agora, 5. międzynarodowe spotkanie organizowane w Cieszynie przez Krytykę Polityczną, a 10. w ogóle letnie spotkanie, które robi KP. Przez lata zmienia się formuła i skład wydarzenia. Te same są energia, aktualność debaty politycznej i zaangażowanie uczestniczek i uczestników.
W tym roku podczas debat i warsztatów rozmawialiśmy z Maćkiem Gdula o jego książce Nowy autorytaryzm i poprzedzających wydanie książki badaniach w Miastku, omawialiśmy reportaże, które przygotowujemy wspólnie z przyjaciółmi z redakcji w Czechach, Słowacji i na Węgrzech, a które inspirowane są zarówno Nowym autorytaryzmem jak i Obcym we własnym kraju Arlie Russell Hochschild. Rozmawialiśmy dużo o akcjach społecznych, o dziennikarstwie i jego uwikłaniu w aktywizm. Zobaczyliśmy film Limity pracy opowiadający o projekcie Saszy Uhlovej, który możecie znać z serii tekstów publikowanych na łamach Krytyki Politycznej.
czytaj także
Przed rokiem wiele mówiliśmy w Cieszynie o społeczeństwie politycznym. W tym roku kontynuując dyskusje rozwijaliśmy ją o pojecie „nowego autorytaryzmu”. Wstępniakiem rozmowy była poniższa refleksja:
Nowy autorytaryzm i społeczeństwo polityczne
Prawicowy populizm, miękka dyktatura, demokracja nieliberalna, antyliberalna kontrrewolucja – etykiet i pojęć dla określenia nowego widma krążącego po Europie, nie tylko tej środkowej i wschodniej, nie brakuje. Podobnie jak diagnoz jego źródeł: reakcja na kryzys neoliberalnego kapitalizmu, bunt upokarzanych peryferii, lęk demograficzny, słabość demokratycznej tradycji w regionie, niedokończona rewolucja, mieszczańska lub proletariacka… Wiemy, że spór o pojęcia nie zastąpi polityki, z drugiej strony wierzymy, że aby zmienić świat, trzeba go najpierw dobrze opisać.
Społeczeństwo polityczne zastępuje społeczeństwo obywatelskie
czytaj także
Wiele z zastanych idei, na czele ze „społeczeństwem obywatelskim” wyraźnie się wyczerpało jako narzędzia opisu, a tym bardziej mobilizacji demokratycznego działania; z drugiej strony tradycyjny opis klasowy konfliktu wydaje się niewystarczający dla zrozumienia dynamiki naszych społeczeństw.
Wychodząc od doświadczenia polskiego na określenie mechanizmu politycznego stojącego za obozem władzy proponujemy pojęcie „nowego autorytaryzmu”. Nowego, gdyż odwołuje się do mandatu demokracji większościowej i konkurencyjnych wyborów, zaś autorytaryzmu – gdyż swym zwolennikom oferuje poczucie uczestnictwa w akcie zbiorowej dominacji społecznej wyrażającej się w arbitralnym zakreślaniu granic solidarnej wspólnoty, wykluczaniu kolejnych kategorii Innych, ale też woluntarystycznie pojętego, zbiorowego sprawstwa politycznego nieograniczonego konstytucją.
Jednocześnie, w reakcji na praktykę władzy, ale także na wcześniejsze trendy społeczne o zasięgu globalnym pojawiają się nowe formy aktywizmu i obywatelskie tożsamości. Wykraczają one poza ramy liberalnego społeczeństwa obywatelskiego czy tradycyjnych ruchów społecznych, odżegnują się od partyjnych establishmentów i tradycyjnych elit opiniotwórczych, próbują wytworzyć nową jakość działania, które nie wyczerpie się w doraźnych kampaniach czy akcjach protestu. Dotychczas zdołały one zatrzymać niektóre projekty władzy, wdrażanie innych spowolnić, a tematy dotychczas spychane na radykalny margines – jak prawa reprodukcyjne kobiet – wprowadzić do mainstreamu debaty publicznej. Stawianie oporu i zmiana dyskursu nie wyczerpują jednak spektrum obywatelskiej polityki.
Czy nowe „społeczeństwo polityczne” zgromadzi energię konieczną do politycznej zmiany? Czy zdobędzie trwały wpływ na samorządy, zbuduje nowe siły partyjne, a może odnajdzie inne kanały wpływu na państwo? Na jakich poziomach działania – od społeczności lokalnej po Unię Europejską – możliwa jest kooperacja i synergia mocy politycznych ruchów? I wreszcie – jak przekładać działalność aktywistów na świadomość i praktyki polityczne zdepolityzowanych lub zachowawczych dotąd warstw społecznych?
Spotkanie Agora 2018 to próba połączenia perspektywy aktywistycznej, dziennikarskiej i akademickiej oraz doświadczeń krajów regionu, różnie doświadczonych przez kryzys i falę autorytarnej polityki – mamy nadzieję, że wzajemne inspiracje i konfrontacja doświadczeń pozwolą zbudować nam nowe polityczne narracje, ale także przemyśleć narzędzia publicznego działania.
FOTORELACJA JAKUBA SZAFRAŃSKIEGO
Spotkanie odbyło się dzięki wsparciu Fundacji im. Róży Luksemburg.
