Co z tą pańszczyzną? Czy po 150 latach od jej zniesienia w Polsce jest to temat, o którym warto rozmawiać?
3 marca w Krytyce Politycznej odbył się pokaz filmu dokumentalnego Niepamięć.
W dyskusji udział wzieli: Magdalena Bartecka, Andrzej Leder oraz Herakliusz Lubomirski.
Spotkanie poprowadził Michał Sutowski.
Co z tą pańszczyzną? Czy po 150 latach od jej zniesienia w Polsce jest to temat, o którym warto rozmawiać? Czy może lepiej głęboko zakopać tę niechlubna kartę naszej historii, skoro żyjemy w wolnej i demokratycznej Polsce, w czasach, gdy wszyscy jesteśmy równi i nikt (przynajmniej teoretycznie) nie jest już zmuszany do bezpłatnej i przymusowej pracy na rzecz panów? A może wręcz przeciwnie? Może nigdy na temat pańszczyzny nie rozmawialiśmy poważnie i dość dogłębnie? Wystarczy powiedzieć, że nie ma w Polsce żadnej monografii tematu. Choć oczywiście istnieją liczne publikacje, w których pańszczyzna się przewija. Prawie zawsze na marginesach. Wyprodukowany przez Stowarzyszenie Folkowisko film jest osobistą i przez to bardzo aktualną próbą uchwycenia tego problemu i zmierzenia się z naszą historią, jej transformacjami, długim trwaniem i niepamięcią.
Dokument Niepamięć w nietypowy sposób próbuje opowiedzieć o dziedzictwie wydarzeń, których bezpośredni świadkowie już nie żyją, a których pamięć została wyparta ze zbiorowej świadomości.
Dwoje głównych, bohaterów filmu, współczesnych młodych ludzi – malarz-arystokrata i „wykształcona chłopka” – wybierze się w podróż przez lubelską i podkarpacką wieś. Podczas wyprawy będą musieli zmierzyć się ze swoimi emocjami i z historią swoich rodzin, próbując odpowiedzieć na wiele ważnych pytań. Co wiemy o naszej przeszłości? Czy pochodzenie ma wpływ na to, kim jesteśmy? Do jakiego stopnia dawne podziały wpływają na nasze „tu i teraz”? W odpowiedzi pomogą nie tylko spory bohaterów, ale również spotkania z wiejskimi gospodarzami i wiekowym hrabią.
Dokument wyreżyserował Piotr Brożek, absolwent Gdyńskiej Szkoły Filmowej i Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku i zdobywca głównej nagrody w konkursie Stowarzyszenia Homo Faber za film 2ndExit. Jako asystent reżysera pracował przy filmach Miłość (2012) Sławomira Fabickiego i Bogowie (2014) Łukasza Palkowskiego.
Film współfinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra 2014”. Oficjalnym partnerem jest Stowarzyszenie Absolwentów Klasy BGŻ. Produkcję dofinansował także Urząd Miasta i Gminy Cieszanów.
Andrzej Leder, ur. 1960, filozof kultury, socjolog, psychoterapeuta. Pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Zajmuje się filozoficznymi założeniami kultury współczesnej. W badaniach nad kulturą łączy studia medyczne i praktykę psychiatryczną z wykształceniem filozoficznym. Wydał między innymi książki: „Przemiana mitów czyli życie w epoce schyłku” (1997), „Nieświadomość jako pustka” (2001) , „Przemiana mitów druga czyli wojna o obraz” (2004), „Nauka Freuda w epoce Sein und Zeit” (2007), „Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej”(2014).
Magdalena Bartecka, ur. 1986, psycholożka społeczna, animatorka kultury peryferyjnej oraz aktywistka wiejsko-miejska. Członkini Stowarzyszenia Animacji Kultury Pogranicza „Folkowisko”. Producentka i bohaterka dokumentu „Niepamięć”. Współorganizatorka kampanii społecznej „Jestem ze wsi!” (2013), akcji „Kultura jest babą” (2014) oraz corocznego festiwalu Folkowisko i Dni Wolności Chłopskiej – święta z okazji zniesienia pańszczyzny w Galicji. Pochodzi ze wsi Chorążanka na Lubelszczyźnie
Herakliusz Lubomirski, ur. 1969, obieżyswiat, twórca user experience skomplikowanych systemow internetowych. Prowadził dział projektowania Onet.pl, przedsiębiorstwa internetowe na Ukrainie. Projektuje witryny w Polsce, m. in. Empik czy niania.pl, Entreprener (startupy internetowe).
