Seminarium Uniwersytetu Krytycznego prowadzone przez Jędrzeja Malko
Uniwersytet Krytyczny | Bestiariusz ekonomiczny | Rynek: maszyna czy zwierzę?
Prowadzenie: Jędrzej Malko
12 stycznia, wtorek, godz. 19.00
Krytyka Polityczna, ul. Foksal 16, II p., Warszawa
Co kryzys finansowy 1997 roku, czyli tzw. „azjatycka grypa” ma wspólnego z nazizmem?
Dlaczego rynki mają dążyć do równowagi?
Czy sprawia to rynkowy mechanizm?
A może dzieje się dlatego, że gospodarka działa jak organizm?
Od wieków, przez całą historię nowożytnej ekonomii dwa sposoby mówienia o rynku konkurują ze sobą: rynek jako maszyna oraz rynek jako organizm. Ekonomiści tacy jak Locke, Mandeville czy Petty studiowali anatomię i praktykowali medycynę, w swoich ekonomicznych rozważaniach przyrównywali więc przepływ pieniądza do cyrkulacji krwi, hierarchię społeczną i podział pracy uzasadniali analogią do ludzkiego ciała, a przeciwko ingerencji państwa w gospodarkę wysuwali hipokratejską zasadę „przede wszystkim nie szkodzić”. W wieku XIX sukces fizyki newtonowskiej spowodował, że organizm ustąpił mechanizmowi. Niemal wszyscy ekonomiści zaczęli szukać praw mechaniki społecznej a swoje propozycje formułowali za pomocą równań fizycznych. Te często wulgarne próby zapisywania zjawisk społecznych w formie newtonowskich wzorów budziły silne sprzeciwy fizyków, jednak wystarczyły, by nadać naukową powagę neoklasycznej ekonomii. Do dzisiaj zresztą ten bękarci newtonizm jest w ekonomii obecny, czy to pod postacią atomistycznego ujęcia podmiotów gospodarczych, czy to figury ustalającego się w wyniku działania przeciwstawnych sił equilibrium. Jednak metafory organiczne także nie zniknęły bez śladu z dyskursu ekonomicznego.
Na trzecim seminarium z cyklu „Bestiariusz ekonomiczny” porozmawiamy o różnicach w postrzeganiu gospodarki przez te dwa pryzmaty oraz o tym, że od różnic tych ważniejsze jest to, że zarówno za pomocą metafor organicznych jak i mechanicznych osiągany jest ten sam efekt iluzji porządku.
_________
Jakie motywy, figury oraz struktury myślenia dominują w myśleniu ekonomicznym? Do jakich mitów odwołują się ekonomiści by legitymizować swoje poglądy? Jakie niewypowiedziane założenia aksjologiczne kształtują proponowane przez nich rozwiązania? W trakcie seminarium rozmawiać będziemy o historii myśli ekonomicznej, tropiąc genealogie panoszących się w niej bestii, takich jak homo economicus, equilibrium czy niedobór. Perspektywa ta pozwoli lepiej zrozumieć współczesną debatę na temat gospodarki a także dostrzec, że nawet pomiędzy pozornie bardzo odległymi od siebie szkołami ekonomicznymi istnieje wiele fundamentalnych zbieżności.
Jędrzej Malko – dziennikarz, badacz historii dyskursów ekonomicznych, analityk Fundacji Kaleckiego, absolwent European Graduate School i doktorant w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej. W 2016 ukaże się jego książka Economics and Its Discontents.
________
Kolejne spotkania cyklu:
19.01: Ekonomia niedoboru. | Gość: dr Bartosz Kuźniarz
Pozostałe seminaria Uniwersytetu Krytycznego w semestrze jesiennym.
Projekt „Uniwersytet Krytyczny 2014-2016” realizowany jest dzięki dofinansowaniu ze środków m.st. Warszawy.
