Lot na Księżyc kosztował Stany Zjednoczone 283 mld (w przeliczeniu na obecną wartość) dolarów. Na sfinansowanie potrzeb WHO potrzeba mniej niż 1,5 mld rocznie. Jeśli świat chce zapobiegać pandemiom i skutecznie na nie reagować, musi przestać oszczędzać na zdrowiu.
LONDYN/GENEWA – Choć trudno w to uwierzyć, w samym środku kryzysu wywołanego przez COVID-19 państwa członkowskie Światowej Organizacji Zdrowia nadal zastanawiają się nad tym, czy i o ile powinny zwiększyć regularne wpłaty na organizację, której praca ratuje ludzkie życie, zarówno w granicach tych państw, jak i w innych miejscach globu.
Choć można by sądzić, że WHO posiada dostateczne środki finansowe, prawda wygląda zupełnie inaczej. Obecna struktura budżetowa WHO osłabia i podkopuje jej mandat do pełnienia funkcji najważniejszej międzynarodowej organizacji zdrowia publicznego na świecie. Mniej niż 20 proc. budżetu WHO pochodzi z obowiązkowych składek krajów członkowskich, obliczanych na podstawie PKB. Nadmierne uzależnienie od dobrowolnych wpłat członków i innych fundatorów poważnie ogranicza zdolność WHO do wykonywania statutowych działań, czyni ją wrażliwą na polityczne naciski oraz nagina jej priorytety, aby wyjść naprzeciw preferencjom indywidualnych państw.
czytaj także
Paląca potrzeba wsparcia niezbędnej pracy WHO nad przezwyciężeniem pandemii i osiągnięciem celu, jakim jest „zdrowie dla wszystkich”, nie wymaga dodatkowych wyjaśnień, podobnie jak niezastąpiona przywódcza funkcja organizacji dla zdrowia światowego. WHO to najważniejszy globalny mechanizm koordynujący przygotowania do pandemii i innych zagrożeń dla zdrowia oraz reagowanie na te zagrożenia, dostarczający istotne dobro wspólne, które służy wszystkim krajom. Dlatego poparcie krajów członkowskich dla propozycji grupy roboczej WHO mającej na celu reformę finansowania organizacji, która uwzględnia zwiększenie udziału obowiązkowych składek w budżecie z 16 do 50 proc., jest absolutnie konieczne.
Ilościowa i jakościowa poprawa finansowania WHO to niecierpiąca zwłoki sprawa w skali globalnej. Kraje członkowskie skwapliwie kierują ciepłe słowa pod adresem WHO. Tymczasem skuteczność organizacji zależy od tego, jak dobrze jest finansowana. A jak obserwujemy w naszej pracy w radzie Council on the Economics of Health for All, finansowanie nie jest neutralne: jego rodzaj ma wpływ na rozlokowanie inwestycji, a w konsekwencji na ich rezultaty.
Wzmocnienie WHO przyniesie najlepszy zwrot inwestycji w zdrowie. Obecnie w grę wchodzą miliardy – na przykład w ramach utworzonego przez kraje grupy G20 Niezależnego Panelu Ekspertów ds. Globalnego Finansowania Dobra Wspólnego dla Gotowości i Reagowania na Pandemie – na zakładanie i finansowanie nowych instytucji na rzecz światowego bezpieczeństwa zdrowotnego, które nie są w stanie zapewnić sobie szerokiego poparcia politycznego, zwłaszcza ze strony globalnego Południa. Nie istnieje żaden logiczny powód, dla którego kraje członkowskie powinny ryzykować, wykładając spore pieniądze na nową inicjatywę, która może nie uzyskać poparcia, zamiast zainwestować je w już istniejącą organizację, która z całą pewnością jest w stanie osiągnąć wyznaczone cele, o ile uzyska adekwatne finansowanie.
To proste: największy potencjał, gdy idzie o globalną solidarność w kwestii zdrowia, ma WHO. Rzetelne finansowanie ze strony jej właścicieli – 194 państw członkowskich – byłoby decydujące dla światowej współpracy na rzecz zdrowia i pokazałoby skuteczność wielostronnych rozwiązań w zakresie międzynarodowych wyzwań.
Nadszedł czas przekuć słowa w czyny. Zbyt wiele krajów członkowskich pozostaje obojętnych na potrzebę wzmocnienia WHO lub inwestowania w zdrowie. Nie powinno było tak być przed COVID-19 i tym bardziej nie powinno tak być po pandemii.
czytaj także
Wahanie i niechęć, które sprawiły, że znaleźliśmy się tu, gdzie teraz jesteśmy, to przeciwieństwo ducha i determinacji sprzed pół wieku, kiedy ludzkość pokonała przeszkody pozornie nie do pokonania, aby wylądować na Księżycu. Według obecnej wartości prezydent John F. Kennedy wydał na to kolosalną sumę 283 mld dolarów, nie mając przy tym żadnej gwarancji sukcesu. To przedsięwzięcie oczywiście się udało, a sam proces stał się katalizatorem innowacji w wielu dziedzinach przemysłu, która z czasem przyniosła światu aparaty w telefonach komórkowych, lepsze ocieplenie budynków i współczesną branżę oprogramowania.
Innymi słowy, lądowanie na Księżycu dało impuls ekonomicznemu dynamizmowi i wzrostowi poprzez innowację zorientowaną na misję. Dla porównania obecna propozycja finansowania WHO kosztowałaby wszystkie 194 państwa członkowskie zaledwie 1,2 mld dolarów rocznie – a to, że ruch ten znacząco wzmocniłby skuteczność tej organizacji, jest pewne. Jesteśmy zdania, że w rzeczywistości kwota ta powinna być wyższa.
czytaj także
Lądowaniem na Księżycu naszej ery musi być „zdrowie dla wszystkich”. W najbliższej przyszłości oznacza to zapewnienie dostępności szczepionki na COVID-19 na całym świecie. Finansowanie WHO przez kraje członkowskie po to, by ta organizacja mogła wykonywać swoje zadania, lądowaniem na Księżycu nie jest. To zdrowy rozsądek: WHO ratuje życie obywatelom tych krajów. Mamy już praktyczne, przystępne cenowo i nieskomplikowane rozwiązania dla światowego zdrowia publicznego, w tym program finansowania dóbr wspólnych dla zdrowia; teraz potrzebujemy tylko ułamka tej samej politycznej ambicji, którą mieliśmy kiedyś.
**
Mariana Mazzucato jest wykładowczynią University College London na wydziale Economics of Innovation and Public Value, dyrektorką UCL Institute for Innovation and Public Purpose (IIPP) i prezeską rady Council on the Economics of Health for All Światowej Organizacji Zdrowia. Jej najnowsza książka nosi tytuł Mission Economy: A Moonshot Guide to Changing Capitalism (wyd. Allen Lane, 2021).
Ilona Kickbush jest założycielką i przewodniczącą ośrodka Global Health Center w Graduate Institute w Genewie oraz członkinią Rady Ekonomii Zdrowia dla Wszystkich Światowej Organizacji Zdrowia.
Copyright: Project Syndicate, 2021. www.project-syndicate.org. Z angielskiego przełożyła Anna Opara.
