Kwestia zapewnienia ciągłości leczenia i zaspokajania potrzeb zdrowotnych ludzi pozbawionych dachu nad głową w wyniku zmian klimatycznych staje się coraz bardziej paląca.
BOSTON – Kiedy na skutek kataklizmów ludzie zmuszeni są nagle spakować dobytek i uciekać, często zapominają o czymś ważnym. Po całej serii pożarów lasów w Kalifornii w 2007 roku szacowano, że „co najmniej jedna osoba w każdej rodzinie podczas ewakuacji zapomniała zabrać ze sobą przepisane leki”. Kiedy huragan Harvey zagroził zalaniem domu mojej matki w Teksasie w sierpniu 2017 roku, również i ona, pakując się gorączkowo, by zejść burzy z drogi, zapomniała o lekach – mimo że zazwyczaj bardzo starannie pakuje bagaż przed podróżą.
Zmiana klimatu przyczynia się do większego nasilenia oraz częstości występowania takich kataklizmów, w związku z czym kwestia zapewnienia ciągłości leczenia i zaspokajania potrzeb zdrowotnych ludzi pozbawionych dachu nad głową stanie się coraz bardziej paląca. Już teraz wiemy, że ekstremalne warunki pogodowe powodują migrację i bezpaństwowość, a co roku z ich powodu 21,5 miliona osób traci dach nad głową – to 41 osób na minutę. Huragany, cyklony, powodzie i pożary regularnie powodują brak dostępu do usług profilaktycznych (na przykład badań przesiewowych w celu wczesnego diagnozowania nowotworów), usług w zakresie zdrowia psychicznego oraz leczenia chorób przewlekłych. Z powodu dotkliwej suszy i wojny domowej wielu syryjskich uchodźców i uchodźczyń straciło dostęp do ochrony zdrowia, co przyczyniło się do późniejszego zdiagnozowania u nich przewlekłych chorób takich jak choroby nowotworowe, nadciśnienie i cukrzyca.
Przy klimatycznej gorączce wysiadają termometry i giną ludzie. „Ale przecież kiedyś też było ciepło”
czytaj także
Kataklizmy wynikające ze zmiany klimatu niosą zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie zagrożenie dla ciągłości opieki zdrowotnej. Według wyników przeprowadzonego w 2019 roku badania opublikowanego w czasopiśmie „Journal of General Internal Medicine” szanse na przeżycie kolejnych 10 lat były znacznie niższe dla pacjentek z diagnozą raka piersi, których leczenie przerwał huragan Katrina niż dla pacjentek w grupie kontrolnej.
Wpływy pośrednie to narażenie na kontakt z chemikaliami, czynnikami chorobotwórczymi w wodzie i w powietrzu oraz wdychanie pyłów towarzyszących klęskom żywiołowym, które zwiększają ryzyko chorób nowotworowych. Na przykład podczas huraganu Harvey zostały zalane zakłady chemiczne i rafinerie ropy naftowej, co spowodowało przedostanie się rakotwórczych substancji do środowiska. Naukowcy ostrzegają, że obecnie niewchodzące w reakcje z innymi substancjami chemikalia, jak np. lindan, mogą wraz z podgrzaniem się ziemskiej atmosfery stać się rakotwórcze.
Podobne znaczenie mają zagrożenia związane z pożarami, które nie tylko trawią domy i placówki medyczne, ale powodują także podnoszenie się obecnych w środowisku pyłów, co zwiększa ryzyko zgonu z powodu nowotworów płuc, piersi i wątroby. W następstwie pożarów często występują ataki serca, udary i schorzenia dróg oddechowych, takie jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc. Według niedawno opublikowanych wyników kanadyjskiego badania obejmującego dane z 20 lat u osób zamieszkujących obszar w promieniu 50 kilometrów od strefy objętej pożarami stwierdzono o 10 proc. wyższe ryzyko wystąpienia guzów mózgu i 4,9 proc. wyższe ryzyko raka płuc niż u osób mieszkających w większym oddaleniu.
Działania pomocowe z konieczności skupiają się zazwyczaj na niwelowaniu bezpośrednich skutków kataklizmów, a jednak skutki zdrowotne, zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie widoczne są jeszcze długo potem. Jeśli nie postaramy się zapewnić większej ciągłości opieki zdrowotnej, coroczny sezon pożarów lasów może niedługo nosić miano sezonu na nowotwory.
Pilnie potrzebujemy sprawiedliwszego podejścia do podwyższonego ryzyka nowotworów i przewlekłych chorób, jakie niosą ze sobą katastrofy związane ze zmianą klimatu. Alerty wysyłane na telefony komórkowe i listy zadań do wykonania w przypadku leczenia na choroby przewlekłe mogą uratować komuś życie w sytuacjach kryzysowych i w przypadku ewakuacji. Poza zapewnieniem bezpiecznego schronienia protokoły zapewnienia gotowości w przypadku kataklizmów powinny także obejmować działania zmierzające do zapewnienia powszechnie przepisywanych leków, teleporad zdrowotnych, wirtualnych usług lekarskich, a także wirtualne szkolenia z postępowania w sytuacjach kryzysowych przeznaczone dla personelu medycznego oraz wytyczne dotyczące leczenia w sytuacji ograniczonych zasobów.
czytaj także
Jedną z wielu tragedii związanych z kryzysem klimatycznym jest to, że ci, którzy najmniej się do niego przyczynili, ponoszą największe jego koszty. Aby zniwelować tę niesprawiedliwość, Międzynarodowa Unia Walki z Rakiem (wraz z partnerami) ustanowiła Koalicję Leków Onkologicznych, mającą na celu poprawienie dostępu do leków przeciwnowotworowych w krajach o niskich i średnich dochodach.
Kolejną kwestią jest ślad węglowy sektora opieki zdrowotnej. Operacje chirurgiczne wybijają się na pierwszy plan pod względem emisji gazów cieplarnianych. Godzinne podawanie pacjentowi środka znieczulającego o nazwie sewofluran jest źródłem takiej samej ilości emisji co przejechanie ponad 32 km pojazdem z silnikiem spalinowym, zaś godzina podawania desfluranu odpowiada przejechaniu ponad 640 km. Wydział Anestezjologii na Uniwersytecie Medycznym w Michigan wprowadził w związku z tym Inicjatywę Zielonej Anestezjologii, której celem jest określenie sposobów na ograniczenie emisji związanych z chirurgią, na przykład poprzez propagowanie stosowania sewofluranu zamiast desfluranu. Liderzy ochrony zdrowia niedawno zobowiązali się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
Wiemy już, że osoby, które z powodu zmiany klimatu zmuszone były opuścić swoje domy, są narażone na mnóstwo różnych skutków zdrowotnych. Potrzebne są jednak dalsze badania i edukacja, w celu zapewnienia jak najlepszego zrozumienia tej szerokiej i złożonej kwestii. Na przykład, nie wiemy jeszcze, w jaki sposób fale upałów, ograniczenie dostępu do wody, żywności, współwystępowanie chorób i odwodnienie organizmu będące wynikiem leczenia nowotworów może potęgować niskie rokowania u pacjentów dotkniętych wysiedleniem z powodu kataklizmów związanych ze zmianą klimatu.
czytaj także
Zapobieżenie narastającemu kryzysowi zdrowia wywołanemu zmianą klimatu jest moralnym imperatywem Światowej Organizacji Zdrowia, rządów, pracowników medycznych i grup zajmujących się rzecznictwem w sprawach związanych z ochroną zdrowia. Zdrowe życie możemy wieść jedynie za zdrowej planecie. Wraz ze zmianą klimatu zmieniać muszą się także nasza polityka zdrowotna i związane z nią protokoły.
**
Aditi Hazra – profesorka pracująca na harwardzkim Wydziale Medycyny, badaczka zajmująca się genomem zmian nowotworowych i pomocą humanitarną, przeszkolona jako ratownik medyczny, zajmowała się także kwestią opieki zdrowotnej uchodźców.
Copyright: Project Syndicate, 2022. www.project-syndicate.org. Z angielskiego przełożyła Katarzyna Byłów.
