Podcasty, Weekend

Kilka tanich rzeczy [podcast Michała Sutowskiego]

Raj Patel i Jason Moore w książce „Historia świata w siedmiu tanich rzeczach” wyjaśniają, jakim kosztem – tanim dla systemu, drogim dla jego zasobów, czyli nas i całej natury – kręci się kapitalistyczny świat. A my w podcaście „Kilka tanich rzeczy” opisujemy, jak to się ma do warunków Polski i co z tym fantem zrobić.

Kapitalizm to system wyjątkowo efektywny: potrafi zaprząc do produktywnej pracy nie tylko ludzi, ale i naturę. A żywność i energię czyni tanią, jak to tylko możliwe. Brzmi dobrze – dopóki nie doczytamy, że tanie w kapitalizmie jest również… życie, a produktem najlepiej symbolizującym ten system – nuggetsy z kurczaka, a nie żaden smartfon czy elektryczny SUV.

Tania natura

Czy kapitalizm zaczął się od maszyny parowej – a może od apetytu na słodycze? Kto płaci za wszystkie tanie rzeczy, które system nam oferuje? Jak ludzie zaczęli pochłaniać całą planetę – i którzy ludzie konkretnie? W pierwszym odcinku podcastu o tym wszystkim opowiada filozofka i socjolożka, prof. Ewa Bińczyk.

Tania praca

Czy kapitalizm z niewolnictwem daje się pogodzić? Po której stronie była Polska, gdy Portugalczycy wycinali drzewa na Maderze, a Krzysztof Kolumb podbijał rdzenne ludy Ameryk? Czy praca i natura w PRL były tak samo tanie jak po drugiej stronie żelaznej kurtyny? W drugim odcinku Kilku tanich rzeczy dr Maciej Grodzicki, ekonomista z UJ i Polskiej Sieci Ekonomii, opowiada o „taniej pracy”.

Tania opieka

Czy Polska Ludowa wyzwoliła Polki z okowów patriarchatu? Jakie wynagrodzenie należy się za pracę w domu? Jak – i od kiedy – kapitalizm kręci się dzięki bezpłatnej i niewidocznej pracy zwanej „obowiązkami domowymi”? I wreszcie co zrobić, by praca opiekuńcza przestała być „tania” – kosztem drugiego etatu babć, matek i córek, opowiada socjolożka, prof. Elżbieta Korolczuk

Tania energia

To nie przypadek, że w Anglii grodzeniu dóbr ziemskich i lasów towarzyszyła rozbudowa kopalń węgla. Energia, żywność i praca od zawsze były ze sobą splecione: tanie paliwo pozwalało wdrażać do pracy maszyny i ścigać się na technologiczną produktywność; tania żywność z kolei pozwalała obniżać płacę. O tym, czy tania – i na czyj koszt – energia jest warunkiem rozwoju, czy węgiel przyniósł robotnikom wolność i wreszcie: czym są społeczności energetyczne – rozmawiamy z drą Agatą Stasik, socjolożką z Akademii Leona Koźmińskiego.

*

Książka Historia świata w siedmiu tanich rzeczach ukazała się w Wydawnictwie Krytyki Politycznej w przekładzie Joanny Bednarek i Anny Opary.

**

prof. dr hab. Ewa Bińczyk – zajmuje się współczesną filozofią nauki i techniki, studiami nad nauką i technologią, socjologią wiedzy naukowej i kontrowersjami w nauce. Obecnie prowadzi badania w zakresie retoryki środowiskowej, ekonomii ekologicznej, dewzrostu i problemu marazmu antropocenu. Członkini Komitetu Prognoz PAN, Rady Ekspertów Koalicji Klimatycznej i Rady Fundacji Edukacji Klimatycznej.

dra hab. Elżbieta Korolczuk, prof. UW – jest socjolożką, pracuje na Uniwersytecie Södertörn w Sztokholmie i wykłada w Ośrodku Studiów Amerykańskich na Uniwersytecie Warszawskim. Bada ruchy społeczne, społeczeństwo obywatelskie, kategorię płci oraz rodzicielstwo. Jest też działaczką społeczną i komentatorką. Jest honorową członkinią Stowarzyszenia „Dla Naszych Dzieci”, członkinią rady Fundacji „Akcja Demokracja” oraz członkinią Rady Kobiet przy Prezydencie Warszawy, autorka licznych artykułów naukowych oraz książek.

dra Agata Stasik – kierowniczka i wykonawczyni w licznych krajowych i międzynarodowych projektach badawczych dotyczących społecznych aspektów energetyki, zrównoważonej transformacji, oraz zarządzania innowacjami społeczno-technologicznymi. Bierze udział w projektach interdyscyplinarnych, gromadzących badaczy z różnych dziedzin (nauki społeczne i techniczne) oraz transdyscyplinarnych – realizowanych wspólnie z praktykami: przedstawicielami samorządów i firm. Laureatka nagrody Monografie FNP dla najlepszych książek w dziedzinach humanistycznych i społecznych za książkę Współwytwarzanie wiedzy o technologii. Gaz łupkowy jako wyzwanie dla zbiorowości (2019).

Krótki przewodnik po ludzkości i naturze przed nastaniem kapitalizmu

dr Maciej Grodzicki – ekonomista, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek zarządu Polskiej Sieci Ekonomii i działacz związkowy w Inicjatywie Pracowniczej. Prowadzi badania nad międzynarodową ekonomią polityczną, globalnymi łańcuchami dostaw i ekonomią wspólnych zasobów, w tym lasów. Poszukuje rozwiązań dla zrównoważonej i sprawiedliwej gospodarki w duchu dewzrostu.

***

Podcast został zrealizowany dzięki wsparciu European Climate Foundation.

__
Przeczytany do końca tekst jest bezcenny. Ale nie powstaje za darmo. Niezależność Krytyki Politycznej jest możliwa tylko dzięki stałej hojności osób takich jak Ty. Potrzebujemy Twojej energii. Wesprzyj nas teraz.

Michał Sutowski
Michał Sutowski
Publicysta Krytyki Politycznej
Politolog, absolwent Kolegium MISH UW, tłumacz, publicysta. Członek zespołu Krytyki Politycznej oraz Instytutu Krytyki Politycznej. Współautor wywiadów-rzek z Agatą Bielik-Robson, Ludwiką Wujec i Agnieszką Graff. Pisze o ekonomii politycznej, nadchodzącej apokalipsie UE i nie tylko. Robi rozmowy. Długie.
Zamknij