Robert Biedroń miał coś, czego nie miał nikt inny – ludzi, którzy mu zaufali i patrzyli na niego z prawdziwą nadzieją, zalążek poważnych struktur i dużą szansę na stworzenie partii masowej.
Po niesławnej konferencji z 29 czerwca, podczas której Robert Biedroń zupełnie nieproszony ugiął kolano przed Grzegorzem Schetyną, na Facebooku królowało zdjęcie lidera Wiosny kruszącego młotem kawał betonu z napisem „PO–PiS”.
czytaj także
Zdjęcie, dodajmy, z maja tego roku. Gdyby zrobiono je w 2014 roku, zapisałoby się w historii symboli polskiej polityki. Wtedy bowiem Biedroń zaczął udowadniać, że można. Można, dzięki świetnej ulicznej kampanii, startując z kompletnie outsiderskiej pozycji, zostać prezydentem Słupska. Można porzucić buty drugorzędnego celebryty i podręcznego medialnego geja i zostać jednym z najbardziej cenionych samorządowców, liderem utożsamianej z ruchami miejskimi progresywnej fali. Można utrzymywać zainteresowanie mediów, przy okazji popychając w debacie politycznej ważne tematy. Podsumowując, można zbudować zupełnie nowy wizerunek. Nie było w Polsce równie imponującego restartu politycznej kariery.
Miał coś, czego nikt inny nie miał
Ten restart okazał się szybko przepustką do ekstraklasy. Biedroń zaczął się pojawiać w sondażach prezydenckich i dzięki szczerej życzliwości mediów mógł na poważnie zacząć myśleć o stworzeniu własnego ugrupowania. Zaadaptowana przez niego formuła burzy mózgów okazała się strzałem w dziesiątkę. Na spotkania z nim ludzie walili drzwiami i oknami, również w małych miastach, w których zaistnienie jest dla nowych politycznych bytów najtrudniejsze.
czytaj także
To było właśnie to, czego nie miały nigdy ugrupowania próbujące choć trochę rozkruszyć zabetonowaną scenę, czego nie miał Palikot, Kukiz, Petru i partia Razem – zalążek poważnych struktur w interiorze i duża szansa na stworzenie partii masowej.
Co prawda od czasu do czasu media kpiły ze sprzecznych wypowiedzi Biedronia, w których wahał się co do przejścia do polityki ogólnokrajowej, ale przeczekanie wyborów samorządowych było wyrazem i konsekwencji, i niezbędnego wyrachowania. Wybory te brutalnie zweryfikowały potencjał małych ugrupowań, przede wszystkim konkurencyjnej partii Razem. Na lewo od PO pojawiła się nagle spora przestrzeń. Nowa partia jeszcze nie powstała, a już zaczęła wymiatać w sondażach, i były to sondaże prawdziwe, nie zamawiane. 3 lutego na Torwarze zadebiutował projekt zbudowany od zera, autentyczny, dający nadzieję i pozbawiony przekleństwa polskiej polityki, czyli oddechu wielkiego biznesu za plecami. Z potencjałem na dwucyfrowy wynik i przemeblowanie sceny politycznej.
Czy można było wtedy przewidzieć, że okazały debiut okaże się w gruncie rzeczy łabędzim śpiewem? Jeśli obserwowało się Biedronia od lat – być może. Gdzieś bowiem zagubiła się charyzma i urok osobisty, na scenie szalał Biedroń hybrydowy, na przemian groźnie pokrzykujący i dziecinnie entuzjastyczny, co w połączeniu z papieską retoryką dawało efekt nieco groteskowy. Był trochę jak bokser, który trafił w ręce złego trenera i, co prawda, zbudował masę, i wygląda groźniej, ale utracił zwinność i koordynację. Bardzo szybko zaczęło to wychodzić podczas występów w mediach, w których Biedroń okazał się niezdolny do sensownej reakcji na jakąkolwiek krytykę.
czytaj także
Na przemian podpalając się i uwodząc rozmówców, był łatwym celem. Nie pomagało masowe blokowanie dziennikarzy, w tym także tych życzliwych, ale pozwalających sobie na krytyczne sądy. Słowem – mesjasz codziennie wypędzający przekupniów ze swojej kurczącej się świątyni.
Był potencjał na partię masową
Ale to nie egotrip zdecydował o błyskawicznej degrengoladzie projektu Wiosna, lecz podejście do ludzi. Zamiast tym tysiącom osób, które uwierzyły w Wiosnę, dać poczucie sprawczości i wysłać je na ulice miast i miasteczek, Biedroń scedował zarządzanie partią na drugoligowych gładkich teczkowych – zaimportowanego z SLD Krzysztofa „Idziecie? Idziemy!” Gawkowskiego i Marcina Anaszewicza.
Czy można było przewidzieć, że okazały debiut okaże się w gruncie rzeczy łabędzim śpiewem?
Zamiast robić partię masową, stworzył jeden z najbardziej tajemniczych i nietransparentnych projektów politycznych ostatnich lat. Zbierał wolontariuszki i wolontariuszy, ani razu nie wspominając o zapisach do partii. Model oparty na koordynatorkach i koordynatorach zarządzających wolontariacką rzeszą przypominał raczej stowarzyszenie (nomen omen) Wiosna niż partię polityczną. Rezultat był zresztą podobny: szybko pojawiły się pierwsze oskarżenia o mobbing. Wstrząsająca opowieść Przemysława Stefaniaka ujawniła nie tylko problemy z traktowaniem ludzi, ale też niewydolność organizacji. Biedroń nie zareagował, oskarżonej o mobbing Moniki Pawłowskiej nie wyrzucił ani nie zdjął jej z list wyborczych. Pawłowska nadal bryluje na konferencjach. Doły nie mogły dostać jaśniejszego komunikatu.
czytaj także
Do tego doszła przedziwna kampania wyborcza, oparta na bezwartościowych konwencjach, które szybko przejadły się mediom i nie miały żadnego przełożenia ani na wynik, ani na budowę struktur. Najcenniejszy skarb Biedronia: ludzie, którzy mu zaufali i patrzyli na niego z prawdziwą nadzieją, zamiast budować partię i agitować na ulicach, robili za stojaki na kartony. Większość z nich statut ugrupowania poznała ze skanów krążących po Facebooku, opublikowano go bowiem dopiero w połowie czerwca. To dokument stricte paranoiczny, dający Biedroniowi władzę, o której Kaczyński mógłby tylko pomarzyć. Jednak o ile można, z wielkim wysiłkiem, zrozumieć chęć uniknięcia losu Petru, który stracił władzę w partii z własnym nazwiskiem w nazwie, o tyle potraktowanie regionów z buta świadczyło o kompletnym braku wyczucia. Struktury, które nie mogą przyjmować członkiń i członków, wow!
Brak transparentności
Skany nie okazały się fejkowe. W lipcu Biedroń w rozmowie z OKO.press tak skwitował sytuację: „Statut został zarejestrowany w demokratycznym państwie, więc jest to demokratyczna partia”.
Wczesna jesień Wiosny? Co nie wyszło partii Roberta Biedronia?
czytaj także
A co w takim razie z transparentnością, o której tak często mówił lider Wiosny? Na dzień dobry odmówił Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska informacji o finansowaniu partii. Każda osoba, która orientuje się, ile kosztują sale i produkcje dziesiątek konwencji, zdawała sobie sprawę, że chodziło tu o kwoty z sześcioma zerami, na które – jak się okazało – nie było kwitów. „Chcemy zmienić standardy, zrobimy coś więcej, czego żadna z dużych partii nie zrobiła” – obiecywał Biedroń w marcu. Zrobił finalnie najmniej z nich, przekazując zaledwie wykaz przelewów, i to z zaczernionymi informacjami dotyczącymi przedsiębiorców, którzy wykonywali usługi na rzecz partii. Była to wyjątkowo szybko stracona niewinność.
Partia masowa ma jedną zasadniczą przewagę nad partią kadrową – zapewnione podstawowe finansowanie ze składek. Tymczasem nikt nie wie, ile osobom pozwolono zapisać się do Wiosny – kilkudziesięciu? Stu? Anonimowy działacz Wiosny mówi mi, że deklarację złożył tuż po konwencji na Torwarze, według statutu powinna być rozpatrzona w ciągu miesiąca. Do dziś nie doczekał się odpowiedzi. We wzmiankowanym wywiadzie sprzed kilku dni Biedroń powiedział: „W ciągu kilku ostatnich dni zapisało się kilkaset osób”. Ale nie wspomniał, że przycisk „Dołącz” pojawił się na stronie partii zaledwie kilka tygodni wcześniej. Wszystkie partie wrzucają do sieci zdjęcia z obrad organów, posiedzeń ciał, spotkań wewnątrzpartyjnych – wszystkie, z wyjątkiem Wiosny. Czy wymieniane w statucie regiony, pozbawione zresztą możliwości przyjmowania członkiń i członków, w ogóle istnieją?
Zmarnowane kadry
Sądząc z reakcji w sieci, nawet członkinie i członkowie nie bardzo wiedzą, co się w Wiośnie dzieje. Krytyczną decyzję o pozostaniu w Parlamencie Europejskim ogłosił w mediach życiowy partner Biedronia, a partia dowiedziała się o niej jako ostatnia. Czy Biedroń podtrzymuje tę decyzję? Nie wiadomo. W wywiadzie dla OKO.press twierdzi, że decyzji nie podjął, dwa dni później jego doradca Jakub Bierzyński w rozmowie z Kulturą Liberalną stwierdził, że decyzja o kandydowaniu do Sejmu została przesądzona. Podobne zaskoczenie wywołało zgięcie kolana przed Schetyną, którego Biedroń jeszcze niedawno chciał zmieść ze sceny.
czytaj także
Wywiad z Bierzyńskim jest zresztą symptomatyczny. Wytrawny doradca został wręcz rozstrzelany – zagoniony do kąta, okazał się, ku niejakiemu zaskoczeniu rozmówców, klasycznym neoliberałem. Polska przez 500+ stanie się drugą Grecją, pogrążoną w chaosie i nędzy. Wtedy przyjdzie Wiosna i będzie wyrównywać nierówności ulgami podatkowymi. Pomysł na szeroką koalicję anty-PiS? Jeden rabin powie tak, drugi powie nie, ale połączy ich obrona konstytucji. Tak koalicję wyobraża sobie również Biedroń, choć zarówno kampania do europarlamentu, jak i wypowiedzi ewentualnych koalicjantów wskazują, że to nieprawdopodobny wariant.
Rodzi się pytanie – kto jest w stanie nadążyć za tymi wszystkimi woltami? Za liderem, który nie wierzy we własny projekt? Największą słabością partii wodzowskiej jest wódz, o czym świadczą upadki Palikota, Petru i Kukiza, obiecujących dokładnie to samo co Biedroń – zmianę. Ale ci panowie nie mieli takich kadr jak Biedroń ani nie budzili takiego entuzjazmu. Nie mieli ludzi, wokół których można by budować progresywny projekt na lata, opierali się na przypadkowej zbieraninie osób. Tymczasem Biedroń swoich najlepszych ludzi prawie w całości wypchnął na margines, co udowodniły listy wyborcze do PE.
To nie jest epitafium dla Wiosny, albowiem nie może umrzeć coś, co nigdy na dobre się nie narodziło.
**
Autor tekstu jest członkiem Rady Krajowej partii Razem.
Piotr Czerniawski − dziennikarz, krytyk literacki, aktywista, wieloletni redaktor pisma „Rita Baum”. Od 2007 do 2011 był wiceprezesem Stowarzyszenia Wikimedia Polska. Wydał m.in. książki Poprawki do snów (2005) oraz (z Adamem Wiedemannem) Końcówki. Henryk Bereza mówi (2010).
