Wylesianie zagraża różnorodności upraw i odbiera źródło utrzymania milionom ubogich drobnych rolników na całym świecie. Jednak innowacyjne technologie i lepszy dostęp do funduszy mogą pomóc stawiać czoła niektórym zagrożeniom.
WASZYNGTON. Być może już wkrótce miliony ludzi na świecie będą musiały się pożegnać ze swym ukochanym porannym rytuałem, jakim jest zwykły kubek kawy. Według najnowszych badań spośród 124 gatunków dzikiej kawy na świecie 60 procentom grozi wyginięcie, przede wszystkim z powodu wylesiania. Ta potencjalna utrata różnorodności gatunkowej może z kolei utrudnić adaptację kawy do zmian klimatycznych i zwiększyć podatność tych roślin na choroby.
Nie tylko kawa jest w niebezpieczeństwie. Wylesianie zagraża kakaowcom i stawia pod znakiem zapytania przyszłość czekolady. Kurczenie się lasów amazońskich eliminuje dzikich krewnych kakao, w Afryce Zachodniej zaś szybko zubaża glebę, co znacznie utrudnia uprawę ziemi. Zubożenie gleby w połączeniu ze starzeniem się drzew i podwyższonym ryzykiem występowania szkodników i chorób stanowi zagrożenie dla źródeł utrzymania już i tak ubogich drobnych rolników, produkujących większość światowego kakao i kawy.
Na całym świecie działa 25 milionów producentów kawy i aż sześć milionów hodowców kakao (z rodzinami), dlatego wszelkie kroki zmierzające do przerwania cyklu ludzkiej biedy i topniejących zasobów naturalnych powinny odzwierciedlać rozmiary i zakres tego problemu. Na szczęście umiejętne wykorzystanie najnowszych technologii stwarza szansę na jego pokonanie.
czytaj także
Nowe inicjatywy muszą pomagać rolnikom w szybkim przyswajaniu ekologicznych praktyk i podnoszeniu wydajności istniejącej ziemi uprawnej – nie tylko po to, by żyło im się lepiej, ale również po to, by ograniczyć presję wywieraną na lasy. Wysiłki zmierzające do ograniczenia ubóstwa wśród rolników powinny również skupiać się na lukach w finansowaniu, szkoleniach rolniczych i narzędziach zaawansowanego planowania.
Tu właśnie kluczową rolę może odegrać technologia. Wykorzystanie danych, technologie cyfrowe, teledetekcja, internet rzeczy: oto przyszłość rolnictwa, a zarazem rozwiązania, które już teraz są wykorzystywane w dużych gospodarstwach w bogatych krajach. Jednak technologia może wspierać również drobnych rolników w krajach biedniejszych, gdzie należy opracowywać innowacyjne rozwiązania, przygotowywać ich wersje pilotażowe, wspierać je i skalować.
Afryka może poszczycić się wieloma fantastycznymi osiągnięciami na tym polu. W Ghanie dzięki współpracy agrobiznesu, społeczeństwa obywatelskiego i środowisk akademickich powstał program SAT4Farming, który z wykorzystaniem technologii cyfrowej i teledetekcji przygotowuje plany rozwoju gospodarstw (FDP) dla drobnych rolników. Opracowany przez fundację Grameen we współpracy ze stowarzyszeniem Rainforest Alliance cyfrowy FDP na podstawie danych na temat gospodarstwa, takich jak np. warunki środowiskowe, sytuacja finansowa i poziom produkcji, generuje siedmioletnie plany, którymi drobni rolnicy mogą się kierować w swoich inwestycjach. Plany te przypominają nieco rachunek zysków i strat i są co roku aktualizowane zgodnie z decyzjami podjętymi przez rolników.
Uprawiający od 17 lat kakao Peter Oppong należy do pierwszych rolników w Ghanie, którzy zdecydowali się na cyfrowe plany rozwoju. Wykorzystując jego rekomendacje, Peter zaczął wymieniać starzejące się drzewa. Ze względu na wysokie koszty zaczął od wymiany jednej czwartej drzew i planuje co roku poddawać temu procesowi kolejnych 25 procent gruntów. Tymczasem inne, mniej kosztowne rozwiązania, jak np. okrzesywanie drzew, pozwalają mu osiągać szybkie rezultaty.
Peter znalazł fundusze na rewitalizację swojej farmy, jednak nie wszystkim hodowcom kawy i kakao się to udaje. Bez dostępu do funduszy nawet najlepsze rady agronomów nie zdadzą się na wiele. Również tu potrzebne jest nowe podejście.
czytaj także
Jednym z rozwiązań jest np. system FarmDrive w Kenii, w którym pożyczkodawcy mogą szczegółowo zweryfikować wiarygodność kredytową drobnych rolników, np. na podstawie danych o tym, czy dany rolnik stosuje dobre praktyki upraw, oraz uczenia maszynowego. Stanowi to dodatkową gwarancję dla pożyczkodawców, a rolnikom ułatwia dostęp do kredytów.
Z kolei producent czekolady Barry Callebaut twierdzi, że sektor finansowy mógłby udzielać rolnikom tanich mikrokredytów na finansowanie dobrych praktyk. Firma ocenia, że przesadzenie jednego hektara kakao kosztuje około 2,4 tysiąca dolarów. W samej Ghanie i na Wybrzeżu Kości Słoniowej należy przesadzić drzewa na tysiącach hektarów. Tylko w zachodniej Afryce w łańcuchu dostaw potrzeba około 250 milionów dolarów na udzielenie gwarancji dla kredytów przyznawanych drobnym rolnikom.
czytaj także
Również w łańcuchu dostaw kawy konieczne są innowacyjne sposoby finansowania. Na przykład Starbucks założył fundusz Global Farmer Fund o wartości 50 milionów dolarów, który wspiera finansowo rolników, m.in. finansując ich wysiłki rewitalizacyjne. Fundusz pomógł już ponad 60 spółdzielniom w ośmiu krajach i ponad 40 tysiącom rolników.
Finansowanie transformacji łańcucha dostaw kawy i kakao to ogromne przedsięwzięcie, które wymaga znacznych inwestycji na wszystkich poziomach i zróżnicowanego podejścia, jak np. partnerstwo publiczno-prawne udzielające pożyczek pozwalających na ograniczanie i dzielenie ryzyka oraz mikrokredyty i narzędzia cyfrowe do oceny zdolności kredytowej. Inteligentne wykorzystanie dużych zbiorów danych może ułatwić tego typu inicjatywy i dać wgląd w potrzeby i potencjał poszczególnych rolników.
czytaj także
Gra toczy się o stawkę znacznie większą niż tabliczka czekolady na pocieszenie czy poranny szot kofeiny. Podnoszenie stopy życiowej drobnych rolników i ich rodzin może wyrwać z ubóstwa miliony ludzi. Będzie również miało ogromny pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy i ekosystemy wspierające rolnictwo.
**
Steve Hollingworth jest prezesem i dyrektorem generalnym fundacji Grameen.
Copyright: Project Syndicate, 2019. www.project-syndicate.org. Z angielskiego przełożyła Dorota Blabolil-Obrębska.
