Potrzebujemy nie tylko prawa do głosowania i wolnych sądów, ale również wpływu na to, jak kształtowana jest gospodarka. Potrzebujemy nowych modeli rozwoju, które pozwolą zbudować bezpieczniejszą, ale i bardziej demokratyczną przyszłość. Wypracowaniu takich modeli służy Kongres Regeneracja!, na który zaprasza Joanna Erbel.
Wizje lepszej przyszłości rodzą się w dwóch przestrzeniach – w naszych umysłach i w miejscach fizycznych. Powstają z obróbki idei i z rozmów, dla których pretekstem są konkretne sytuacje. Zwykle o tym zapominamy, kiedy sprawdzone gdzie indziej rozwiązania próbujemy przenieść na lokalny polski grunt czy korzystać z teorii, które roszczą sobie miano uniwersalnych.
Wiedza jest zawsze ucieleśniona i ukontekstualniona. Dlatego tak ważne jest nie tylko o tym pamiętać, ale również dobrze wybierać miejsca, które mają ponieść dalej oczekiwaną przez nas zmianę.
Takim nieprzypadkowym ruchem jest właśnie przeniesienie III Kongresu Regeneracji z Warszawy do Dąbrowy Górniczej, serca „Czerwonego Zagłębia”, miejsca naznaczonego przemysłową rewolucją i walką o prawa pracownicze. Dąbrowa Górnicza to również jedno z niewielu z miast w Polsce, które od lat jest z sukcesem rządzone przez lewicę. Dokąd więc jechać na największy w Polsce Kongres lewicowej ekonomii, jeśli nie tam?
czytaj także
Dąbrowa Górnicza czerpie siłę ze swojej robotniczej historii. Nowe centrum miasta – Fabryka Pełna Życia, w której odbędzie się część naszej imprezy, to przestrzeń dawnej fabryki obrabiarek Defum. Wizja Fabryki Pełnej Życia powstała w szerokim procesie konsultacji, który postawił na systematyczne i gospodarskie budowanie infrastruktury i społeczności wokół tego miejsca, zamiast oddać tę działkę zewnętrznemu kapitałowi. Ta droga gwarantuje, że tę przestrzeń, która powstała i wciąż się rozwija, traktują jak „swoją” osoby z bardzo różnych środowisk: rodzice z dziećmi, młodzież, seniorzy i seniorki, wielkomiejska klasa średnia i organizacje społeczne – zarówno z Dąbrowy, jak i spoza niej. A nie stało się to od razu.
Pamiętam, jak pierwszy raz trafiłam do Fabryki Pełnej Życia. Było to w maju 2017 roku, podczas V Kongresu Ruchów Miejskich, który odbywał się w położonym tuż obok Pałacu Zagłębia. Wówczas prezydent Dąbrowy Górniczej Marcin Bazylak oprowadzał nas po nieczynnych halach, niedostępnych dla publiki.
Projekt raczkował. Zwiastunem przyszłej przestrzeni gastronomicznej była budka z piwem, która wieczorami była jedynym żywym punktem w opustoszałej okolicy. Wtedy jeszcze nie wiedziałam, że właśnie w tych halach będziemy modelować nowe wizje rozwoju oparte o spółdzielczość, których główną zasadą będzie skupienie się na tym, co jest, i konsekwentne budowanie na tym zalążku nowej wartości.
Od 2017 roku wielokrotnie wracałam do Fabryki Pełnej Życia obserwując, jak rozwija się strefa gastronomiczna, a centralny pawilon zmienia się w lokalną przestrzeń konferencyjno-kulturalną. Było w tym miejscu coś magnetyzującego, czego przez wcześniejsze lata nie umiałam dobrze nazwać innymi słowami niż to, że tam po prostu dobrze się czuję.
A co więcej, że każda dyskusja, którą tam prowadzimy, otwiera nowe ścieżki działania. To właśnie na warsztatach w Fabryce Pełnej Życia powstał szczegółowy model spółdzielni rozwojowych, który wdrażamy jako CoopTech Hub. Zaczęło się od wizji miejskiego przedsięwzięcia, które może być finansowane przez okoliczne mieszkanki i mieszkańców. A konkretnie od spółdzielczego browaru, który był jedną z propozycji dla tego miejsca z wcześniejszych konsultacji.
W końcu dlaczego miejsca, które odwiedzamy i gdzie wydajemy pieniądze, nie mogą być nie tylko naszymi miejscami pracy, ale również wehikułami inwestycyjnymi? Więcej o tym modelu możecie przeczytać w naszym raporcie Pakiet Miejskiej Odporności oraz posłuchać na Kongresie w ścieżce „Ekopolis”. O przyszłości Fabryki Pełnej Życia opowie Wojciech Czyżewski, prezes spółki prowadzącej to miejsce.
Dąbrowa Górnicza to miasto, które z powodzeniem tworzy własną przyszłość i pokazuje, że budowanie odporności to czerpanie z własnej historii oraz pomysłów i zaangażowania tych, co są najbliższej – mieszkanek i mieszkańców miasta. Zachowując przy tym otwartość, ciekawość na cudze opinie i gościnność, którą poznacie już 7 września na Kongresie. To cechy, które tworząc dobry kontekst do dyskusji o przyszłości Polski.
W obecnych czasach potrzebujemy nowych modeli rozwoju – takich, które pozwolą nam zbudować lepszą, bezpieczniejszą, a jednocześnie bardziej demokratyczną przyszłość. Dobrobyt i wolność w naszym kręgu kulturowym są ze sobą nieodłącznie związane i nie da się ich zabezpieczyć oddzielnie. Potrzebujemy nie tylko prawa do głosowania i wolnych sądów, ale również wpływu na to, jak kształtowana jest gospodarka. Przejścia od demokracji partycypacyjnej do demokracji ekonomicznej. Aktywnego zaangażowania w tworzenie infrastruktury, która będzie dyktować rytm naszego dnia oraz naszej pracy – zarówno tej cyfrowej, organizacyjnej, jak i prawa do miasta rozumianego jako prawo do wymyślania go na nowo.
czytaj także
7 września w Dąbrowie Górniczej, jako Polska Sieć Ekonomii, CoopTech Hub oraz współpracujących z nami organizacji chcemy was zaprosić do debaty o Polsce przyszłości i poszukiwaniu nowego modelu rozwoju, który będzie miał mocne podstawy ekonomiczne, ale również będzie silnie zakorzeniony w lewicowych wartościach takich jak równość, współpraca czy otwartość na różnorodność.
Przygotowaliśmy dla was pięć ścieżek, które pozwalają spojrzeć na stojące przez nami wyzwania z różnych stron. Na ścieżce „Gospodarka” będziemy przyglądać się napięciu między tworzeniem wielkich projektów takich jak CPK a inwestowaniem w rozwój lokalny. Porozmawiamy o narracjach wokół nierówności społecznych. W tej ścieżce pokażemy również, jak powrót do spółdzielczości – cyfrowej, energetycznej, żywnościowej czy tej zajmującej się tematem zdrowia psychicznego, pozwala inaczej pomyśleć o zarządzaniu wspólnymi dobrami i kapitałem.
W ścieżce „Energetyka” przyjrzymy się temu, jak demokratyzacja i decentralizacja sektora może zagwarantować nam bezpieczeństwo i stać się punktem wyjścia do budowania lokalnej odporności, której sercem jest współpraca oraz odpowiedzialność za siebie i swoje otoczenie. Nie będziemy uciekać od polaryzujących opinię publiczną tematów jak inwestycje w wodór czy atom. Będzie analizowany wpływ tych rozwiązań na kształtowanie przyszłości sektora energetycznego i zielonej gospodarki. Transformacja energetyki to bowiem kluczowy element transformacji gospodarczej.
Więcej o budowaniu lokalnych modeli rozwoju dowiecie się na prowadzonej przeze mnie ścieżce „Ekopolis”, podczas której będziemy rozmawiać o tym, jak lokalne dziedzictwo – zarówno materialne, jak i niematerialne – może stać się kołem zamachowym dla budowania odporności. Budowanie odporności to z jednej strony sięganie do sprawdzonych w przeszłości rozwiązań i schematów działania, z drugiej zaś szukanie nowych. Jest to twórcze splatanie różnych elementów w celu przystosowania się do nowych warunków. To działanie ochronne, a nie nakierowane na ekspansję, nawet jeśli nowe sposoby działania można (i często również należy) skalować.
Istotną rolę ma tutaj zarówno otwartość władz lokalnych na testowanie nowych rozwiązań, jak i partnerstwa współpraca z uczelniami wyższymi, organizacjami społecznymi i biznesem, w tym spółdzielniami. Będziemy rozmawiać o sprawach miejskich i pozamiejskich – współcześnie bowiem nie można myśleć miejskiej odporności, nie rozmawiając o rolnictwie. To, co i jak jemy oraz kto tę żywność dostarcza, wpływa nie tylko nasze zdrowie, ale również na projektowanie miast.
Będziemy sięgać do sprawdzonych w przeszłości modeli współdziałania, a jednocześnie szukać nowych rozwiązań. Tworzymy Regenerację! w międzypokoleniowym gronie, dlatego dwie ścieżki – „Impuls Młodych” oraz „Edu_Innowacje” – będą prowadzone przez osoby z najmłodszego pokolenia spółdzielców i spółdzielczyń oraz osób aktywistycznych. Ważnym tematem będzie kwestia praw pracowniczych, w tym ich przyszłości w dobie rozwoju technologii, a szczególnie sztucznej inteligencji. Czy AI stanie się sojuszniczką walki o równe prawa? Czy dominacja wielkiego kapitału zaprzęgnie sztuczną inteligencję do wzmacniania fundamentów neoliberalizmu? Co zrobić, żeby szkoły dostarczały odpowiednich kompetencji pokoleniu wchodzącemu w dorosłość? Jak tworzyć miejsc pracy i działania, które dbają o dobrostan psychiczny i pozwalają rozwijać się nam w dobrym zdrowiu?
czytaj także
W trakcie Regeneracji! zaprosimy was nie tylko do fizycznej przestrzeni dyskusji, ale również do naszego cyfrowego spółdzielczego ekosystemu. Jako CoopTech Hub wiemy, że nie da się przeprowadzić społecznej i ekonomicznej rewolucji, kiedy jedna z głównych przestrzeni wymiany naszych myśli, czyli przestrzeń cyfrowa, jest kontrolowana kilka dużych korporacji. I tak, jak już wiemy, że nie ma demokracji i dobrej jakości życia bez ogólnodostępnej przestrzeni publicznej, tak obecnie powoli przekładamy to doświadczenie na świat wirtualny.
Kongres Regeneracja! jest więc zaproszeniem do podwójnej zmiany spojrzenia: po pierwsze, budowania siły na lokalnych potencjał i uważnego przyglądania się mniejszym miastom, które mają odwagę prototypować swoje modele rozwoju. Po drugie, traktowania przestrzeni cyfrowej jako przestrzeni, nad którą musimy zyskać demokratyczną kontrolę. Gospodarka przyszłości potrzebuje bowiem hybrydowych rozwiązań!
*
Kongres Regeneracja! (któremu matronuje Krytyka Polityczna) odbędzie się 7 września w Dąbrowie Górniczej. to jednodniowe i interdyscyplinarne spotkanie na styku nauki, aktywizmu i biznesu, organizowane przez Polską Sieć Ekonomii. 15 paneli dyskusyjnych opartych na czterech ścieżkach tematycznych, blisko 70 panelistek i panelistów. Kongres jest otwarty dla wszystkich (obowiązkowa rejestracja). Więcej informacji na stronie kongresu.
**
Joanna Erbel – socjolożka, ekspertka do spraw mieszkaniowych. Liderka klubu samorządowego w CoopTech Hub, centrum technologii spółdzielczych. Członkini Rady Fundacji Rynku Najmu. Koordynowała prace nad przygotowaniem polityki mieszkaniowej i programu Mieszkania2030 dla m.st. Warszawy. W latach 2017–2020 odpowiadała za temat innowacji mieszkaniowych w PFR Nieruchomości. Współautorka raportów CTH – Spółdzielczy Plan Odbudowy (2021) oraz Spółdzielcza transformacja (2022). Autorka książek Poza własnością. W stronę udanej polityki mieszkaniowej (2020) oraz Wychylone w przyszłość. Jak zmienić świat na lepsze (2022). Współpracowniczka Fundacji A/typowi, działającej na rzecz neuroróżnorodności.
