Faza obsługiwania twardego elektoratu ustępuje właśnie fazie urabiania szerokiego centrum i poszukiwaniu nowych wyborców. I dla każdego jest tu coś miłego. Cztery pojęcia-klucze, które odmieniano przez wszystkie przypadki podczas sobotniej konwencji PiS, to wiarygodność, Europa, klasa średnia i wynagrodzenia.
Kwaśniak? Kto zacz? Smoleńsk? Nie przypominamy sobie. Polexit? Owszem, opozycja drze o nim japę. Podwyżki cen? Chyba ty, Rafał (Trzaskowski)! Sądy? Tak, bliższe Polakom, a poza tym daliśmy na dzieci. Europa? Jedna rodzina, a jak to w rodzinie – martwimy się troskami naszych bliskich, jak trzeba, to pomożemy. Węgiel? Cześć i chwała bohaterom „Wujka”, a poza tym niech żyją OZE i prosumpcja. Boże Narodzenie? Dla wierzących czas święty, dla niewierzących magiczny – dla wszystkich (Polaków) czas, który łączy. Obniżyliśmy podatki i składki, podwyższymy płace, kosmos, kurwa, podbijemy! A wy co, dalej konstytucja i Frans Timmermans? A co sądzicie o wieku emerytalnym?
Z krótszą niż mam pamięcią i jeszcze bardziej obniżonymi oczekiwaniami wobec „granic tego, co (w Polsce) możliwe”, wysłuchawszy mów na sobotniej konwencji obozu władzy, powinienem zapisać się do PiS. W zasadzie lepiej nawet do partii Jarosława Gowina – innowacje, OZE… – ale jednak co premier, to premier. Więc jednak chyba do PiS. Opowieści ekumenicznej i optymistycznej treści, które zaserwowali nam Mateusz Morawiecki, Beata Szydło czy Jarosław Gowin, to oczywiście bujda na resorach, coś jak schowanie Macierewicza do piwnicy trzy lata temu, tylko do kwadratu. A jednak trudno się oprzeć wrażeniu, że prezes Kaczyński jeszcze raz wziął towarzystwo za twarz, kazał brać się w garść, przestać paplać głupoty na Twitterze i znów zalać Polaków ofensywą miłości, solidarności, dialogu i obietnic spełnianych. Bo uważa, że naród po prostu pragnie w ten cały bullshit uwierzyć – tak jak w 2005 uwierzył w solidarną Polskę, w 2010 – 49 procent wyborców – w Kaczyńskiego-człowieka dialogu i w 2015 w „dobrą zmianę”.
Sam prezes Kaczyński nie porywał, ale i nie taka była jego rola. Dla hardkorów była „opozycja, co toleruje zło na wielką skalę”, Trzaskowski, co rabuje Polaków, wrogie media i wyciągnięta do zgody, aczkolwiek „silna ręka”, a potem już tylko PiS jako partia marzeń Polaków, wieli wysiłek i mobilizacja. Natenczas wchodzi Morawiecki, cały na biało, nie robi z siebie durnia, jak na niedawnych występach artystycznych w Toruniu, tylko mówi jak człowiek jedzący nożem i widelcem, a nawet z serwetą na kolanach. Jego gwiazda świeci już najjaśniej na firmamencie Zjednoczonej Prawicy, reszta to były satelity: Jarosław Gowin, jako dzielny giermek-technokrata, co nam panele słoneczne na dach skredytuje. Beata Szydło jako mama-Europejka, osłaniająca premiera od flanki socjalno-rodzinnej, z ekumenizmem godnym księdza Bonieckiego (Wiedzieliście, że są też niewierzący Polacy? I też się radują z wigilijnej kolacji z rodziną? No to już wiecie.). A na końcu minister Ziobro – ciepło i poufale nazwany Zbyszkiem, który z dość nieszczęśliwą miną chwalił się sukcesami koleżanek i kolegów (500+), a potem wyliczał ułatwienia w sądach, jakie już wkrótce czekają na przedsiębiorców. O KNF-ie i rozzuchwalaniu przestępców ani słowa.
czytaj także
Prawie każdy segment obecnego i oczekiwanego elektoratu usłyszał coś dla siebie – ale jednak prawie, bo dogasającą chyba sektę smoleńską zignorowano kompletnie, zaś Radiu Maryja na otarcie łez został minister sprawiedliwości broniący polskich dzieci za granicą przed widmem muzułmańskiej rodziny zastępczej. Niedługo zapewne dowiemy się, czy to nowy cichy układ (Rydzyk schowany do piwnicy za różne koncesje i obietnice na przyszłość) czy naprawdę zimna wojna Nowogrodzkiej z Toruniem. Był za to zapach niedzielnego rosołu i świątecznej choinki, było widmo ukaranego surowo pedofila, była niemiecka siła nabywcza w portfelach, a nawet te cholerne OZE, które jeszcze niedawno były przecież szatańskim planem brukselskich lewaków za niemieckie pieniądze – od soboty wspiera je duchem sam Święty Jan Paweł II.
czytaj także
Cztery pojęcia-klucze, które odmieniano przez wszystkie przypadki, to wiarygodność, Europa, klasa średnia i wynagrodzenia. Z tą pierwszą sprawa jest prosta: obiecali, a potem dali, a że nie wszystko, nie od razu i nie tak – to mało wygodne kontrargumenty. 500+ i wiek emerytalny będą obracać w nieskończoność, ten drugi także w kontekście polityki PO (67 lat wprowadzone już po wyborach).
Dalej, „Europa” jako centrum nowej narracji to też niegłupi pomysł: sporo było aluzji do jej problemów i obecnych za granicą niebezpieczeństw, ale i Morawiecki, i Beata Szydło skupiali się teraz na dumie (rok 1920, Solidarność, a nawet kampania wrześniowa), mocy sprawczej („przejęto nasze rozwiązania w sprawie uchodźców”), a przede wszystkim na europejskich aspiracjach. Chcecie być pełnoprawnymi Europejczykami? Słusznie – tylko że europeizacja to równe płace za równą pracę Polaka i Hiszpana, a kiedyś nawet i Niemca, a nie „eksperymenty obyczajowe”. A praworządność też dobra rzecz, zwłaszcza, gdy mafie VAT-owskie przestają Polsce pisać prawo.
„Klasa średnia” to kolejne hasło wydobyte na wierzch po ostatnich wyborach – możemy wprawdzie rządzić i bez niej, mówi wicepremier Gowin, ale przecież ona taka fajna, ma aspiracje i kapitały. Mówimy zatem: doły już dostały, teraz na was przyszedł czas. Czy pomysły ulg na innowacje, niższy CIT dla małych przedsiębiorstw i ułatwienia w ich zakładaniu okażą się atrakcyjne – czas pokaże, tym bardziej, że PiS w ostatnich latach jednak przykręcił MiS-iom śrubę fiskalną. Wsparcie dla rozproszonych OZE brzmi już jak bajka dla niezbyt rozgarniętych dzieci. Hasła deglomeracji i wsparcia miast średnich poruszą jednak czułą strunę tego segmentu klasy średniej, który czuł się najbardziej zaniedbany: tych z małych i średnich miast, dla których wielkomiejska PO nie miała dotąd oferty. O ile też Gowin mówi przede wszystkim do właścicieli firm (w tym jednoosobowych), o tyle już Morawiecki idzie szerzej – jego klasa średnia to tak naprawdę ci wszyscy, którzy „mają europejskie ambicje”, czytaj: chcą zarabiać jak Niemcy.
No i właśnie, wynagrodzenia. Tu jest najsłodsza przynęta i najmniej rozwiązań. Bo niemal wszyscy – nie licząc pracodawców, zwłaszcza mniejszych – już głoszą, że Polacy w stosunku do PKB zarabiają za mało. Tyle że konkretów nie słychać: minister Gowin chce obniżać podatki i składki, chwali się niższym CIT-em, ale jak te metody powiększania zysków przedsiębiorstw mają wpłynąć na płace – trudno powiedzieć. Gowin z Morawieckim zdają się wierzyć w regułę trickle down – bogactwo od uwolnionych od danin firm naturalnie ma spłynąć w dół, do pracowników, a związki zawodowe to, zdaje się, niepotrzebny balast. Chyba nie przypadkiem nie wspomniano ich ani razu.
czytaj także
Można całą rzecz sprowadzić do piramidalnego kłamstwa, serii wyparć, przemilczeń i manipulacji – trudno jednak uniknąć wniosku, że PiS, nieźle uczący się na własnych błędach, ale i sukcesach, właśnie przyjmuje strategię, która się trzy lata temu tak doskonale sprawdziła. Faza obsługiwania twardego elektoratu i zabezpieczania, choćby kosztem wizerunkowym, interesów swego obozu ustępuje właśnie fazie urabiania szerokiego centrum i poszukiwaniu nowych grup wyborców. I dla każdego jest tu coś miłego. Bo gdy Beata Szydło mówiła, że wśród czterech wolności, filarów Europy, jest „wolność słowa” i „wolność od strachu”, to czytelnik „Do rzeczy” zrozumiał aluzję do tej podłej lewackiej poprawności politycznej i obrony cywilizacji przed hordami-wiadomo-kogo, zaś czytelnik „Gościa Niedzielnego” uspokoił się wewnętrznie słysząc o „wolności posyłania dzieci na religię”. Niby nihil novi, ale gdy była premier dodała passus o „wolności od nędzy”, to i Rafałowi Wosiowi łza się pewnie w oku zakręciła, a i niejeden dawny wyborca SLD i współczesny partii Razem ze zrozumieniem głową pokiwał.
Krótko mówiąc: cała ta strategia narracyjna jest dość racjonalna i obliczona na kilka celów. Po pierwsze, na demobilizację elektoratu wielkomiejskiego, który po ekscesach Zbigniewa Ziobry najzwyczajniej przeraził się wizji rządów PiS w wielkich miastach, kupił opowieść o zagrożeniu Polexitem i poszedł gremialnie wygłosować partię władzy. Po drugie, na uspokojenie nastrojów wśród tych wyborców, którym wiele się skądinąd w dobrej zmianie podoba, ale są wyraźnie zmęczeni atmosferą „permanentnej rewolucji”, konfrontacyjnym językiem i atmosferą wojny z całym światem dookoła Polski i wewnątrz niej. Po trzecie, to uderzenie wyprzedzające wobec KO, która wyraźnie liczyła, że strasząc marginalizacją Polski w UE i dysponując zasobem osobowym pt. Donald Tusk będzie naturalną reprezentantką Europy w sporze z eurosceptycznymi nacjonalistami, których Bruksela z Berlinem za chwilę wyrzucą za drzwi. Zmusza to KO do poważnego wysiłku koncepcyjnego – jej narracja unijna musi być teraz bogatsza niż tylko: „my to Tusk, Tusk to Europa, a chcecie być przecież w Europie”, a uzasadnione są wątpliwości, czy ta zachowawcza dość przecież formacja taką wizję – konkurencyjną i niereaktywną wobec PiS – jest w stanie wymyślić. Po czwarte wreszcie, obóz Kaczyńskiego i Morawieckiego próbuje narzucić na powrót agendę społeczno-gospodarczą w kampanii wyborczej, a w tej jest naturalnie bardziej wiarygodny niż liberalna opozycja, skoro zwiększył przecież transfery społeczne i nie zarżnął finansów publicznych.
Nie oszukujmy się: ta opowieść jest atrakcyjna i nie wystarczy głośno krzyczeć, że PiS przecież kłamie, a w ogóle to łamie konstytucję. Przy braku alternatywy nietrudno będzie nią porwać miliony, zwłaszcza tych, którzy mają krótszą pamięć niż np. przedsiębiorcy bezpośrednio dotknięci represją PiS-owskiego fiskusa. Bój stoczy się na kilku planach: jeśli chodzi o wiarygodność w sprawach ekonomiczno-socjalnych PiS ma nad opozycją wyraźną przewagę, zaś reakcja liberalna („zabrać patolom 500+”) jest wyraźnie słabsza i do tego dodatkowo mobilizuje elektorat władzy.
czytaj także
Cały szereg wykluczeń z polityki solidarnościowej po 2015 roku (samotni rodzice, osoby zależne, w tym z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunowie…) stwarza jednak naturalne pole manewru dla bardziej postępowego skrzydła opozycji, podobnie jak przemilczenie kwestii usług publicznych – jakości szkoły i służby zdrowia. Na podobnej zasadzie PiS-owi wygodnie mówić o wieku emerytalnym, ale o wysokości świadczeń już jakby nie bardzo. Również rynek pracy to kwestia drażliwa: czujemy chłodny stosunek do związków zawodowych innych niż własne i zupełną ciszę w temacie imigracji, bez której niejeden sektor gospodarki polskiej nie przetrwa przecież kolejnych lat. O kwestii smogu napomknął wicepremier Gowin, ale nie drążył tematu – a już dawno wypłynął on z aktywistycznej bańki na szerokie wody masowej opinii publicznej. Infrastruktura padła hasłowo, ale o komunikacji publicznej, która hasłu „deglomeracji” nadałaby jakąś treść też się nie zająknięto. Tematy, krótko mówiąc, leżą na stole. A właściwie pod, bo dla PiS są niezbyt wygodne. I, co tu dużo ukrywać, dla KO podobnie.
czytaj także
W sprawach europejskich tym bardziej wszystko zależy od opozycji: tu chyba najbardziej sprawdza się zasada, że PiS gra tak skutecznie, jak mu przeciwnik pozwala. Główny przekaz, że „być w Europie to zarabiać jak Niemcy” zbiega się jakoś z założycielską fantazją europeizmu starszego pokolenia: „żeby tu było jak na Zachodzie”. Dlatego samo zderzanie opowieści PiS z zasadą rzeczywistości – bo przecież Polska nie będzie słuchana w Europie, nie pozyska sojuszników i nie załatwi swych interesów – nie wystarczy, jeśli zabraknie dobrej kontrnarracji.
Ta z kolei, obok praw człowieka, zwłaszcza praw kobiet i mniejszości, musi też obejmować wizję przyszłości w Europie, w której dobrobyt to nie tylko płace, ale także standard życia i czyste środowisko, a wspólnota korzyści to nie tylko swoboda świadczenia pracy, ale także równe prawa pracownicze. A wolności w Europie to nie tylko prawa do posyłania dzieci na religię, ale także ich nie posyłania oraz ochrona obywatela przed arbitralną siłą – krótko mówiąc, świeckie i liberalne państwo.
Można szydzić z deklaracji Kaczyńskiego, że PiS będzie partią marzeń Polaków i wciąż przypominać „zdradzieckie mordy (bez żadnego trybu)” i niezbudowane bloki z Mieszkania+. Można szacować przeliczniki głosów na mandaty w metodzie d’Hondta dla jednej, dwóch czy więcej partii opozycyjnych. Ale doświadczenie roku 2015 (a także odwrotne – roku 2007) jedną rzecz pokazuje na pewno: bez marzenia konkurencyjnego, bez alternatywnej opowieści o dobrym życiu, która na aspiracje Polaków wiarygodnie odpowie – wygrają ci, którzy chociaż udają, że ją mają.
