Solidarność była zawłaszczona przez ikonografię katolicką.
Kontekst polityczny, ekonomiczny, społeczny mojego kraju ma ogromne znaczenie dla tego, co robię – opowiada artystka Anna Baumgart w kolejnej części cyklu wywiadów „Artyści w sieci”. – Ostatnio widziałam wystąpienie Baumana na temat tego, na ile sztuka może służyć ideologii, czy raczej zmianie politycznej. On tam jednak postulował całkowitą autonomię sztuki, w tym sensie, że sztuka, czy ogólnie kultura, jest wartością samą w sobie. Bez względu na to, na ile będzie miała wpływ na ekonomię, gospodarkę czy jakąś zmianę społeczną.
Uważam, że kategoria „prace feministyczne” jest jakoś oldschoolowa. Politycznie była ważna dla naszego społeczeństwa. W to wierzę, że tak było i tak musiało być. Te prace były czytane tymi narzędziami, bo to było istotne dla zmiany społecznej. Prace mogą być czytane różnym narzędziami krytycznymi. Również niebywale ciekawymi. Te prace są emancypacyjne, ale emancypacja odbywa się w różnych przestrzeniach. To jest emancypacja kobiet, to jest emancypacja prekariatu, robotników, mniejszości seksualnych.
Ikonografia Solidarności była czymś, do czego mogliśmy się odnieść, ale zauważmy, że rewolucja Solidarności była zawłaszczona przez ikonografię katolicką, kościelną. To była rewolucja krzyża.
To też jest strasznie ciekawe, że ludzie do dzisiaj odwołują się do tego krzyża jako, w moim przekonaniu, do ikony rewolucji. Bo nie mamy języka rewolucyjnego.
Ten język rewolucyjny był naznaczony językiem Rosji rewolucyjnej, a Rosja rewolucyjna tutaj była kojarzona przede wszystkim z przemocą, z czymś, co nam narzucono. Z komunizmem, który tutaj jest kojarzony jako coś bardzo wstydliwego, jako zła karta historii.
Wiele lat żyłam tylko ze sztuki. Teraz próbuję się jednak uwolnić od tego potwornego uzależnienia od sprzedaży, bo to jest bardzo trudne i stresujące. Zmusza cię do tego, żeby myśleć produktem, że musisz mieć coś na sprzedaż. Próbuję się wyemancypować, stworzyłam nowe miejsce, trochę czerpiąc z doświadczeń Cafe Baumgart.
Anna Baumgart studiowała na Wydziale Rzeźby PWSSP w Gdańsku, dyplom uzyskała w roku 1994 w pracowni prof. Franciszka Duszeńki. W latach 1994-96 współtworzyła gdańską Galerię Delikatesy Awangardy, Forum Sztuki Współczesnej Galeria Gazownia, a także realizowała projekt Salon Sztuki Wideo. Wraz ze Zbigniewem Liberą założyła kawiarnię artystyczną Cafe Baumgart / Libera (później Cafe Baumgart) przy Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie (działała w latach 1999-2006). Prace Anny Baumgart znajdują się w prestiżowych kolekcjach sztuki, m.in. Hauser &Wirth, FRAC-Fonds Régional d’Art Contemporain Poitou-Charentes, Zachęty Narodowej Galerii Sztuki, MAAK Collection, Śląskiego Muzeum Sztuki. Twórczość Anny Baumgart zaliczana jest do nurtów sztuki krytycznej i sztuki feministycznej. Jej wczesne prace wyrastały z ducha namysłu nad naturą, z idei głębokiej ekologii, rozumianej jako postawa estetyczna oraz filozoficzna.
***
Projekt „Artyści w sieci” to portrety wybitnych przedstawicieli polskiej sztuki współczesnej ostatnich dwóch dekad. Cykl filmów przybliża ich sylwetki oraz problematykę sztuki współczesnej. Język, którym posługują się artyści wizualni, jest szczególnie trudny dla przeciętnego odbiorcy, składa się na niego wiele dziesięcioleci eksperymentów, zmian w sposobie interpretacji, powstawanie nowych mediów i pól eksploatacji. „Niewyrobiony” widz może mieć problem z pełnowartościowym uczestnictwem w kulturze. „Artyści w sieci” przybliżają ten język.
Projekt został zrealizowany dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Zobacz też:
Joanna Rajkowska: Wszystko dzieje się w głowach
Artur Żmijewski: Nie jest tak, że mam wizję utopijnej szczęśliwości
Paweł Althamer: Wszyscy artyści to orędownicy wolności
Marta Deskur: Nie jestem skandalistką
Grzegorz Klaman: Artysta nie tylko produkuje doskonałe obiekty
