Taki wynik socjalistów jest zaskoczeniem. Nowy stan posiadania pozwoli im uchwalić budżet na 2022 rok, a następnie kraj będzie mógł zacząć wykorzystywać środki przyznane mu w ramach unijnego Funduszu Odbudowy. Według prognoz wzrost PKB kraju w tym roku ma wynieść 5,8 proc.
Rządząca Portugalią Partia Socjalistyczna (PS) wygrała trzecie wybory z rzędu. Wyborcy docenili skuteczne zarządzanie krajem przez premiera António Costę, stanowiące połączenie lewicowej wrażliwości społecznej z menadżerskim podejściem do stawianych przed nim wyzwań.
W nowej kadencji socjaliści będą dysponować samodzielną większością, która pozwoli realizować program bez konieczności negocjowania z innymi partiami.
Portugal: centre-left PS (S&D) has now officially secured enough seats to govern with an overall majority.
PS holds 117 seats in a parliament of 230.#Legislativas2022 #Portugal https://t.co/JPeUqAFbsP
— Europe Elects (@EuropeElects) January 31, 2022
Pragmatyczna lewica przed pseudolewicą i altprawicą
PS wygrała wybory, uzyskując 42 proc. głosów i 117 mandatów w 230-osobowym parlamencie. Drugie miejsce zajęła lewicowa z nazwy i… centroprawicowa pod względem ideologicznym Partia Socjaldemokratyczna (PSD), zdobywając 28 proc. i 76 miejsc.
Na trzeciej pozycji uplasowało się altprawicowe ugrupowanie CHEGA! (dosyć!), opowiadające się między innymi za zaostrzeniem polityki migracyjnej, zmianą ustroju na prezydencki i ograniczeniem integracji europejskiej. Partia odwołująca się do polityki prezydentów Trumpa i Bolsonaro uzyskała 7 proc. i 12 mandatów.
Swoją obecność w parlamencie zwiększyła reprezentująca kręgi biznesowe Inicjatywa Liberalna (5 proc. i 8 mandatów wobec jednego w poprzedniej kadencji). Mniej deputowanych niż dotychczas będą mieć z kolei komuniści (4,4 proc. i 6 mandatów) i radykalny Blok Lewicy (4,5 proc. i 5 mandatów), których brak poparcia dla ustawy budżetowej był przyczyną zarządzenia przedterminowych wyborów.
Oprócz tego pojedyncze mandaty w parlamencie zdobyły też ekologiczne partie Ludzie-Zwierzęta-Natura (PAN) i Wolność (Livre).
Portugal, all national seats allocated:
PS-S&D: 117
PSD-EPP: 76
CH-ID: 12
IL-RE: 8
PCP-LEFT: 6
BE-LEFT: 5
PAN-G/EFA: 1
L-G/EFA: 1Still to be allocated: 4 extraterritorial seats#Legislativas2022 #Portugal pic.twitter.com/Tjy2e9YjLb
— Europe Elects (@EuropeElects) January 31, 2022
Sondaże sobie, wybory sobie
Wynik socjalistów jest zaskoczeniem, biorąc pod uwagę przedwyborcze sondaże. W ciągu ostatniego tygodnia kampanii wyborczej PS i PSD wymieniały się na pozycji lidera, mając porównywalne poparcie w okolicach 35 proc. głosów.
O trzecie miejsce walczyły CHEGA!, Inicjatywa Liberalna, Blok Lewicy i komuniści, we wszystkich badaniach uzyskując ok. 5 proc. poparcia.
Zaskoczeniem jest też relatywnie duża frekwencja. Pomimo gwałtownego wzrostu liczby zakażonych COVID-19 oraz przebywania na samoizolacji ponad 10 proc. osób uprawnionych do głosowania, frekwencja wyniosła 58 proc. więcej niż w 2019 roku, gdy pandemii jeszcze nie było.
Jedną z przyczyn sukcesu frekwencyjnego było ustanowienie ostatniej godziny głosowania (między 18 a 19) jako czasu przeznaczonego wyłącznie dla osób zakażonych. W ramach rekompensaty osoby zdrowe mogły głosować również tydzień wcześniej – w niedzielę 23 stycznia.
Na przebieg kampanii wyborczej wpływ miał innowacyjny system debat telewizyjnych. Przeprowadzono łącznie 30 konfrontacji „1 na 1” między liderami wszystkich komitetów oraz jedną debatę, w której wzięli udział wszyscy razem. Łączny czas antenowy tych wydarzeń wyniósł 800 godzin.
Starcie Costy z liderem PSD Rui Rio śledziło 3,3 mln widzów, co stanowi drugi najlepszy wynik, jeśli chodzi o oglądalność w historii portugalskiej telewizji. Pierwsze miejsce pod tym względem zajmuje półfinałowy mecz piłkarskich mistrzostw Europy z 2004 roku, w których Portugalia pokonała Holandię. Oglądało go wówczas 3,76 mln osób.
Sekret uwodzenia według António Costy
Zwycięstwo socjalistów jest w większym stopniu wynikiem pozytywnej oceny dotychczasowych osiągnięć rządu niż skromnych obietnic wyborczych. Partia premiera Costy w kampanii wyborczej obiecywała zwiększenie kompetencji władz regionalnych, podwyższenie płacy minimalnej oraz otwarcie dyskusji nad wprowadzeniem czterodniowego tygodnia pracy.
Natomiast rządząc od 2015 roku, Coście udało się: pobudzić wzrost gospodarczy i zredukować dług publiczny przy jednoczesnym odejściu od polityki oszczędności, obniżyć bezrobocie i utrzymać je na poziomie 6 proc., przeprowadzić skuteczną transformację energetyczną kraju, zaszczepić większość populacji kraju przeciw COVID-19 oraz uzyskać akceptację Komisji Europejskiej dla krajowego planu odbudowy.
czytaj także
Socjalistom pomogły też obawy lewicowego elektoratu przed przejęciem włądzy przez koalicję złożoną z PSD, Inicjatywy Liberalnej i CHEGA! Mimo że „socjaldemokraci” z PSD odżegnywali się od współpracy z altprawicą, to sondażowa arytmetyka wskazywała, że jest to jedyna opcja, by utworzyli rząd.
O ile wielu wyborców zdążyło zapomnieć o kosztach społecznych prowadzonej przez PSD w latach 2011–2015 polityki oszczędności, o tyle nie wyobrażali sobie przedstawicieli CHEGA! u władzy. Z kolei jej lider André Ventura, były dziennikarz sportowy, który zasłynął między innymi wyzwaniem od „bandytów” rodziny migrantów z Jamajki, uzależnił swoje poparcie dla centroprawicowego rządu od uzyskania teki ministerialnej.
Na wynik wyborczy PS miała wpływ również słabość bardziej radykalnych partii lewicy. 11 stycznia wieloletni lider komunistów, 74-letni Jerónimo de Sousa, musiał zakończyć swój udział w kampanii wyborczej z powodu operacji rozszerzenia zastawki aortalnej.
Z kolei kampania Bloku Lewicy oparta na hasłach nacjonalizacji strategicznych przedsiębiorstw i zwiększenia nakładów na służbę zdrowia nie okazała się dostatecznie atrakcyjna dla wyborców.
Choć obwinianie Bloku Lewicy za upadek poprzedniej koalicji początkowo irytował lewicowy elektorat, to ostatecznie w obliczu groźby powstania liberalno-altprawicowej koalicji okazał się skuteczną taktyką i pozwolił partii António Costy zdobyć samodzielną większość.
Co teraz czeka Portugalię?
Zgodnie z portugalską konstytucją prezydent desygnuje na premiera kandydata, który ma jego zdaniem największą szansę na utworzenie rządu. Zwykle jest to lider ugrupowania, które wygrało wybory (wyjątkiem była sytuacja z 2015 roku, gdy premierem został Costa, mimo że PS miało mniej mandatów niż PSD).
Następnie warunkiem ukonstytuowania się rządu jest to, by w parlamencie nie powstała większość bezwzględna (116 deputowanych) przeciwna jego powstaniu. Wynik wyborczy socjalistów gwarantuje spełnienie tych warunków bez konieczności prowadzenia negocjacji z innymi ugrupowaniami.
Co więcej, nowy stan posiadania pozwoli im w najbliższym czasie uchwalić budżet państwa na 2022 roku. Następnie kraj będzie mógł zacząć wykorzystywać środki przyznane mu w ramach unijnego Funduszu Odbudowy.
Według prognoz portugalskiego banku centralnego wzrost PKB kraju w bieżącym roku ma wynieść 5,8 proc. Pozwoli to na kontynuację prospołecznej polityki Costy, polegającej na przeplataniu redukcji długu publicznego ze stopniowym rozbudowywaniem polityki społecznej.
