Dla wielu dorastających dziewcząt w krajach takich jak Gujana ciąża i choroby przenoszone drogą płciową stanowią znaczącą przeszkodę w decydowaniu o własnym życiu. Skutki konserwatywnej polityki zdrowotnej i edukacyjnej są odwrotne do zamierzonych.
GEORGETOWN, GUJANA. Mój kraj zalewa fala nastoletnich ciąż. W 2013 roku Fundusz Ludnościowy ONZ oszacował, że wśród krajów Ameryki Południowej i Karaibów Gujana zajmuje drugie miejsce pod względem liczby nastolatek zachodzących w ciążę, przy wskaźnikach sięgających 97 rodzących na każde 1000 dziewcząt w wieku od 15 do 19 lat. Pięć lat później nie widać oznak poprawy.
Około 42% młodych ludzi w Gujanie jest aktywnych seksualnie; 29 procent z nich nie używa prezerwatyw podczas seksu, a jedynie 15 procent wie cokolwiek o metodach kontroli urodzeń. 56 procent aktywnych seksualnie młodych ludzi już zaraziło się jedną z chorób przenoszonych drogą płciową. Ponadto 12 procent dziewcząt w Gujanie uprawia seks przed piętnastym rokiem życia, a 62 procent twierdzi, że potrzebuje antykoncepcji, ale nie ma do niej dostępu.
czytaj także
Kiedy nastolatki nie mogą zdobyć prezerwatyw ani innych środków kontroli urodzeń, zwiększa się odsetek nieplanowanych ciąż, spada poziom zdrowia, a młodzi ludzie nie są w stanie realizować swojego potencjału. Aby odwrócić te tendencje i zapobiec ich nasilaniu się, konieczne jest wzmocnienie systemu opieki zdrowotnej i zapewnienie każdemu nastolatkowi dostępu do usług medycznych w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.
Jedną z największych przeszkód w ograniczeniu odsetka nieplanowanych ciąż jest brak edukacji seksualnej w szkołach. Prowadzony w Gujanie rządowy program edukacji w zakresie zdrowia i przygotowania do życia w rodzinie miał wypełnić tę lukę. Niestety, jedynie garstka szkół średnich realizuje to zamierzenie, a te, które wdrożyły program, zazwyczaj pomijają tematy, które wykraczają poza prowadzoną przez ministerstwo edukacji politykę promowania wstrzemięźliwości seksualnej. W rezultacie większość nauczycieli nie uczy właściwych zachowań dotyczących bezpiecznego seksu.
czytaj także
Kolejnym wyzwaniem w Gujanie jest rozziew pomiędzy służbą zdrowia w regionach nadbrzeżnych i tych położonych w głębi lądu. Położone dalej od morza zakątki kraju cierpią na niedobór placówek służby zdrowia, co dodatkowo ogranicza młodzieży dostęp do informacji na temat bezpiecznego seksu, antykoncepcji i opieki okołoporodowej. Nie dziwi zatem, że odsetek nastoletnich ciąż i śmiertelność matek są najwyższe w głębi kraju.
Zbyt mała liczba placówek zdrowotnych w obszarach wiejskich częściowo odzwierciedla niedobór wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia. Aby zapewnić podstawową opiekę dla ludności danego kraju, Światowa Organizacja Zdrowia zaleca minimum 22,8 wykwalifikowanych pielęgniarek i lekarzy na każde 10 tysięcy obywateli. Powszechny dostęp do służby zdrowia wymaga co najmniej 34,5 wykwalifikowanych pracowników na 10 tysięcy mieszkańców. W Gujanie jednak na 10 tysięcy osób przypada jedynie 11,4 pracowników służby zdrowia – a ten niedobór jest odczuwany na każdym kroku.
Gujanę cechuje także społeczny konserwatyzm, a przesądy na temat życia seksualnego młodzieży przejawiają się tak w systemie służby zdrowia, jak i w rodzinie. Część pielęgniarek nie godzi się dawać dziewczętom środków antykoncepcyjnych. Jednocześnie wielu rodziców uważa, że rozmawianie o seksie jedynie zachęci młodzież do podjęcia współżycia. Przy braku edukacji seksualnej w szkołach sprawia to, że młode kobiety w Gujanie nie mają do kogo się zwrócić o radę przed rozpoczęciem życia seksualnego ani o pomoc, gdy zachodzą w ciążę.
Te przeszkody można usunąć i obniżyć odsetek nastoletnich ciąż. To jednak będzie wymagało znaczących zmian w sposobie, w jaki Gujańczycy myślą, i ich podejściu do życia seksualnego młodzieży.
czytaj także
Po pierwsze, Gujana musi wdrożyć szeroko zakrojoną edukację seksualną i działania zmierzające do właściwego przeszkolenia nauczycieli, tak aby mogli oni przedstawiać uczniom bezstronne dane i informacje. Nastolatki muszą mieć świadomość dostępnych opcji, a rodziców i członków społeczności lokalnych trzeba zachęcić do udostępniania i promowania tych programów.
Społeczności muszą zwiększyć dostęp do środków antykoncepcyjnych i innych usług w zakresie zdrowia seksualnego. Jednym ze sposobów, aby tak się stało, jest stworzenie przestrzeni i ośrodków, które byłyby przyjazne dla młodych i w których mogliby uzyskać potrzebne informacje. Takie miejsca powinny być czynne w godzinach pozalekcyjnych oraz w weekendy, a pracować powinni w nich dobrze wykształceni i życzliwi dorośli. Większą uwagę trzeba poświęcić obszarom wiejskim i osobom o szczególnych potrzebach, które stanowią często pomijaną część populacji młodych ludzi.
czytaj także
Reformy te będą kluczowe dla poprawy perspektyw życiowych młodzieży w Gujanie. Jeśli więcej nastolatków będzie miało dostęp do edukacji seksualnej i środków antykoncepcyjnych, niechciane ciąże rzadziej będą zaburzać życie dziewcząt. Już samo umożliwienie kobietom i dziewczętom kontroli urodzeń zacznie zmieniać na lepsze ponure statystyki, od dawna kładące się cieniem na Gujanie i wielu innych krajach.
Zdarza się, że prowadzący wychowanie do życia w rodzinie wstydzą się słowa „seks”
czytaj także
**
Patricee Douglas jest lekarką uhonorowaną nagrodą 120 Under 40 Award za działania w dziedzinie planowania rodziny; jest również członkinią działającej w Gujanie organizacji non-profit Women Across Differences, zajmującej się upodmiotowieniem kobiet i dziewcząt.
Copyright: Project Syndicate, 2019. www.project-syndicate.org. Z angielskiego przełożyła Katarzyna Byłów.
