Wbrew pokrzykiwaniom liberalnych komentatorów w programie partii Razem próżno szukać komunizmu, a niektóre z ich postulatów wydają się wręcz umiarkowane i zachowawcze. Piotr Wójcik prześwietla obiegowe mity o postulatach programowych partii Razem.
Dzień 29 grudnia 2019 roku wydawał się zupełnie zwyczajnym i niczym szczególnym się nie wyróżniał. Leszek Balcerowicz jak zwykle napisał paredziesiąt tweetów. Część z nich to krótkie, czasem jednozdaniowe zwroty grzecznościowe (trzykrotne „pozdrawiam”), wyrażające poparcie („brawo”, „celne”) lub upowszechniające dobre praktyki („ale mogliby coś przeczytać!”). Znalazło się jednak też miejsce na nieco dłuższą krytykę opinii interlokutorów („Komunistyczny bełkot. W tej interpretacji rynek to pańszczyzna, a jego zniesienie, czyli socjalizm, to wyzwolenie” – to w reakcji na tweet Jana Śpiewaka).
Przede wszystkim jednak Pan Profesor dokonał tego dnia wnikliwej analizy poglądów oraz metody działania partii Razem. „Wygląda na to, że określenie neokomunizm wobec Zandberga i jego wyznawców nie jest wielką przesadą”, stwierdził Balcerowicz, co ciekawe, w odpowiedzi na tweet Tomasza Lisa o PRL.
wygląda na to ,że określenie "neokomunizm" wobec Zandberga i jego wyznawców, nie jest wielką przesadą. Podobnie jak wobec PIS.Rőznice w retoryce.
— Leszek Balcerowicz (@LBalcerowicz) December 29, 2019
W sąsiedniej wypowiedzi postanowił uderzyć jeszcze mocniej, oznajmiając, że „Zandberg jest żywym dowodem, że kapitalizm nie ma wrogów zewnętrznych, tylko wewnętrznych”, otwarcie uderzając w prawdziwie gomułkowskie tony.
Zanberg jest żywym dowodem, że kapitalizm nie ma wrogów zewnętrznych tylko- wewnętrznych.
— Leszek Balcerowicz (@LBalcerowicz) December 29, 2019
Co tak rozwścieczyło Leszka Balcerowicza? Otóż poseł klubu Lewicy przypomniał, że wielu przedstawicieli pokolenia naszych rodziców otrzymało mieszkania za ułamek ich wartości, a III RP w zakresie polityki mieszkaniowej „nie ma się czym pochwalić”. Jak widać, niewiele trzeba, żeby zasłużyć sobie u Profesora na miano komunisty. Gdyby Balcerowicz działał w komisji McCarthy’ego, to Stany Zjednoczone liczyłyby dziś ze 100 milionów mieszkańców mniej.
@JanSpiewak napisał prawdę: po PRL miliony ludzi otrzymały mieszkania za ułamek rynkowej wartości. Młodzież, która wejdzie w dorosłość w 2020, nie dostanie tego prezentu. Tak, łatwiej dziś o szynkę i zagraniczne wakacje. Ale w sprawie mieszkań wolna Polska nie ma się czym chwalić
— Adrian Zandberg (@ZandbergRAZEM) December 28, 2019
Jednak zarzuty, że Razem chce przywrócenia komunizmu nad Wisłą, nie pojawiły się przecież tego dnia po raz pierwszy. Swego czasu delegalizacji tej partii domagało się nawet stowarzyszenie Koliber wspólnie z młodzieżówką Gowina. Może więc jest coś na rzeczy? Sprawdźmy.
Autorytarna wizja dachu nad głową
Skoro to właśnie spór o mieszkalnictwo wywołał w ostatnich tygodniach tak wiele emocji, najlepiej zacząć nasze dochodzenie właśnie od polityki mieszkaniowej. Niestety, jeśli ktoś liczy, że już w obszarze mieszkalnictwa przyłapaliśmy Razem na komunistycznych postulatach – na przykład znacjonalizowania wszystkich zasobów mieszkaniowych – to się srogo zawiedzie.
Flagowym postulatem partii Zandberga i spółki nie są masowe wywłaszczenia, lecz utworzenie publicznego dewelopera, który budowałby mieszkania na wynajem ze środków pochodzących wprost z budżetu państwa.
Trudno nazwać to specjalnie radykalnym rozwiązaniem. Spójrzmy chociażby w stronę Singapuru, który bywa określany jako wzór gospodarki kapitalistycznej. W tym azjatyckim kraju aż 80 proc. lokali mieszkaniowych zostało wybudowanych przez należącą do państwa spółkę HDB, którą spokojnie można uznać za takiego razemowskiego, państwowego dewelopera. Singapurskie mieszkania są dzierżawione mieszkańcom na 99 lat, a niewielka część z nich jest wynajmowana jako lokale socjalne. O ile wiemy, państwem komunistycznym nie jest również Austria, w stolicy której dwie trzecie mieszkańców żyje w lokalach komunalnych.
Kolejne rozwiązanie partii Razem w tym obszarze, które sprawdzam, również nie grzeszy radykalizmem. Jej działacze postulują, by każdy jeden złoty z prywatyzacji lokali komunalnych musiał zostać użyty przez gminy na remont lub odbudowę gminnego zasobu mieszkaniowego. A więc razemowcy nie postulują zakazu prywatyzacji mieszkań komunalnych, a zaledwie wymóg utrzymywania gminnego zasobu mieszkaniowego na co najmniej tym samym poziomie.
Czy znajdziemy w tym coś zdrożnego? Nie. Zaspokajanie potrzeb mieszkańców jest od lat ustawowym zadaniem własnym gmin w Polsce. Przypomnijmy, że ustawa o samorządzie gminnym została uchwalona w 1990 r., gdy Adrian Zandberg był nastolatkiem, za to Leszek Balcerowicz był wicepremierem.
Problem tkwi w czymś innym – gminy z tych zadań się nie wywiązują. Od 1990 r. liczba mieszkań komunalnych spadła o 60 proc., a na taki lokal można dziś czekać nawet 20 lat. Pan Profesor powinien więc być młodej lewicy co najmniej wdzięczny za to, że chce skłonić gminy do wywiązywania się z zadań, które przydzieliło im państwo w czasach rządów Mazowieckiego i… Balcerowicza właśnie.
Wreszcie – Razem proponuje uregulowanie niekontrolowanych wzrostów cen najmu poprzez wprowadzenie czynszu maksymalnego. Radykalne? Komunizm? Też nie bardzo – podobne rozwiązania działają w Nowym Jorku oraz w Berlinie, w którym wprowadzono właśnie zamrożenie cen najmu na 5 lat.
Jak zatrzymać wirusa Airbnb – lekcje z Europy (spojler: oczywiście nie Wschodniej)
czytaj także
Kontrolowanie wysokości czynszów nie jest niczym niezwykłym w kapitalistycznych krajach Zachodu. Jeśli coś jest prawdziwie niedorzeczne, to nazywanie tego komunizmem.
Bolszewicko darmowa ochrona zdrowia
Może to być dla kogoś zaskoczeniem lub nawet rozczarowaniem, ale w zakresie polityki ochrony zdrowia razemowcy nie proponują brania lekarzy w kamasze. Zamiast tego postulują podniesienie publicznych nakładów na służbę zdrowia do 7,2 proc. PKB do 2024 roku.
Za dużo? Komunizm? To będzie wciąż mniej niż chociażby w Wielkiej Brytanii (7,5 proc. PKB) czy Nowej Zelandii (7,4 proc.), o której nie tak dawno Tomasz Wróblewski z WEI mówił w swoim podcaście Wolność w remoncie jako o kraju, który podobno jako jeden z ostatnich wciąż nie dał się zarazić wirusem państwa dobrobytu. A więc służba zdrowia w wydaniu Razem nadal będzie finansowana na niższym poziomie niż w tym ostatnim szańcu wolnego kapitalizmu z Pacyfiku.
czytaj także
Jedziemy dalej. Razem postuluje, by wszystkie leki na receptę kosztowały 5 zł. W tym miejscu prawdziwy komunista powinien się na nich oburzyć. Razemowcy chcą zdzierać z chorych piątaka za każdy lek? Przecież brytyjski National Health Service rozdaje dużej części społeczeństwa leki zupełnie za darmo. Na Wyspach prawo do bezpłatnych leków mają wszyscy poniżej 18 i powyżej 60 roku życia, a także przewlekle chorzy, kobiety w ciąży i do 12 miesięcy po porodzie oraz beneficjenci pomocy społecznej. Pozostali także nie muszą płacić za leki na receptę, jednak muszą uiścić opłatę za wypisanie recepty w wysokości 8,5 funta. 29 funtów trzeba zaś zapłacić za wypisanie leków na cały kwartał, a 104 funty za receptę całoroczną.
Towarzyszu Zandberg, zapraszamy na korepetycje z bolszewizmu do Londynu. Brakuje wam ambicji, powinniście się wstydzić.
Koszmar tańszych rachunków i wypoczętych pracowników
Może więc pomówmy o prawie pracy i innej propozycji razemitów – skrócenia tygodnia pracy do 35 godzin. Wśród liberalnych komentatorów w Polsce propozycja ta okazała się zapalna i rewolucyjna. Jednak już dla takich Francuzów to codzienność od 2000 roku. W Danii tydzień pracy wynosi 38 godzin, a w 2016 roku 35-godzinny tydzień pracy w sektorze publicznym przegłosowano w Portugalii.
W 2018 roku największy związek zawodowy IG Metall uzgodnił ze związkiem zrzeszającym kilkuset pracodawców, Südwestmetall, że zatrudniani przez nich pracownicy będą mogli skrócić swój tydzień pracy do zaledwie 28 godzin na okres dwóch lat. Po tych dwóch latach powracają oni do pełnego tygodnia pracy, który wynosi… 35 godzin. Przepisy te obejmują 2,5 miliona pracowników.
Znów zawód – z takiej perspektywy 35-godzinny tydzień pracy proponowany przez Razem nie jest radykalny.
Coraz częściej eksperymentuje się z czterodniowym tygodniem pracy (czyli 32-godzinnym), który wydaje się jeszcze lepszym rozwiązaniem, gdyż przyniesie oszczędności z tytułu mniejszego zużycia energii (mniej dojazdów do pracy, mniej komputerów włączonych równocześnie), a co za tym idzie, niższą emisję dwutlenku węgla oraz mniejsze korki w miastach (dodatkowy dzień wolny byłby ruchomy – firmy wciąż pracowałyby w trybie 5-dniowym).
Pracownicy nie tylko byliby bardziej wypoczęci, ale też mieliby dzień wolny w tygodniu, który mogliby wykorzystać na załatwienie różnych obowiązków. 4-dniowy tydzień pracy przetestowała nowozelandzka spółka Perpetual Guardian, zajmująca się zarządzaniem nieruchomościami. Jej rachunki za energię elektryczną spadły o jedną piątą, a pracownicy stali się bardziej produktywni – polepszyła się ich frekwencja i punktualność, a narady zostały skrócone z 2 do 0,5 godziny.
Komuniści na wywczasie
Razem proponuje zwiększenie liczby dni urlopu do 35. Obecnie mamy w Polsce ustawowe 26 dni urlopu (a dla pracowników ze stażem krótszym niż 10 lat jedynie 20 dni). Znów, na nadwiślańskiej równinie pomysł ten dostał łatkę radykalizmu i nieodpowiedzialnego populizmu.
Tylko że w wielu krajach Europy Zachodniej wymiar urlopu już dziś wynosi 30 dni. Tak jest w Niemczech, Francji czy Hiszpanii. W tej ostatniej pracownikowi może przysługiwać dodatkowo nawet 15 dni urlopu okolicznościowego.
czytaj także
Jedynym proponowanym przez Razem rozwiązaniem, którego nie sposób znaleźć w kapitalistycznych krajach rozwiniętych, jest ustanowienie płacy minimalnej na poziomie 66 procent średniej krajowej. Trzeba uczciwie przyznać, że jest to właściwie nie do osiągnięcia – wymagałoby to spłaszczenia zarobków do poziomu zupełnie niespotykanego absolutnie nigdzie na Zachodzie. Jednak podniesienie jej do poziomu dwóch trzecich mediany jest już do osiągnięcia, gdyż mniej więcej tyle wynosi ona we Francji i Portugalii.
Nieznośny radykalizm finansowej sprawiedliwości
Największe emocje zostawiłem na koniec. Szczególne zainteresowanie wzbudza program podatkowy razemowców. Ich przeciwnicy jak mantrę przypominają (niespecjalnie jednak przemyślany) koncept wprowadzenia górnej stawki PIT na poziomie 75 proc. Abstrahując już od tego, że po wojnie wiele krajów kapitalistycznych miało górną stawkę na podobnym, a nawet wyższym poziomie, ze Stanami Zjednoczonymi włącznie, to pomysł ten zniknął z programu Razem.
Zajmijmy się więc tym, co jest w nim dziś. Obecnie partia proponuje likwidację podatku liniowego od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i wprowadzenie realnej, a nie fikcyjnej, progresji podatkowej. Trudno to nazwać radykalizmem – to raczej kolejny krok ku Zachodowi.
Obecnie w UE osiem krajów ma górną stawkę PIT na poziomie 50 procent lub więcej – mowa między innymi o Holandii, Austrii czy Danii. Gdzie obowiązuje podatek liniowy? Na przykład na Białorusi, w Czarnogórze czy Rosji. Generalnie podatek liniowy jest standardem wschodnim, nie zachodnim. Progresja podatkowa funkcjonuje nawet w USA, gdzie jest aż siedem stawek.
Dlatego to zwolennicy podatku liniowego chcą nas faktycznie zbliżyć do Moskwy – warto im to za każdym razem przypominać.
Razem proponuje jeszcze dwa inne rozwiązania. Po pierwsze wprowadzenie podatku od transakcji finansowych na terenie całej UE. Każda operacja na rynku finansowym byłaby obciążona niewielkim podatkiem, co zmniejszyłoby atrakcyjność spekulacji. Jak to, chcecie walczyć ze spekulantami? To tak jak PZPR!
Problem w tym, że podatek ten wymyślił amerykański ekonomista James Tobin, laureat ekonomicznej Nagrody Nobla z 1981 roku. Drugim z pomysłów Razem jest progresywny CIT, by wielkie korporacje płaciły wyższy podatek dochodowy niż mniejsze spółki. Tylko że to także nie jest niczym niezwykłym, bo progresywny CIT funkcjonuje w kilku krajach UE, w tym… w Polsce. Przy czym PiS wprowadził ową progresję w CIT, obniżając stawkę małym spółkom, a Razem proponuje raczej podwyższenie stawek dla dużych korporacji.
„Wyborcza” na tropie komunistów
Oczywiście tego typu pomysły wzbudzają wściekłość w liberalnym centrum, dla którego progresja podatkowa to barbarzyński cios w „przedsiębiorcze jednostki”. Na przykład Eliza Michalik zamiast podatkowej progresji proponuje, żebyśmy gremialnie „podziękowali bogatym”. Co też jest jakimś pomysłem, tylko że głupim.
Redaktor Michalik najwyraźniej naczytała się Atlasa zbuntowanego Ayn Rand, w którym przedsiębiorcy odpowiadają za wszystko, co dobre i piękne na świecie, tworząc to z niczego i w pojedynkę. Musimy więc o nich dbać, bo gdy się na nas obrażą, zabiorą zabawki i pojadą zakładać swoje firmy na bezludne wyspy, gdzie brak płacy minimalnej w pełni zrekompensuje im słabo rozwinięte lokalne rynki pracy.
Według Michalik „nagonka” na bogaczy, którą publicystka „Gazety Wyborczej” dostrzega w postulatach partii Razem, sprawi w końcu, że nasi bohaterscy kapitaliści się wkurzą, wsadzą swoje (założone własnymi rękami, nikomu nic nie zawdzięczając) zakłady pracy na lawetę i wywiozą je w bardziej przyjazne miejsce. Na przykład do Rosji, w której co prawda trzeba płacić haracz jakimś ponurym typom w skórach, ale za to jest niski liniowy PIT i byle jaka ochrona pracowników.
czytaj także
No cóż, jeśli komuś nie odpowiadają europejskie standardy cywilizacyjne, to przecież nie warto go trzymać tutaj na siłę – to byłoby dopiero autorytarne. Jednak to nie program partii Razem przywołuje słusznie minioną przeszłość, lecz poglądy jej zagorzałych przeciwników, którzy ewidentnie przybyli do nas wprost z najdzikszych najntisów.
