Polska Sieć Polityki Narkotykowej zaniepokojona sposobem prowadzenia badań kierowców w projekcie DRUID.
Polska Sieć Polityki Narkotykowej pragnie wyrazić swoje zaniepokojenie sposobem relacjonowania przez media wyników badań przeprowadzonych przez Komendę Główną Policji, Instytut Ekspertyz Sądowych oraz Instytut Transportu Drogowego w ramach ogólnoeuropejskiego projektu DRUID (Driving Under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicines).
W wielu czasopismach i portalach internetowych ukazały się artykuły sugerujące, jakoby wyniki tych badań uprawniały do stwierdzenia, że po polskich drogach porusza się ponad dwukrotnie więcej pojazdów prowadzonych przez osoby pozostające pod wpływem nielegalnych substancji psychoaktywnych, niż przez osoby pod wpływem alkoholu. Z uwagi na metodologię zastosowaną w programie badawczym DRUID wniosku takiego nie można było jednak wyprowadzić.
Przeprowadzone na reprezentatywnej próbie kontrole wykazały, że ok. 1% kierowców w momencie zatrzymania znajdowało się pod wpływem alkoholu. Wykazano również, że ok. 2.5% kierowców miało w ślinie ślady różnych substancji psychoaktywnych, głównie marihuany i amfetaminy. Ten ostatni fakt pozawala jedynie stwierdzić, że w ostatnich kilkunastu czy kilkudziesięciu godzinach (zależy od rodzaju substancji) skontrolowane osoby przyjęły narkotyk. Nie zaś, że znajdowały się pod jego wpływem, ani tym bardziej, że ich zdolność do kierowania pojazdami była osłabiona. Proces wypracowywania kryteriów, które pozwoliłyby powiązać w sposób wiarygodny ilości narkotyków wykrywanych w ślinie ze zdolnością do prowadzenia pojazdów (tak, jak dokonano tego w przypadku stężenia alkoholu we krwi) dopiero trwa. Obecnie nie istnieją żadne tego typu kryteria czy skale porównawcze.
Na podstawie wyników badań DRUID nie powinno się również twierdzić, że w Polsce „za kółkiem” siada więcej czynnych konsumentów narkotyków, niż osób pod wpływem alkoholu. Z uwagi na wielokrotnie dłuższy, niż w przypadku alkoholu, czas biologicznego półtrwania narkotyków w organizmie kierowcy, należy założyć, że w badanej zastosowanym metodami próbie znajduje się znaczna nadreprezentacja osób z wykrywalnymi śladami narkotyków.
Warto pamiętać, że tezie, jakoby osoby konsumujące narkotyki były zagrożeniem na drogach przeczą fakty. W ubiegłym roku Policja zużyła w czasie kontroli drogowych około 70 tys. narkotestów. Jednak statystyki wypadków udostępniane przez Komendę Główną Policji na temat konsumentów narkotyków milczą. Jednocześnie w 2008 roku na polskich drogach zatrzymano 168 tys. nietrzeźwych kierowców. Nietrzeźwi spowodowali około 3.5 tys. wypadków, zabili ponad 400 osób, zranili prawie 5 tys.
Pochopna i obliczona na wywołanie sensacji interpretacja wyników badań programu DRUID przyczynia się niestety do umacniania w Polsce negatywnego stereotypu konsumenta zakazanych substancji psychoaktywnych. Stereotypu niezwykle szkodliwego społecznie, gdyż nie tylko ułatwiającego pod hasłami walki z narkotykami tolerowanie przez organy państwa naruszeń praw obywatelskich, ale również wpływającego na dostępność niektórych leków czy terapii.
Na dziennikarzach spoczywa szczególny obowiązek rzetelnego informowania opinii publicznej o faktach i płynących z nich zagrożeniach. Jednak przecenianie zagrożeń oparte na mylnej interpretacji wyników badań może spowodować szereg negatywnych konsekwencji. W przypadku narkotyków, skomplikować i tak już niełatwe zadanie przeprowadzenia koniecznych reform w państwowej strategii radzenia sobie ze zjawiskiem używania i nadużywania środków psychoaktywnych.
Warto na koniec dodać, że ujawniona w badaniach skala konsumpcji nielegalnych środków psychoaktywnych stanowi kolejny dowód druzgocącej porażki prowadzonej w naszym kraju polityki względem narkotyków, opartej przede wszystkim na represjach karnych, zastępujących rzetelną edukację i leczenie.
Grzegorz Wodowski (Monar Kraków) / Mateusz Klinowski (Wydział Prawa i Administracji UJ)
Strona projektu DRUID [tutaj]
