Jaś Kapela

Alfabet polskiego wstydu

Jaś Kapela. Fot. FB Jasia Kapeli

Abstrachuje.tv, automaty z kebabem, Centralny Port Lotniczy Baranów, dziadersi, eksmisje na bruk i fermy futerkowe „ile dałbym, by zapomnieć cię”, lewica i wiele innych spraw, za które Jasiowi Kapeli wstyd.

Tak, wiem. Wstydzenie się za rzeczy, które nie od nas zależą i na które często nie mieliśmy i nie mamy żadnego wpływu, jest równie głupie, jak bycie z nich dumnym. W końcu nikt z nas nie wybrał, że urodzi się Polakiem, więc nie ma się czego wstydzić, ani z czego być dumnym. A jednak są wydarzenia, pomysły, poglądy czy zachowania w historii i kulturze Polski, za które mi wstyd. Z okazji stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, postanowiłem sporządzić ich krótką i z pewnością niewyczerpującą listę.

Abstrachuje.tv

Można zlikwidować gimnazja, ale nie zlikwiduje się gimbazy. Jej poziom żartów od lat odzwierciedla trzech niezbyt kreatywnych, ale za to pozytywnie zakręconych chłopaków. Mogliby już sobie darować.

Automaty z kebabem – polska myśl techniczna

Pierwszy stanął na Politechnice Warszawskiej. Jak donoszą media: „Innowacyjna maszyna powstała po dwóch latach pracy dwóch kół naukowych Politechniki Warszawskiej (studenci Wydziału Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej). Dzisiaj studenci nie wyobrażają już sobie bez niego życia!”

Automobilizm

Złowroga ideologia samochodowa rozbija rodziny i zabija dzieci narodzone. W ubiegłym roku na drogach zginęło 2831 osób, a rannych w wypadkach było 39466 osób. To wciąż mniej niż od smogu, ale nic dziwnego, że Polacy boją się jeździć na rowerach, czy nawet wychodzić z domu.

Bereza Kartuska

Polski obóz dla więźniów politycznych, którym miała łamać charaktery i zniechęcać do antyrządowej działalności. Zawsze trochę wstyd mi za władzę, która tak bardzo boi się poglądów własnych obywateli, że buduje dla nich obozy koncentracyjne.

Centralny Port Lotniczy Baranów

W Pacanowie kozy kują, a w Baranowie ma powstać port Lotniczy. Co prawda mieszkańcy go nie chcą, czemu dali wyraz w referendum. 84 procent uczestników głosowania opowiedziało się przeciwko jego budowie. Nie sposób zrozumieć sensu tej inwestycji, ale trudno nie zauważyć, że chcemy wyrzucić trzydzieści miliardów w błoto.

Dziadersi

Narzekają, że młodzi się nie buntują, ale gdy tylko młodzi spróbują, to w najlepszym razie zostaną skrytykowani za swoje debilne i nierealistyczne pomysły, a przeważnie po prostu zignorowani. Bo dobrze jest jak jest. Tylko ten PiS trochę straszy. Ale dziadersi bardziej się boją utraty swoich ciepłych posadek i wpływów niż PiS-u, więc prędzej zobaczą, jak polska upada pod brunatnym butem, niż przyznają się, że byli i są głupi.

Dlaczego młodzi nie chodzą na KOD (wersja dla opornych)

Eksmisje na bruk

Głównie eksmisje związane z reprywatyzacją, ale przecież nie tylko. Prawo chroni właścicieli, a lokatorzy muszą się zadowolić tymczasowym miejscem w kontenerze, ewentualnie pod mostem. Oddawanie reprywatyzowanych kamienic wraz z „wkładką mięsną” stało się na tyle popularne, że trudno nie odczuwać wstydu za nasz stosunek do słabszych.

Fermy futerkowe

Zakazała ich już prawie cała cywilizowana Europa. Tymczasem w Polsce – pod patronatem czołowych polityków – krwawy biznes kwitnie, zatruwając środowisko i siejąc nacjonalistyczną propagandę. Pamiętacie ciężarówki głoszące, że Polacy uratowali ponad sto tysięcy Żydów i wzywające #respectus. Kampania został zorganizowana przez fundacje prowadzoną przed hodowców norek. Trudno to szanować.

Górnictwo – głównie węglowe

Niby wiemy, że nierentowne, że szkodzi klimatowi i przyczynia się do smogu, a jednak ciągle nikt z rządzących nie ma odwagi powiedzieć górnikom, że to już koniec i muszą sobie znaleźć inną pracę. W czym oczywiście państwo powinno im pomóc. Proponuję przerobić nieczynne kopalnie na plantacje marihuany. Biznes znacznie bardziej innowacyjny, a może nawet bardziej dochodowy.

Handel niewolnikami

Handel ten prawdopodobnie pozwolił sfinansować zbudowanie kolebki piastowskiej państwowości, a potem zasilać skarbiec Mieszka I i jego następców. Słowianie tak często sprzedawali Słowian, że aż odbiło się to w języku. Slaves, esclave, Sklave. Czy wiesz, co to znaczy? To my Polacy. Co ciekawe niewolników sprzedawaliśmy głównie do krajów arabskich.

Nie wstydzę się, że Mieszko był „wikingiem”

Homofobia

I nie tylko. Każda orientacja inna niż heteroseksualna jest traktowana w Polsce przynajmniej z podejrzliwością, o ile nie z jawną wrogością. Podobno nikt ci nie będzie zaglądał do łóżka, ale moglibyście się z tym nie obnosić i nie oczekiwać, że będziecie mieć równe prawa.

„Ile dałbym, by zapomnieć cię”

Wers z piosenki Jeden Osiem L pt. Jak zapomnieć. Niestety nie sposób go zapomnieć i po prostu nie pamiętać sytuacji, w których ta piosenka. Wiem, nie wyrwę się. Chociaż bardzo chcę.

Jak się pozbyć cellulitu

Ostatni film Andrzeja Saramonowicza, który od niedawna postanowił skupić się na literaturze pięknej i ją katować. Pozostaje mieć nadzieję, że naprawdę ostatni. Stężenie stereotypów oraz seksistowskich i zwyczajnie kiepskich żartów, które mają ubarwiać wir zwariowanych przygód bohaterek filmu, może nie sięga tutaj zenitu, bo reżyser i scenarzysta wysoko postawił poprzeczkę w poprzednich swoich produkcjach. Ale i tak jest to jeden z nielicznych filmów, co do których pamiętam, że żałuję, że je obejrzałem.

Kolesiostwo

Nieważne, czy jesteś dobry/dobra w tym, co robisz, ważne, z kim się kolegujesz. Koledzy zawsze pochwalą w mediach i pogłaszczą po główce. Jak to ujął swojego czasu Adam Halber: „Chwała nam i naszym kolegom, chuje precz”.

Krystyna Pawłowicz

Profesor prawa, która zdecydowała się w prostactwie przebić najbardziej głupie polskie kabarety. I skutecznie się jej to udało. W efekcie jej wypowiedzi są cytowane częściej, niż jakiekolwiek inne żarty. Co więcej: poważni publicyści analizują ich znacznie. I to dopiero jest zabawne. Choć trochę wstyd.

Lewica

Choć w badaniach opinii publicznej mogłaby liczyć na elektorat w wysokości co najmniej piętnastu procent, nie potrafiła nawet wejść do parlamentu. Czyżby PiS ukradł jej miliony (głosów)? A może lewica sama wybiera, żeby być przegrywem, w opozycji do neoliberalnej i kapitalistycznej ideologii samorozwoju i bycia zwycięzcą?

Lotnisko w Radomiu

Dlaczego nie w Zakopanem? Tam dopiero trudno dojechać autem. Podobno najdroższe lotnisko na świecie, na którym obsługa jednego pasażera kosztuje ponad milion złotych. Chcecie poczuć się jak milioner? Lećcie do Radomia.

Martyrologia

Oczywiście łatwiej się zapamiętuje złe, niż dobre wydarzenia, ale Polacy są wyjątkowo skłonni do życia upiorami dawno zmarłych rodaków. Polska męczennikiem narodów, tylko dlaczego nikt nie chce docenić, jak nam bardzo zęba wybili? Oczywiście pomysł, że większość narodów na świecie przeżywała podczas swojej historii porównywalne albo większe katusze, a niektóre nację zostały skutecznie wybite do nogi, jest nam z gruntu obcy. Być może jest to nawet pomysł antypolski. A może nawet niemiecki.

Nacjonalizm

Co prawda tylko nieco ponad połowa Polaków uważa, że nasza kultura jest lepsza od innych, ale to wciąż jakieś pięćdziesiąt pięć procent za dużo. Nic dziwnego, że przedstawiciele innych kultur mogą się nie czuć w Polsce najlepiej.

Reklama outdooorowa

Niewątpliwie jest lepiej niż było 10 lat temu, bo najwyraźniej marketingowcy zorientowali się, że zasłanianie wszystkiego reklamowymi płachtami, czy nawet dmuchanymi gadżetami, może wcale nie służyć dobrze promocji marki, ale i tak. Gdyby na świecie obowiązywały polskie standardy, Koloseum zasłaniałyby logo sponsorów, a z wieży Eiffla zwisałaby reklama butów.

Piłkarze

Od dawna nie śledzę zawodów w piłkę kopaną, ale zważywszy na to, ile pieniędzy i uwagi im poświęcamy, „nasi” mogliby jednak czasem coś wygrać. Na szczęście nasi piłkarze wiedzą, że martyrologia, więc wolą być ofiarami. Tylko tak mogą dołączyć do grona przodków, obrońców królestwa bez granic i miasta popiołów.

Polskie obozy koncentracyjne

Oczywiście, że polskie obozy koncentracyjne były. Życie straciło w nich co najmniej 60 tysięcy osób. Ale oczywiście możemy dalej udawać, że nie.

Nowi właściciele niemieckich obozów

Polski paszport

Czy raczej jego nowy projekt, na którym ma się znajdować hasło: „Bóg, honor, ojczyzna”. Czy mi, ateiście, taki paszport zostanie w ogóle wydany?

Nowy paszport państwa z dykty

Rafał Ziemkiewicz

Najgroźniejszy polski publicysta, słynny ze swojego riserczu i licznych w nim błędów. Miał odwagę nazwać papieża idiotą oraz grozić wpierdolem wszystkim, którzy nie są dumni z Polski, ale gdy spytałem, czy mogę ten wpierdol dostać, to kazał mi spadać. Po czym sam to uczynił. Ziemkiewicz wcale nie jest antysemitą. Trzeba być chyba głupim, względnie chciwym parchem, żeby tak twierdzić.

Seksizm – powszechny

Kobiety w Polsce zarabiają mniej i są bardziej narażone na przemoc. Co piąta Polka została zgwałcona. A ty i tak będziesz powtarzał, że same są sobie winne, bo miały za krótkie spódniczki i prowokowały. A jak zgłaszają gwałt na policję, to jest prawie pewne, że chcą komuś zniszczyć życie. A przecież kolega taki porządny. Nigdy by czegoś takiego nie zrobił.

Polska Gwałcąca

Skala okrucieństwa wobec zwierząt

Rokrocznie zabijane są w Polsce miliony, a nawet miliardy zwierząt. Same brojlery dają miliard trupów rocznie. W przeważającej mierze jest to proces na tyle okrutny, że bez większej przesady można by go uznać za tortury. Ale znęcamy się nie tylko nad zwierzętami, które eksploatujemy i zjadamy. Nawet tak bardzo kochane pieski i kotki lądują, jeśli nie w budzie z łańcuchem, to w worku, w którym są następnie topione.

Tępota neoliberalnej ideologii

Każdy jest kowalem swojego losu, a jak miałeś pecha się urodzić bez młota, to weź się ogarnij i komuś go zabierz. Tylko się nie dziw, gdy zamkniemy cię za to do więzienia, bo tylko uczciwością i pracą ludzie się bogacą. Sam jesteś sobie winien, gdy nie umiesz się z bagna wyciągnąć za włosy.

TVP

Maszyna propagandowa, przy której produkcje PRL-u wydają się całkiem obiektywnie przedstawiać historię.

Ubogacenie kulturowe

To nawet zabawne, jak ten z definicji pozytywny termin stał się błyskawicznie groźbą. A przynajmniej znamienne. Boimy się ubogacenia kulturowego jakby naprawdę oznaczało ono terror i gwałty. To samo stało się z terminem „uchodźcy”, który obecnie jest raczej obelgą. Wstyd mi za kraj, który boi się pomóc ludziom uciekającym przed prześladowaniami i woli zamiast tego sam ich prześladować.

Ukrywanie księży pedofilii

Ukrywanie głównie przez Kościół katolicki, ale nierzadko pomagały w procederze lokalne i ponadlokalne elity, a nawet rodzice ofiar. Żeby nie było wstydu. I to dopiero jest wstyd. A papież wiedział i nic nie powiedział.

Wybuch powstania warszawskiego

Szkoda gadać. Setki tysięcy ofiar, prawie całe miasto zrównane z ziemią. A po co? Trudno powiedzieć, ale przynajmniej pokazaliśmy, jacy jesteśmy odważni w posyłaniu naszych obywateli na śmierć, a dorobku na zniszczenie.

X

Sam nie wiem, ale czasem się wstydzę i sam nawet nie wiem, czego.

Zapora wodna w Siarzewie

Kolejna poroniona inwestycja, która przyczyni się do destrukcji przyrody i wbrew temu, o czym zapewniają jej pomysłodawcy, może zwiększyć zagrożenie powodziowe, zamiast je zmniejszyć. Brzmi jak świetny pomysł na wydanie trzech miliardów złotych.

Żydowskie dzieci

Przed wojną było ich w Polsce milion. Po wojnie dwadzieścia tysięcy. Tak bardzo pomagaliśmy Żydom.

A wam za co jest w Polsce wstyd?

__
Przeczytany do końca tekst jest bezcenny. Ale nie powstaje za darmo. Niezależność Krytyki Politycznej jest możliwa tylko dzięki stałej hojności osób takich jak Ty. Potrzebujemy Twojej energii. Wesprzyj nas teraz.

Jaś Kapela
Jaś Kapela
Pisarz, poeta, felietonista
Pisarz, poeta, felietonista, aktywista. Autor tomików z wierszami („Reklama”, „Życie na gorąco”, „Modlitwy dla opornych”), powieści („Stosunek seksualny nie istnieje”, „Janusz Hrystus”, „Dobry troll”) i książek non-fiction („Jak odebrałem dzieci Terlikowskiemu”, „Polskie mięso”, „Warszawa wciąga”) oraz współautor, razem z Hanną Marią Zagulską, książki dla młodzieży „Odwaga”. Należy do zespołu redakcji Wydawnictwa Krytyki Politycznej. Opiekun serii z morświnem. Zwyciężył pierwszą polską edycję slamu i kilka kolejnych. W 2015 brał udział w międzynarodowym projekcie Weather Stations, który stawiał literaturę i narrację w centrum dyskusji o zmianach klimatycznych. W 2020 roku w trakcie Obozu dla klimatu uczestniczył w zatrzymaniu działania kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Drzewce.
Zamknij