Lidia Ciołkoszowa, Ludwika Karpińska-Woyczyńska, Kazimiera Bujwidowa, Wanda Rutkiewicz, Maria Konopnicka − oto kandydatki do objęcia matronatu nad rokiem 2022 zgłoszone przez Razem i klub parlamentarny Lewicy.
W poniedziałek 14 czerwca Lewica złożyła do Sejmu projekty ustaw, zgłaszając propozycje matronatów na rok 2022. W czasie konferencji prasowej w Sejmie posłanka Magdalena Biejat oraz działaczki partii Razem przedstawiły osoby, których działalność ważna była dla historii Polski, polskiej niepodległości, ruchów emancypacyjnych, kultury, nauki i sportu.
− Wychowaliśmy całe pokolenia, nie pokazując im w szkole, ile wydarzeń, ile osiągnięć zawdzięczamy kobietom. Ta dysproporcja jest widoczna także, gdy ustalamy nazwy ulic, rond czy placów. Rok 2021 jest rokiem mężczyzn, ma pięciu patronów, niech 2022 będzie rokiem kobiet − mówiła w czasie konferencji Magdalena Biejat.
Czy wiecie, że co roku Sejm przyjmuje tzw. uchwały rocznicowe? Rok 2021 ma pięciu patronów – wszyscy z nich to…
Posted by Magdalena Biejat on Monday, June 14, 2021
Sejm co roku w uchwałach rocznicowych przyjmuje patronaty. Przez ostatnie 20 lat wśród 50 patronów znalazły się tylko trzy kobiety.
Rok 2021 jest rokiem: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Lema, Stefana Wyszyńskiego, Cypriana Kamila Norwida i Tadeusza Różewicza. W 2020 uhonorowani w ten sposób zostali: Jan Paweł II, hetman Stanisław Żółkiewski i Roman Ingarden, a rok wcześniej Gustaw Herling-Grudziński. Żeby znaleźć wśród upamiętnionych w ten sposób postaci kobietę, trzeba się cofnąć aż do roku 2018, kiedy matronką była Irena Sendlerowa, a rok 2018 nazwano również Rokiem Praw Kobiet.
Bo nie tylko postaci, ale i wydarzenia historyczne można przypominać w ustawach rocznicowych. Rok 2021 poświęcony jest Konstytucji 3 Maja, 2020 Bitwie Warszawskiej, 2019 powstaniom śląskim, bohaterką 2017 była rzeka Wisła.
Widać, jak dojmujący jest brak w przestrzeni publicznej kobiet. Najwyższy czas zadbać o proporcje i okazać szacunek i pamięć zasłużonym Polkom. Dzięki matronatom w debacie publicznej w następnym roku mogą zostać przypomniane postaci: Lidii Ciołkoszowej, Ludwiki Karpińskiej-Woyczyńskiej, Kazimiery Bujwidowej, Wandy Rutkiewicz i Marii Konopnickiej.
Lidia Ciołkoszowa (1902–2002)
W 2022 roku mija 120 lat od urodzin i 20 lat od śmierci Lidii Kahan-Ciołkoszowej. Była historyczką, publicystką, działaczką Polskiej Partii Socjalistycznej, doktorką pedagogiki. W okresie przedwojennym wykładała na Uniwersytecie Robotniczym. Emigrowała w 1939 roku, od 1940 roku była członkinią władz emigracyjnej PPS, w 1990 roku otrzymała tytuł dożywotniej Honorowej Przewodniczącej partii. Autorka wielu książek, m.in. dwutomowego Zarysu dziejów socjalizmu polskiego (wspólnie z Adamem Ciołkoszem, Londyn 1966, 1972), bohaterka wywiadu rzeki Andrzeja Friszkego pt. Spojrzenie wstecz (Paryż, 1995). Krytyka Polityczna wydała zbiór jej tekstów Publicystyka polska na emigracji. 1940−1960.
Kazimiera Bujwidowa (1867−1932)
Działaczka oświatowa walcząca o prawo kobiet do studiowania na uczelniach wyższych. Sama zdobyła wykształcenie nauczycielki domowej, a potem studiowała biologię na tajnym Uniwersytecie Latającym. Razem z mężem Odonem Bujwidem, bakteriologiem, pracowała w laboratorium. Utworzyła pierwsze gimnazjum dla dziewcząt z egzaminem maturalnym, była przewodniczącą Krakowskiej Czytelni dla Kobiet, organizowała bezpłatne czytelnie dla dzieci i młodzieży.
W rozmowie dla Krytyki Politycznej Agnieszka Grzybek, współautorka wystawy Nasze bojownice. 100-lecie praw wyborczych Polek, mówiła: „Bujwidowa walczyła o prawo kobiet do kształcenia, o dostęp do uniwersytetów. Zainicjowała akcję wysyłania przez kobiety do władz Uniwersytetu Jagiellońskiego podań o przyjęcie na studia. To jej zawdzięczamy możliwość studiowania”.
czytaj także
Ludwika Karpińska-Woyczyńska (1872−1937)
Filozofka i psycholożka, prekursorka psychoanalizy w Polsce. Również − wobec tego, że Uniwersytet Warszawski nie dawał kobietom możliwości studiowania − była nauczycielką domową, słuchaczką Uniwersytetu Latającego, potem studentką filozofii i psychologii na Uniwersytecie Berlińskim, a jeszcze później na uniwersytecie w Zurychu. Zajmowała ją psychologia eksperymentalna i psychoanaliza, była członkinią zespołu badawczego laboratorium psychologicznego w Burghölzli, współpracowała z Jungiem.
czytaj także
Maria Konopnicka (1842−1910)
Poetka, pisarka, nowelistka, krytyczka literacka, działaczka społeczna i niepodległościowa walcząca o prawa kobiet, dzieci, więźniów politycznych. Poruszała opinię publiczną Europy, walcząc z okrucieństwem zaborców wobec protestujących dzieci we Wrześni. Autorka Roty, wychowała sześcioro dzieci, z których dwoje umarło. Partnerka Marii Dulębianki, działaczki społecznej i feministycznej, pierwszej kandydatki na posłankę.
Wanda Rutkiewicz (1943−1992)
Himalaistka, jako trzecia kobieta na świecie i zarazem pierwsza osoba z Polski zdobyła szczyt Mount Everest. Pracowała w Instytucie Maszyn Matematycznych nad pierwszymi komputerami.
