Grupa międzynarodowych artystów i aktywistów organizuje akcje i dyskusje wokół kryzysu w CSW.
Grupa międzynarodowych artystów i aktywistów Winter Holiday Camp / Zimowe Wakacje zaprasza na spotkanie pod hasłem „Chcemy zdrowych i demokratycznych instytucji”, podczas którego członkowie grupy wraz z zaproszonymi gośćmi i publicznością będą „zastanawiać się nad misją instytucji kultury, za przykład biorąc CSW”. Wydarzenie będzie towarzyszyć akcjom grupy na terenie Warszawy, które odbędą się w najbliższych dniach.
Czym jest Winter Holiday Camp
Nazwa grupy jest jednocześnie tytułem przedsięwzięcia, które miało zostać zrealizowane w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie w grudniu 2013 i styczniu roku 2014. Geneza jej powstania wiąże się z zaproszeniem, jakie dyrektor Zamku Ujazdowskiego Fabio Cavallucci wystosował do Pawła Althamera. Artysta miałby przeprowadzić w CSW długotrwałe działania z udziałem dzieci. Jak czytamy na stronie internetowej grupy: „zainspirowany ideą horyzontalności instytucji kultury, której realizacja miała miejsce w ramach 7. Berlin Biennale, Paweł Althamer podjął decyzję o otwarciu projektu na praktyki zorientowane na współpracę. Zaprosił do udziału w nim Artura Żmijewskiego, który z kolei zaprosił Noah Fishera – działacza Occupy Museums, co w dalszej kolejności doprowadziło do powstawania »grupy roboczej«, składającej się z artystów i aktywistów z różnych części Polski, jak również z Nowego Jorku, Nowego Orleanu, Berlina, Meksyku, Madrytu, Budapesztu i Buenos Aires”. Lista członków WHC znajdująca się na stronie internetowej grupy zawiera następujące nazwiska: Paweł Althamer, Raquel Gomez Amborosio, Tal Beery, Imani Jacqueline Brown, Antonio Calleja-Lopez, Maureen Connor, Gabriella Csoszó, Noah Fischer, Federico Geller, Zuzanna Ratajczyk, Dorota Sajewska, Joulia Strauss, Paula Strugińska, Martyna Sztaba, Zofia Waślicka, Katarzyna Wąs, Artur Żmijewski oraz niżej podpisany.
W takim mniej więcej składzie grupa przyjechała do Warszawy w lipcu 2013, by uszczegółowić ideę projektu w Centrum Sztuki Współczesnej i rozpocząć przygotowania do działań zimą. Ostateczny opis przedsięwzięcia znajduje się we wniosku o dofinansowanie projektu, który działająca przy CSW Fundacja Sztuka i Współczesność przedłożyła Ministrowi Kultury (treść wniosku dostępna jest na stronie internetowej Winterholidaycamp.org): Czytamy w nim: „»Zimowe wakacje / Winter Holiday Camp« to projekt o charakterze artystyczno-społecznym, przeznaczony dla dzieci i dorosłych z rozmaitych szkół, ośrodków, stowarzyszeń, nieformalnych ugrupowań. Ideą projektu jest oddanie obywatelom, pozostającym poza głównymi nurtami życia artystycznego, społecznego, instytucji (CSW) i jej siedziby (Zamek Ujazdowski) do działań opartych na kreatywności, wyobraźni politycznej, społecznej, zabawie, improwizacji. Ich działania będą traktowane jako manifestacja wolności w zakresie samoorganizacji, twórczości, w zakresie zmiany istniejącego porządku instytucjonalnego, formowania instytucjonalnego bytu, zgodnego z aspiracjami modernizującego się społeczeństwa. Treścią projektu jest uznanie dzieci za podmiot społecznej transformacji, a dorosłych za partnerów dzieci. To eksperyment polegający na przekształceniu instytucji oferującej zwykle widzom bierną konsumpcję sztuki, w miejsce realizujące potrzeby demokratyzacji instytucji kultury przy udziale obywateli”.
Podczas lipcowego pobytu grupa odbyła zgromadzenie z udziałem dyrekcji i pracowników CSW informujące o zainicjowaniu przedsięwzięcia „Winter Holiday Camp / Zimowe wakacje” oraz przeprowadziła ok. 30 indywidualnych wywiadów z pracownikami Centrum i szereg zarejestrowanych rozmów z ludźmi z sektora kultury. Celem prac wstępnych miało być mapowanie funkcjonowania CSW, zdefiniowanie problemów placówki i próba zmierzenia się ze sformułowaniem nowego ładu instytucjonalnego Centrum. Po wyjeździe członków grupy z Warszawy nastąpić miał okres przygotowań do „zajęcia” Zamku w grudniu i styczniu, opracowania działań adresowanych do dzieci, mechanizmów włączenia w akcje wszystkich pracowników CSW oraz kształtowania nowych relacji wewnątrz Zamku.
Projekt się (nie)odbędzie
Już podczas prac przygotowawczych wyłonił się obraz instytucji pogrążonej w kryzysie, o którym opinia publiczna miała zostać poinformowana pod koniec września wraz z podaniem do publicznej wiadomości przez członków Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność działającej w CSW treści listu, jaki wystosowali oni do dyrekcji i Ministerstwa Kultury oraz wraz z upublicznieniem kolejnych dokumentów i ujawnieniem przez pracowników szczegółów trwającego od maja 2012 konfliktu pomiędzy załogą i dyrekcją placówki. Grupa Winter Holiday Camp ogłosiła na początku października list solidarności z załogą Zamku Ujazdowskiego, w którym oferowała swą pomoc, to jest: „kontynuowanie wspólnie z pracownikami CSW publicznego i przejrzystego procesu transformacji instytucji, który koncentrować się będzie na odzyskaniu zaufania wewnątrz niej, na nieprzemocowym procesie wspólnotowego, równościowego podejmowania decyzji oraz na włączeniu w te działania ludzi, którzy także tworzą instytucję kultury, ale nie są z nią formalnie związani: artystów i publiczności; może się to odbywać w drodze otwartych spotkań i zgromadzeń; użycie artystycznych i aktywistycznych sieci kontaktów do rozpowszechniania informacji o reakcji pracowników CSW na sytuację w ich instytucji, a także o zachodzącym w tej instytucji procesie transformacji; stworzenie archiwum działań pracowniczych w CSW na rzecz zmiany instytucjonalnej, w której chcemy wziąć aktywny udział”.
Dyrekcja CSW zaczęła wysyłać sygnały do członków grupy Winter Holiday Camp, że z powodów finansowych realizacja przedsięwzięcia jest zagrożona. Jednocześnie spierała się publicznie z artystami, twierdząc, że wcale nie odwołuje projektu i zarzucała im przeinaczanie faktów. Był to mogący budzić zdziwienie spektakl zagubienia dyrekcji CSW niepotrafiącej podjąć jednoznacznej decyzji w sprawie programu artystycznego swojej placówki. Mimo wszystko grupa zdecydowała się przyjechać do Warszawy za własne pieniądze i kontynuować prace na rzecz transformacji CSW wraz z jego załogą.
Wsparcia dla realizacji przedsięwzięcia postanowiło udzielić Kolegium Kuratorów CSW, które wystosowało do dyrekcji list informujący o swojej decyzji. Kuratorzy w następujący sposób motywowali chęć kontynuowania przedsięwzięcia. „Projekt WHC został pomyślany przez jego inicjatorów jako pole refleksji nad mechanizmami funkcjonowania instytucji kultury, laboratorium szukania alternatywnych rozwiązań instytucjonalnych i narzędzie badania relacji międzyludzkich panujących w placówkach artystycznych. Tego rodzaju dyskursywne przedsięwzięcie jest doskonałą platformą do wypracowywania sposobów przezwyciężenia obecnego kryzysu oraz tworzenia nowych modeli relacji między zespołem, współpracującymi artystami i publicznością – modeli, które w przyszłości możemy wykorzystać z korzyścią dla CSW. (…) Jako kolegium kuratorów czujemy się odpowiedzialni za przyszłość naszej instytucji oraz jakość jej programu. Członkowie grupy WHC zgromadzili wiele cennych materiałów, przeprowadzili dogłębną analizę struktury CSW i nawiązali robocze kontakty z pracownikami. (…) Artyści, eksperci i aktywiści WHC zadeklarowali wolę kontynuowania projektu w oparciu o własne środki finansowe i zaangażowanie zespołu CSW. Nie ma więc żadnych przeszkód, aby utrzymać projekt WHC w programie instytucji”.
Równolegle, członkowie grupy Winter Holiday Camp sformułowali zaproszenie do pracowników Zamku Ujazdowskiego. W liście, który wysłali załodze CSW, pisali m.in.: „Nasza obecność w CSW w 2013 roku, rozmowy z pracownikami i negocjacje z dyrekcją, były częścią przygotowań do realizacji projektu nazwanego »Zimowe Wakacje / Winter Holiday Camp«. Jego celem była głęboka transformacja instytucji sztuki w kierunku eliminacji przemocy, demokratyzacji zarządzania i tworzenia kultury jakiej faktycznie potrzebuje dzisiaj społeczeństwo. Pierwszym celem naszego działania było zaproponowanie wszystkim pracownikom CSW, jej widzom i artystom, wakacji. Odpoczynku od hierarchii i walki, odpoczynku od fasadowej kultury, odpoczynku od restrykcyjnych regulaminów. Ten wakacyjny czas miał służyć tworzeniu wspólnie ze wszystkimi pracownikami CSW nowej instytucji i nowych relacji między pracownikami, dyrekcją (jeśli ta w ogóle jest potrzebna), widzami i artystami, mieszkańcami miasta. Wszystko, co zdarzyło się w CSW – przede wszystkim protest pracowników – zmieniło te plany. Dziś nasze działanie to już nie »projekt«, a faktyczna możliwość kontynuacji procesu tworzenia nowej instytucji. Dziś możemy wykorzystać szansę, jaką są Zimowe Wakacje, by we współpracy z ludźmi kultury wielu krajów, wspólnie zatrzymać rozpędzoną machinę instytucjonalną i w wakacyjnym czasie tworzyć instytucję w jakiej chcielibyśmy pracować, z jaką chcielibyśmy współpracować, lub do jakiej chcielibyśmy przychodzić”.
W odpowiedzi na to pismo oraz wsparcie, jakiego przedsięwzięciu udzielili kuratorzy CSW dyrektor Cavallucci zakazał pracownikom kontaktów z członkami grupy Winter Holiday Camp podczas ich pobytu w Warszawie.
Winter Holiday Camp działa w Warszawie
Członkowie grupy przybyli na początku grudnia do Warszawy i rozpoczęli realizacje akcji, mających na celu oddziaływanie na CSW w kierunku jego demokratyzacji. Wszelkie działania grupy podejmowane są tak, by nie narażać pracowników Zamku na konsekwencje zawodowe w przypadku ich interakcji lub współdziałania z członkami WHC. Akcje, ich zapowiedzi i dokumentacje wydarzeń śledzić można na facebookowym profilu Duch Zamku.
Pierwsza publiczna akcja odbyła się w sobotę 7 grudnia. Tego dnia otwarto w CSW wystawę Kolekcja. Fragment. Z powodu braku funduszy dyrekcja CSW zdecydowała się przedstawić publiczności prace artystów, które są w jej posiadaniu. Członkowie grupy Winter Holiday Camp postanowili wykonać pracę artystyczną i przekazać ją do kolekcji CSW. Przed Zamkiem Ujazdowskim zainstalowali napis „Institution in Crisis / Instytucja w kryzysie”, któremu towarzyszyło pismo: „My, członkowie grupy roboczej Zimowe Wakacje / Winter Holiday Camp, darujemy do zbiorów CSW Zamek Ujazdowski nasze grupowo wykonane dzieło, zatytułowane Zimowe Wakacje / Winter Holiday Camp. Nasz dar jest sposobem w jaki możemy podziękować CSW Zamek Ujazdowski za wkład w realizację naszej wspólnej pracy, a także w jaki możemy uznać wkład pracowników CSW w rozwój projektu. Nasze dzieło składa się z następujących elementów: naszej pracy, czasu dedykowanego CSW, wkładu intelektualnego, artystycznych i politycznych wizji oraz ze wspólnych spotkań i debat i ze wspólnotowch działań o charakterze warsztatowym, plastycznym, polegającym na zbiorowej improwizacji. Liczymy na przyjęcie naszego daru do kolekcji CSW, która jak wiemy, ma charakter historyczny – dokumentuje poprzez dzieła sztuki rozwój instytucji i jej współpracę z wieloma artystami. Także i my przez długi czas współpracowaliśmy z CSW i sądzimy, że obecność naszego dzieła w kolekcji byłaby w zgodzie z jej dokumentacyjnym charakterem”.
W odpowiedzi na ten dar wezwana została straż miejska, która spisała i pouczyła artystów. Ich praca została zdeinstalowana.
Wkrótce potem grupa zapowiedziała kolejną interwencję w sprawie kolekcji CSW, która będzie miała miejsce we wtorek 10 grudnia. W zaproszeniu na wydarzenie pod hasłem „Wernisaż wystawy, której oficjalnie nie otwarto” czytamy: „CSW wykorzystało aktualną wystawę Kolekcja. Fragment, aby ukryć kryzys w tej instytucji, wszechobecne pęknięcia w odnowionej na biało fasadzie. Powody kryzysu są dobrze znane: dyrekcja jest w stanie zimnej wojny z załogą, wystawy do końca 2013 roku zostały odwołane, budżet jest pusty.
Sztuka nie może być używana do tuszowania rzeczywistych problemów, blokowania możliwości. Odwrotnie – ona służy do otwierania możliwości.
A więc zapraszamy na prawdziwe otwarcie: chcemy docenić wystawiających swoje prace artystów, otworzyć instytucję i kontynuować publiczny dialog. Wernisaż: 10.12.2013, godz. 17.00 CSW Zamek Ujazdowski (wystawa Kolekcja. Fragment). Zimowe warsztaty przed CSW od 13.00 (10.12.2013)”.
Po wernisażu, o godz. 19:00 odbędzie się spotkanie pod hasłem „Chcemy zdrowych i demokratycznych instytucji” w siedzibie Krytyki Politycznej przy ul. Foksal.
Czytaj także:
Wotum nieufności dla dyrektora CSW
Manewry ‒ komentarz „Solidarności” do spotkania z dyrektorem Fabio Cavalluccim w poniedziałek 21 października
Igor Stokfiszewski: Chodźmy do CSW!
Pracownicy warszawskiego CSW: Tu panuje patriarchat (zapis konferencji prasowej)
List KZ NSZZ Solidarność do Dyrektora CSW i postulaty pracowników
Sprostowanie wicedyrektor CSW Joanny Szwajcowskiej
Igor Stokfiszewski, Zamek Ujazdowski nie jest wyjątkiem
Odpowiedź dyrektora CSW Fabio Cavallucciego na list związkowców
Igor Stokfiszewski, Zamek Ujazdowski jest dobrem wspólnym
