Prowadzenie: Antoni Michnik
Uniwersytet Krytyczny | W stronę teorii 'doorsien’: polityczność przestrzeni filmowej | Postkolonializm: Werner Herzog, Fata Morgana (RFN, 1971) i Jag Mandir (Niemcy, 1991)
Prowadzenie: Antoni Michnik
18 listopada, środa, godz. 18.00
Krytyka Polityczna, ul. Foksal 16, II p., Warszawa
XVII wiek to w kulturze Niderlandów m.in. okres kolonialnej ekspansji, która miała znaczący wpływ na ówczesne sztuki plastyczne. Na najbardziej podstawowym poziomie rozwój urządzeń optycznych, które wywarły tak wielki wpływ na malarstwo tego okresu, był bezpośrednio związany z rozwojem nawigacji oraz kartografii. Mapy wchodziły wówczas zresztą w obręb sztuk plastycznych i przemiany w ich ikonografii nie pozostawały bez wpływu na przemiany grafiki oraz malarstwa. Równie istotne było to, że do zamorskich prowincji udali się artyści z Niderlandów (Jacob Coeman, Albert Eckhout, Frans Post) oraz przedstawiciele elit – potencjalni zleceniodawcy konkretnych obrazów, niekiedy zamawianych u malarzy, którzy prawdopodobnie nigdy Europy nie opuścili (np. Aelbert Cuyp).
Ekspansja na nowe terytoria związana była z symbolicznym braniem nowych obszarów w posiadanie poprzez sztuki wizualne (w tym kartografię). Proces ten można opisać ukutym przez Gillesa Deleuze’a oraz Felixa Guattariego mianem reterytorializacji. Równolegle, spotkanie z Innym prowadziło do ustanowienia nowych hierarchii, które również znalazły swe odzwierciedlenie w malarstwie tego okresu. Wszystko to sprawia, że malarstwo niderlandzkie interesującego nas okresu stanowi doskonały punkt odniesienia dla władzy wpisanej w spojrzenie filmowego reżysera.
We wprowadzeniu do projekcji przyjrzymy się zatem sposobom filmowego kadrowania władczego spojrzenia obejmującego dany teren – skupiając się szczególnie na kolonialnych oraz postkolonialnych konsekwencjach tej sytuacji. Wszak „z centrum widać najwięcej”…
W centrum naszego spotkania znajdzie się kino dokumentalne – władza spojrzenia, o której rozmawialiśmy w kontekście teorii aparatu filmowego wiąże się z zawieszaniem świadomości umownego charakteru przedstawianej rzeczywistości, które to (zawieszenie) najsilniej działa w kontekście kina dokumentalnego. Bezpośrednim przedmiotem krytyki stanie się twórczość Wernera Herzoga – przyjrzymy się bliżej jego filmom, aby pokazać różne pułapki ujmowania kultur pozaeuropejskich w ramy kina dokumentalnego kręconego przez europejczyków.
W centrum naszego spotkania znajdzie się kino dokumentalne – władza spojrzenia, o której rozmawialiśmy w kontekście teorii aparatu filmowego wiąże się z zawieszaniem świadomości umownego charakteru przedstawianej rzeczywistości, które to (zawieszenie) najsilniej działa w kontekście kina dokumentalnego. Bezpośrednim przedmiotem krytyki stanie się twórczość Wernera Herzoga – przyjrzymy się bliżej jego filmom, aby pokazać różne pułapki ujmowania kultur pozaeuropejskich w ramy kina dokumentalnego kręconego przez europejczyków.
_________
Cykl wykładów i projekcji opowiadający o politycznych znaczeniach przestrzeni filmowej poprzez XVII-wieczne niderlandzkie malarstwo oraz jego teorię. Dlaczego właśnie malarstwo holenderskie XVII wieku? Ponieważ był to czas narodzin globalnego kapitalizmu, ponieważ nowożytna wizualność cały czas na nas oddziałuje, ponieważ żyjemy w czasach neobaroku, ponieważ w Niderlandach powstały wtedy podwaliny nowoczesnej sfery i przestrzeni publicznej. Ponieważ pytania, które stawiają dzisiaj tamte sztuki wizualne, pozwalają inaczej spojrzeć na współczesność.
Cykl składa się z odbywających się na przemian wykładów oraz projekcji filmów poprzedzonych wstępnymi referatami.
Antoni Michnik – absolwent Instytutu Historii Sztuki UW, historyk kultury, performer. Członek założyciel researchersko-performatywnej Grupy ETC oraz Zespołu Badań Praktyk Późnej Nowoczesności przy IKP UW. Od jesieni 2013 w redakcji „Glissanda”. Publikował między innymi w „Kwartalniku Filmowym”, „Kontekstach“, „Zeszytach Literackich”, „Kulturze Popularnej” , „Przeglądzie Humanistycznym”. Współredaktor książki Grupy ETC Fluxus w trzech aktach. Narracje – estetyki – geografie.
________
Kolejne spotkania cyklu:
2.12: WYKŁAD | Przestrzenie władzy – strategie kontroli: od British Heritage Movies do horrorów
16.12: FILM | Klasa: Bong Joon-ho, Snowpiercer (Korea Południowa, 2013)
13.01: WYKŁAD | Narracje władzy – pamięć/historia: między Zeszłego Lata w Marienbadzie aBlade Runnerem
27.01: FILM | Przestrzenność pamięci: Christopher Boe, Allegro (Dania, 2005)
Pozostałe seminaria Uniwersytetu Krytycznego w semestrze jesiennym.
Projekt „Uniwersytet Krytyczny 2014-2016” realizowany jest dzięki dofinansowaniu ze środków m.st. Warszawy.
