Ku powszechnej opiece zdrowotnej

DAR ES SALAAM – Minęły właśnie trzy lata, odkąd światowi liderzy postawili sobie jeden z najodważniejszych w historii celów dotyczących zdrowia publicznego na świecie: zapewnienie powszechnej opieki zdrowotnej do 2030 roku. Osiągnięcie tego celu będzie oznaczać, że każdy człowiek, wszędzie na świecie, będzie miał dostęp do profilaktyki i leczenia bez bariery finansowej.

Stawka jest zbyt wysoka, by nie dotrzymać takiej obietnicy. Nie uda nam się zlikwidować ubóstwa, chronić społeczeństw przed pandemiami, zapewnić równości płci ani osiągnąć żadnych innych celów zrównoważonego rozwoju 2030 bez przyspieszenia działań zmierzających do wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Na szczęście krajowi liderzy zaczynają podejmować konkretne kroki na rzecz rozszerzenia dostępu do opieki medycznej. Coraz częściej rozumieją, że sukces zależy w tym wypadku od przezwyciężenia jednego z najistotniejszych problemów w opiece zdrowotnej, jakim jest zbyt fragmentaryczne podejście do świadczenia usług medycznych. Zamiast leczyć pojedynczą chorobę, należy stworzyć systemy, w których różne problemy zdrowotne pacjentów rozwiązuje się równolegle. Każda kobieta powinna móc udać się do zaufanego gabinetu w miejscu zamieszkania, by otrzymać usługi z zakresu planowania rodziny dla siebie, rutynowe szczepienia dla jej dzieci czy leki na cukrzycę dla starszego krewnego.

Lepiej zintegrowane podejście najłatwiej będzie osiągnąć przez wzmocnienie opieki podstawowej, ponieważ to właśnie ona stanowi dla większości ludzi pierwszy punkt kontaktu z lekarzem. Personel opieki podstawowej jest w stanie zaspokoić ponad 80% potrzeb związanych z opieką medyczną. A ponieważ z opieki podstawowej w ten sam sposób korzystają bogaci i biedni, stanowi ona fundament sprawiedliwego społeczeństwa.

Dostrzegając potencjalne korzyści, na niedawnej Globalnej Konferencji o Podstawowej Opiece Zdrowotnej w Astanie (Kazachstan) światowi liderzy przyjęli nową deklarację, w której zobowiązują się do wzmocnienia w swoich krajach systemu podstawowej opieki zdrowotnej. Czeka ich naprawdę ciężka praca. Idąc im w sukurs w rozważaniach nad tym, jak wywiązać się z tego nowego zobowiązania, chcę podkreślić dwa czynniki, bez których postęp nie będzie możliwy.

Po pierwsze, konieczne jest podtrzymywanie woli politycznej dla wzmacniania podstawowej opieki zdrowotnej i osiągnięcia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. W tym celu  dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia Tedros Adhanom Ghebreyesus niedawno wezwał głowy państw i rządów do wprowadzenia już od początku tego roku konkretnych reform zmierzających w tym kierunku.

Jako były prezydent Tanzanii wiem z doświadczenia, że bez wytrwałego, stanowczego, odgórnego przywództwa nie uda się poruszyć złożonej maszynerii państwa. Dlatego dołączyłem do organizacji działającej na rzecz ochrony zdrowia Access Challenge, która organizuje kampanię „Jeden po drugim: cel 2030”, towarzyszącą tegorocznemu Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ.

W ramach kampanii będziemy spotykać się z liderami z całej Afryki, by zachęcić ich do podejmowania konkretnych kroków zmierzających do wzmocnienia podstawowej opieki zdrowotnej. W ten sposób chcemy chronić podstawowe prawo do zdrowia  każdego dziecka, osób młodych, matek i rodzin.

Drugi element kluczowy dla postępu to lepsze dane, które pozwolą nam monitorować osiągnięcia i zorientować się, jakie zadania stoją jeszcze przed nami. Bez rzetelnych danych nie można ustalić, czy dostęp do opieki zdrowotnej uniemożliwiają ludziom finanse czy geografia; czy opieka jest świadczona w sposób bezpieczny i skuteczny albo czy dociera ona do najbardziej marginalizowanych grup społecznych.

Krajowi liderzy i urzędnicy odpowiedzialni za opiekę zdrowotną muszą mieć dostęp do takich informacji, by zidentyfikować słabe ogniwa podstawowej opieki zdrowotnej i zająć się obszarami wymagającymi udoskonalenia. Dane to również bardzo ważne narzędzie dla rzeczników powszechnej opieki zdrowotnej, jak i dla zwykłych obywateli, którzy chcą śledzić postępy, rozliczać władzę ze złożonych obietnic i domagać się takiej opieki, jakiej potrzebują i na jaką zasługują. Jednak chociaż gromadzenie danych ma potencjał do stymulowania rozwoju i może sprzyjać lepszemu rozliczaniu polityków, nadal często nie bierzemy go pod uwagę w bieżących rozważaniach.

Inicjatywa na rzecz Wydajnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej (PHCPI) powstała właśnie z myślą o tym problemie. Podczas Globalnej Konferencji o Podstawowej Opiece Zdrowotnej inicjatywa PHCPI we współpracy z kilkoma krajami z całego świata uruchomiła nowe narzędzie dla decydentów i świadczeniodawców, które ma pomóc im poprawić sytuację w opiece zdrowotnej. Projekt „Vital Signs Profiles” zapewnia szybki dostęp do przydatnych i zrozumiałych informacji na temat podstawowej opieki zdrowotnej.

Kiedy przystępuję do rozmów z kolejnymi afrykańskim liderami, nie mogę już doczekać się dnia, kiedy uda nam się zapewnić powszechną opiekę zdrowotną wszystkim ludziom na świecie – a jest nas 7,7 miliarda. Jestem przekonany, że dzięki zaangażowaniu politycznemu na wysokim szczeblu i nowym narzędziom ułatwiającym dostęp do opieki i pozwalającym na rozliczanie decydentów, uda nam się wcielić tę ambitną wizję w życie.

**
Jakaya Kikwete – były prezydent Zjednoczonej Republiki Tanzanii, członek Międzynarodowej Komisji ds. Finansowania Globalnych Możliwości  Edukacyjnych (International Commission on Financing Global Education Opportunity).

Copyright: Project Syndicate, 2018. www.project-syndicate.org. Z angielskiego przełożyła Dorota Blabolil-Obrębska.