Instytut Krytyki Politycznej

Ostatnich kilka lat przyniosło zwiększoną liczbę wydarzeń i sytuacji mogących wskazywać, że dotarliśmy do “znikającego punktu historii”, a tym samym do “końca polityki”. Zamiast powtarzać znajome argumenty przeczące takiemu wrażeniu, w wykładzie spróbujemy potwierdzić i wyjaśnić zjawiska końca historii i polityki właściwe naszej współczesności – w oparciu o uhistorycznione pojęcie “historii”. Uzyskamy tym samym opis współczesności, który daje nam świeżą perspektywę analityczną, a być może także punkt wyjścia dla post-historycznych i post-politycznych rozwiązań problemów, które od dawna nas nurtują.

Czy wolny handel faktycznie wpływa na globalny wzrost gospodarczy? Oczywiście tak – tylko inaczej niż wyobrażali sobie klasycy, a do dziś wierzą niektórzy badacze mikroekonomii głównego nurtu. Globalny wzrost przekłada się na wzrost wymiany handlowej, w drugą stronę – już niekoniecznie. Dynamiczna ekspansja handlu obniża udział płac w PKB („wyścig w dół”) i zwiększa dochodowe nierówności; trwała nierównowaga w handlu międzynarodowym staję regułą, a nie wyjątkiem. To wszystko hamuje globalny wzrost gospodarczy – bez radykalnych zmian w gospodarce światowej nie uda się go przywrócić.

Elastyczność rynku pracy (stagnacja płac) szkodzi wzrostowi. Popyt wewnętrzny rośnie bowiem, kiedy płace wzrastają adekwatnie do produktywności pracy. Polityka dostosowywania płac do produktywności możliwa jest jednak wyłącznie na poziomie Unii Europejskiej jako całości – i to ona powinna zastąpić błędną politykę cięć.

Druga konferencja „Kultura i Rozwój” odbyła się 25.11.2014 w Warszawie. Organizatorem wydarzenia był Instytut Studiów Zaawansowanych w Warszawie we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.

Wpływ Miltona Friedmana na ekonomię był niebywały. Za część jego sukcesu odpowiadały co prawda siły polityczne czyniące neoliberalizm dominującą ideologią globalną; sam Friedman je jednak współtworzył i nimi kierował. Zawodowy triumf autora Wolnego wyboru to świadectwo słabości intelektualnych fundamentów ekonomicznej profesji, która gotowa była zaakceptować idee tak błędne konceptualnie i empirycznie. Jego sukces cofnął ekonomię do czasów przed-keynesowskich i wypchnął keynesizm ze świata akademickiego.

Program Kultura i rozwój stawia sobie zadanie stworzenia mapy nowych praktyk kulturowych oraz scharakteryzowanie ich pod kątem oddziaływania pro-rozwojowego. Na program składają się analizy realizowane pod opieką prof. Jerzego Hausnera przez zespół jego seminarzystów, doktorantów i współpracowników w Instytucie Studiów Zaawansowanych w Warszawie, jak również wyniki programu badawczo-konwersatoryjnego Fraktale, prowadzonego przez Edwina Bendyka we współpracy z Fundacją Nowej Kultury Bęc Zmiana w Narodowym Centrum Kultury. Podczas 2. Konferencji „Kultura i rozwój” zaprezentujemy wyniki tych badań. Uczestnicy Konferencji odpowiedzą na pytanie: w jaki sposób nowe praktyki kulturowe zorientowane na upodmiotowienie, wspólnotowość, partycypację i społeczną podtrzymywalność przyczyniają się do podniesienia jakości życia obywateli.

Świat jest przytłoczony kryzysem. Nie jest to kryzys koniunkturalny, kryzys w systemie globalnej gospodarki kapitalistycznej, lecz kryzys strukturalny, kryzys samego systemu. Nadmierna komercjalizacja życia społecznego, komodyfikacja i konsumpcja napędzana kredytem, waloryzacja rynkowa, polegająca na utowarowieniu dóbr i usług to tylko niektóre z jego przyczyn. Skutki kryzysu wzmacnia szczególna cecha współczesnych demokratycznych systemów politycznych – wyborcy mogą wybierać rządzących, lecz nie mogą wybierać polityki, nie mając zarazem innych skutecznych narzędzi dokonania znaczącej korekty jej złego prowadzenia. Trwanie i rozlewanie się kryzysu dotychczasowej formy globalnego kapitalizmu rynkowego grozi wybuchem rewolucji antyliberalnej i antyrynkowej oraz nawrotem narodowych lub międzynarodowych form rządów totalitarnych. Przełamanie systemowego kryzysu staje się bardzo pilne.