„Nie godzimy się na to, by w Rzeczypospolitej Polskiej bezczeszczono jakiekolwiek groby i upamiętnienia, w których znajdują się ludzkie szczątki, bez względu na narodowość zmarłych, czas historyczny ich pogrzebania czy chociażby przynależność do formacji wojskowych”, czytamy w liście wysłanym do ministra Piotra Glińskiego.
Pan Minister
Piotr Gliński
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Szanowny Panie Ministrze,
piszemy do Pana, by wyrazić oburzenie i stanowczy protest przeciw bezczeszczeniu na terenie państwa polskiego ukraińskich grobów. Wzywamy Pana do potępienia tych barbarzyńskich czynów, godzących w ogólnoludzkie wartości, w szczególności zaś te leżące u podstaw cywilizacji europejskiej, do której od wieków Rzeczpospolita Polska przynależy.
13 stycznia br. Związek Ukraińców w Polsce poinformował Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Komisję Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP oraz Instytut Pamięci Narodowej o kolejnym akcie profanacji oraz dewastacji ukraińskiego grobu, tym razem na terenie dawnej wsi Monasterz, położonej w gminie Horyniec w województwie podkarpackim. Mogiła żołnierzy Ukraińskiej Powstańczej Armii poległych 2 i 3 marca 1945 roku w walce z oddziałami sowieckiego NKWD ustanowiona została przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1999 roku i mimo upływu lat nadal pozostaje niewpisana do ewidencji grobów i pomników wojennych, co w praktyce oznacza, że państwo polskie nie zapewnia jej ochrony.
czytaj także
Pomnik nagrobny w Monasterzu zbezczeszczono i zdewastowano po raz pierwszy w 2015 roku. W styczniu tego roku tablica zawierająca nazwiska i imiona poległych została ponownie rozbita na jeszcze drobniejsze części i wraz z pociętymi na kawałki tradycyjnymi ukraińskimi ręcznikami wyrzucona do jamy pozostałej na terenie po greckokatolickim monasterze. Wymowa tej dewastacji jest jednoznaczna – sprawcy chcieli pokazać, że obywatele polscy narodowości ukraińskiej nie mają prawa do przestrzeni cmentarnej na terenie państwa polskiego. W sposób przywodzący na myśl najgorsze historyczne skojarzenia zanegowano ich prawo do pamięci, brutalnie wymazując ślad ich istnienia ze wspólnotowej przestrzeni.
Od 2014 roku zbezczeszczono w Polsce, nierzadko wielokrotnie, osiem ukraińskich grobów, krzyży i pomników. Ani władze centralne Rzeczypospolitej Polskiej, ani jakiekolwiek inne organy, w których kompetencjach leży ochrona cmentarzy i miejsc pamięci, nie podjęły żadnych działań, by zapobiec aktom barbarzyństwa i naprawić wyrządzone zło mimo istnienia dowodów rzeczowych, w tym upublicznionych w sieci nagrań dokonywanych czynów. W ani jednym przypadku nie doszło do ustalenia sprawców i postawienia ich przed sądem. Co więcej, żaden z tych aktów barbarzyństwa nie spotkał się z potępieniem wyrażonym publicznie przez instytucje państwa! A przecież unikając zajęcia jednoznacznego stanowiska, władze naszego państwa dają w sposób pośredni swe przyzwolenie na tego rodzaju haniebne działania.
Nie ma naszej zgody na niszczenie grobów, cmentarzy, pomników!
czytaj także
My, autorzy niniejszego listu, podpisujemy się z całą mocą pod treścią Oświadczenia Związku Ukraińców w Polsce i kategorycznie wzywamy Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Pamięci Narodowej do publicznego potępienia aktów niszczenia i profanowania na obszarze państwa polskiego ukraińskich grobów i upamiętnień. Oczekujemy również stanowczej reakcji organów ścigania. Nie godzimy się na to, by w Rzeczypospolitej Polskiej bezczeszczono jakiekolwiek groby i upamiętnienia, w których znajdują się ludzkie szczątki, bez względu na narodowość zmarłych, czas historyczny ich pogrzebania czy chociażby przynależność do formacji wojskowych. Nie godzimy się na to, by uniwersalne prawo do spoczywania w spokoju po śmierci było w państwie polskim naruszane, a ślady istnienia naszych współobywateli w Rzeczypospolitej – brutalnie wymazywane z przestrzeni wspólnej.
czytaj także
Solidaryzujemy się także z postulatem Związku Ukraińców w Polsce, aby jak najpilniej władze Rzeczpospolitej w dialogu z obywatelami RP narodowości ukraińskiej wypracowały model uregulowania kwestii ukraińskich grobów i pomników stanowiących część naszego wspólnego dziedzictwa historycznego, a w szczególności dziedzictwa historycznego obywateli Polski narodowości ukraińskiej.
Z poważaniem,
Izabella Chruślińska
Danuta Kuroń
List podpisali ponadto:
Edwin Bendyk, Martyna Bogaczyk, Halina Bortnowska-Dąbrowska, prof. Przemysław Czapliński, Anna Dąbrowska, Tomasz Dostatni OP, Krystyna Engelking, Beata Fudalej, Grzegorz Gauden, Konstanty Gebert, Agnieszka Glińska, Witold Horowski, Jerzy Illg, Krystyna Janda, Andrzej Leder, Magdalena Łazarkiewicz, prof. Andrzej Mencwel, Joanna Onyszkiewicz, Janusz Onyszkiewicz, Grzegorz Pac, Bartosz Piechowicz, Józef Pinior, Danuta Przywara, Józef Puciłowski OP, Anda Rottenberg, Nina Smolar, Eugeniusz Smolar, Paweł Smoleński, Grażyna Staniszewska, Krzysztof Stanowski, prof. Jerzy Stępień, Rafał R. Suszek, Andrzej Szeptycki, prof. Joanna Tokarska-Bakir, ks. prof. Alfred Wierzbicki, prof. Marek Wilczyński, Agnieszka Wiśniewska, Michał Wojcieszczuk, prof. Anna Wolff-Powęska, Krystyna Zachwatowicz-Wajda
