Raj Patel i Jason Moore w książce „Historia świata w siedmiu tanich rzeczach” wyjaśniają, jakim kosztem – tanim dla systemu, drogim dla jego zasobów, czyli nas i całej natury – kręci się kapitalistyczny świat. A my w podcaście „Kilka tanich rzeczy” opisujemy, jak to się ma do warunków Polski i co z tym fantem zrobić.
Kapitalizm to system wyjątkowo efektywny: potrafi zaprząc do produktywnej pracy nie tylko ludzi, ale i naturę. A żywność i energię czyni tanią, jak to tylko możliwe. Brzmi dobrze – dopóki nie doczytamy, że tanie w kapitalizmie jest również… życie, a produktem najlepiej symbolizującym ten system – nuggetsy z kurczaka, a nie żaden smartfon czy elektryczny SUV.
Tania natura
Czy kapitalizm zaczął się od maszyny parowej – a może od apetytu na słodycze? Kto płaci za wszystkie tanie rzeczy, które system nam oferuje? Jak ludzie zaczęli pochłaniać całą planetę – i którzy ludzie konkretnie? W pierwszym odcinku podcastu o tym wszystkim opowiada filozofka i socjolożka, prof. Ewa Bińczyk.
Tania praca
Czy kapitalizm z niewolnictwem daje się pogodzić? Po której stronie była Polska, gdy Portugalczycy wycinali drzewa na Maderze, a Krzysztof Kolumb podbijał rdzenne ludy Ameryk? Czy praca i natura w PRL były tak samo tanie jak po drugiej stronie żelaznej kurtyny? W drugim odcinku Kilku tanich rzeczy dr Maciej Grodzicki, ekonomista z UJ i Polskiej Sieci Ekonomii, opowiada o „taniej pracy”.
Tania opieka
Czy Polska Ludowa wyzwoliła Polki z okowów patriarchatu? Jakie wynagrodzenie należy się za pracę w domu? Jak – i od kiedy – kapitalizm kręci się dzięki bezpłatnej i niewidocznej pracy zwanej „obowiązkami domowymi”? I wreszcie co zrobić, by praca opiekuńcza przestała być „tania” – kosztem drugiego etatu babć, matek i córek, opowiada socjolożka, prof. Elżbieta Korolczuk
Tania energia
To nie przypadek, że w Anglii grodzeniu dóbr ziemskich i lasów towarzyszyła rozbudowa kopalń węgla. Energia, żywność i praca od zawsze były ze sobą splecione: tanie paliwo pozwalało wdrażać do pracy maszyny i ścigać się na technologiczną produktywność; tania żywność z kolei pozwalała obniżać płacę. O tym, czy tania – i na czyj koszt – energia jest warunkiem rozwoju, czy węgiel przyniósł robotnikom wolność i wreszcie: czym są społeczności energetyczne – rozmawiamy z drą Agatą Stasik, socjolożką z Akademii Leona Koźmińskiego.
*
Książka Historia świata w siedmiu tanich rzeczach ukazała się w Wydawnictwie Krytyki Politycznej w przekładzie Joanny Bednarek i Anny Opary.
**
prof. dr hab. Ewa Bińczyk – zajmuje się współczesną filozofią nauki i techniki, studiami nad nauką i technologią, socjologią wiedzy naukowej i kontrowersjami w nauce. Obecnie prowadzi badania w zakresie retoryki środowiskowej, ekonomii ekologicznej, dewzrostu i problemu marazmu antropocenu. Członkini Komitetu Prognoz PAN, Rady Ekspertów Koalicji Klimatycznej i Rady Fundacji Edukacji Klimatycznej.
dra hab. Elżbieta Korolczuk, prof. UW – jest socjolożką, pracuje na Uniwersytecie Södertörn w Sztokholmie i wykłada w Ośrodku Studiów Amerykańskich na Uniwersytecie Warszawskim. Bada ruchy społeczne, społeczeństwo obywatelskie, kategorię płci oraz rodzicielstwo. Jest też działaczką społeczną i komentatorką. Jest honorową członkinią Stowarzyszenia „Dla Naszych Dzieci”, członkinią rady Fundacji „Akcja Demokracja” oraz członkinią Rady Kobiet przy Prezydencie Warszawy, autorka licznych artykułów naukowych oraz książek.
dra Agata Stasik – kierowniczka i wykonawczyni w licznych krajowych i międzynarodowych projektach badawczych dotyczących społecznych aspektów energetyki, zrównoważonej transformacji, oraz zarządzania innowacjami społeczno-technologicznymi. Bierze udział w projektach interdyscyplinarnych, gromadzących badaczy z różnych dziedzin (nauki społeczne i techniczne) oraz transdyscyplinarnych – realizowanych wspólnie z praktykami: przedstawicielami samorządów i firm. Laureatka nagrody Monografie FNP dla najlepszych książek w dziedzinach humanistycznych i społecznych za książkę Współwytwarzanie wiedzy o technologii. Gaz łupkowy jako wyzwanie dla zbiorowości (2019).
Krótki przewodnik po ludzkości i naturze przed nastaniem kapitalizmu
czytaj także
dr Maciej Grodzicki – ekonomista, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek zarządu Polskiej Sieci Ekonomii i działacz związkowy w Inicjatywie Pracowniczej. Prowadzi badania nad międzynarodową ekonomią polityczną, globalnymi łańcuchami dostaw i ekonomią wspólnych zasobów, w tym lasów. Poszukuje rozwiązań dla zrównoważonej i sprawiedliwej gospodarki w duchu dewzrostu.
***
Podcast został zrealizowany dzięki wsparciu European Climate Foundation.
