Unidos Podemos postanowili przedstawić się wyborcom, kopiując na swoje potrzeby format katalogu handlowego IKEA.
26 czerwca Hiszpanie, po raz drugi w przeciągu pół roku, będą wybierać nowy parlament. Ostatnie dwa tygodnie kampanii to szansa na zagospodarowanie rozczarowania, jakie budzi niemoc dwóch wiodących partii: PP – zwycięskiej w grudniu, ale niezdolnej do sformowania samodzielnego rządu, oraz PSOE, której również nie udało się znaleźć partnera wystarczająco silnego dla przegłosowania kandydatury swojego lidera na premiera i budowania gabinetu koalicyjnego.
Czasu na negocjacje nie zmarnowało natomiast Podemos, które wystartuje ze wspólnych list z IU (Zjednoczona Lewica) i zieloną Equo. Nowa formacja Unidos Podemos postanowiła przedstawić się wyborcom w możliwie przystępny i sprawdzony marketingowo sposób: kopiując na swoje potrzeby format katalogu handlowego IKEA.
Publikacja liczy niemal 200 stron i dostępna jest bezpłatnie w internecie lub w wersji drukowanej, którą można zamówić pocztą za niecałe 2 euro. Twórcy broszury mają nadzieję, że poprzez tę niewinną prowokację uda im się dotrzeć do rekordowej liczby czytelników. Deklarują również, że jest to również przedwyborczy kontrakt, jaki zawierają z własnym krajem.
Katalog otwiera dział Kuchnie. Wyjaśnia się tu skąd Unidos Podemos ma zamiar wziąć pieniądze na realizacje opisywanych w kolejnych rozdziałach projektów. Pierwszy postulat to likwidacja tajemnicy bankowej w formie pozwalającej na wyprowadzanie pieniędzy do rajów podatkowych. Druga propozycja to Krajowy pakt dla nauki i innowacji. Ma to być szerokie forum porozumienia specjalistów różnych dziedzin na rzecz budowania społeczeństwa wiedzy i nauki. Ukierunkowanie na przepływ zasobów intelektualnych ze świata nauki do obywateli, którzy zdobywać będą kwalifikacje, mające przy wsparciu państwa budować nową gospodarkę opartą na innowacyjnych technologiach. UP obiecuje również stworzyć atrakcyjne warunki do powrotu specjalistów, którzy zdecydowali się na emigrację oraz zagospodarować młodych bezrobotnych.
Na każdej kolejnej planszy widzimy zdjęcia wnętrz domów. Nie ma w nich nic pretensjonalnego, są to przeciętne hiszpańskie mieszkania. Zdjęcia przedstawiają liderów, ekspertów oraz lokalnych działaczy UP w codziennych sytuacjach, takich jak parzenie kawy czy mycie zębów.
Obok znajduje się kilka postulatów, z których jeden zostaje wyszczególniony i opisany dokładniej. W jednym zdaniu przedstawione są również dane statystyczne z różnych źródeł, odpowiadające opisywanym zagadnieniom.
I tak, pozostając w Kuchni, wskazuje się, że wniesienie zwykłego sprzeciwu administracyjnego do sprawy karnej kosztuje średnio 350 euro. Tworzy to uprzywilejowanie względem prawa osób i instytucji bogatych. UP obiecuje stworzenie sprawnego systemu bezpłatnej pomocy prawnej dla obywateli oraz zniesienie niesławnego Prawa Knebla, które wymierzone jest w osoby indywidualne. Dodatkowo ma zostać powołany urząd ochrony konsumenta. Te zabiegi pozwolą na szybsze i łatwiejsze egzekwowanie kar i wyroków dużych wobec firm i koncernów. System prawny ma zostać tak przekształcony, by kary finansowe (mandaty) za rozmaite wykroczenia uzależnione były od zarobków oskarżonych osób. Innymi słowy nadużycia dużych podmiotów karane byłyby skuteczniej i dotkliwiej, zaś kary za wykroczenia przeciętnych obywateli zostaną obniżone.
Dalszych zysków UP szukać będzie w inwestycjach w rolnictwo i rybołówstwo, dziedzinach, które posiadają duży potencjał zatrudnienia.
Dział Salony poświęcony jest polityce miejskiej ze zwróceniem szczególnej uwagi na emerytów.
Wiek emerytalny ma być ustalony na obowiązującym do 2011 roku poziomie 65 lat. UP chce również wpisania w kartę podstawowych usług zdrowotnych dostępu do fizjoterapeutów i rehabilitantów.
Dalej przedstawione są propozycje dla rozwoju kultury: Utworzenie ministerstwa Kultury i Komunikacji, obniżenie podatku obrotowego dla usług kulturalnych, regulacja statusu zawodowego artysty i zatrudnionych w sektorze kultury oraz nowe prawo własności intelektualnej.
Unidos Podemos zapowiada zmiany w wojsku. Chodzi o reformę praw pracowniczych wojskowych (umożliwienie powstawanie związków zawodowych, gwarancja wolności wypowiedzi i przynależności partyjnej) oraz transparentne „drzwi obrotowe” pomiędzy Ministerstwem Obrony a przemysłem zbrojeniowym, by zwiększyć demokratyczną kontrolę nad wydatkami i kontraktami. Przy zapowiedzi dostosowania rozmiaru sił zbrojnych do aktualnego zapotrzebowania oznacza to przypuszczalnie skłanianie się do przekwalifikowania znacznej ilości pracowników wojska i cięcia środków budżetowych przeznaczanych na obronność.
Dział Oświetlenie to energetyka, ekologia, migracja i równouprawnienie. Warto tu zwrócić uwagę, że na niektórych zdjęciach członkowie partii przemycają wskazówki odnośnie swoich inspiracji i zainteresowań.
Pojawiają się plakaty z muralem Banksy’ego i Bobem Dylanem oraz kilka propozycji lektur, np. wspomnienia parlamentarne José Antonio Labordety, wielkiego barda i polityka hiszpańskiej lewicy.
Wracając do Oświetlenia, Unidos Podemos postuluje opracowanie Narodowego Planu Reformy Energetycznej opartego na dwóch filarach: Narodowym Planie Oszczędności Energii przez zwiększenie wydajności energetycznej budynków, transportu i przemysłu oraz uszczelnienie systemu dystrybucji energii elektrycznej np. przez docieplenie 200.000 mieszkań oraz wyposażenie ich w energooszczędne media.
UP zobowiązuje się ponadto do stworzenia Narodowego Planu wspierania Odnawialnych Źródeł Energii. Jego częścią byłoby umożliwienie Wspólnotom Autonomicznym i społecznościom lokalnym prowadzenie skutecznej walki ze szczelinowym wydobyciem gazu łupkowego.
Pojawiają się tu dwie deklaracje w kwestii polityki międzynarodowej: brak zgody na TTIP oraz uznanie niepodległej Palestyny.
Dalej czytamy o nowej strategii godzenia życia rodzinnego i zawodowego: gwarancjach walki z nierównością płac ze względu na płeć i wszelkimi formami dyskryminacji seksualnej. Unidos Podemos chce wsparcia młodych rodziców, ochrony rodziców samotnych, poszanowania prawa kobiet do podejmowania decyzji w kwestii ciąży, prawnego rozpoznania nieheteronormatywnych związków oraz gwarancji opieki nad dziećmi i niepełnosprawnymi, tak żeby ich opiekunowie mogli normalnie pracować.
Dział Biuro – gospodarka i prawa pracownicze. Nowy system restrukturyzacji i umarzania zadłużenia hipotecznego osób fizycznych i podmiotów prawnych. Jest to bardzo ważne zagadnienie związane z silnym w Hiszpanii ruchem anty-eksmisyjnym. Na półwyspie Iberyjskim funkcjonuje liberalne prawo, pozwalające odbierać ludziom mieszkania za zaległości w spłacaniu każdego rodzaju kredytów czy pożyczek. Wyroki wydaje sąd, zaś realizuje je policja. Unidos Podemos chcą, by każdy zadłużony dostał „drugą szansę” polegającą na dwustopniowej procedurze oceny sytuacji przez specjalne komisje i sądy, w wyniku której dług zostałby zmniejszony lub umorzony.
Do tego zakłada się restrukturyzację długu publicznego i przywrócenie prawa sprzed 2011 roku, które znosi ograniczenia w kwestii zaciągania pożyczek przez samorządy.
Filarem gospodarki ma się stać narodowy pakt dla gospodarki produktywnej oparty na porozumieniu między rządem, pracodawcami a związkami zawodowymi. Przeniesie on ciężar myślenia o gospodarce z logiki rynków finansowych, czyli maksymalizacji zysków, na produktywność i wytwórczość przemysłową.
Oznacza to zakończenie polityki cięć budżetowych na szczeblu makroekonomicznym polityki Unii Europejskiej (wspomniane obostrzenia kredytowe zwane Artykułem 135).
Do tego Unidos Podemos chce powstrzymać tendencyjną dewaluację płac, podnieść płacę minimalną i zwiększyć siłę nabywczą ogółu społeczeństwa.
Płaca minimalna zostałaby początkowo określona na poziomie 800 euro miesięcznie (14 wypłat) i stopniowo rosła by do 950 euro miesięcznie, co stanowiłoby 60% średniej płacy europejskiej według Europejskiej Karty Społecznej. Zakłada się regulację czasu pracy do maksimum 35 godzin tygodniowo z uwzględnieniem i naciskiem na ujednolicenie i zadbanie o prawa pracownicze osób zatrudnianych na umowach czasowych.
Dział Jadalnie – demokratyzacja, walka z korupcją i zmiana systemu wyborczego.
Liczne i głośne afery korupcyjne miały pogrążyć rządzącą Partię Ludową premiera Mariano Rajoy’a i przynieść łatwe zwycięstwo opozycji. W ostatnich latach gazety niemal prześcigały się w ujawnianiu kolejnych malwersacji z udziałem działaczy PP, co w czasie, gdy kraj zmagał się z cięciami budżetowymi, wydawało się stuprocentowym argumentem za odsunięciem prawicy od władzy i to na długi czas. Fakt, że tak się nie stało, jest trudnym do zrozumienia fenomenem. Unidos Podemos obiecuje opracowanie narodowego planu na rzecz transparentności i walki z korupcją. Po pierwsze zniesione zostaną przywileje wysoko postawionych funkcjonariuszy państwowych, którzy poddani będą demokratycznej kontroli przez ustanowienie trzech nowych narzędzi: inicjatywy konsultacji społecznych, inicjatywy ludowego weta i ludowej inicjatywy ustawodawczej. Wprowadzona zostanie również instytucja referendum, poprzez które wyborcy rozliczać będą swoich przedstawicieli z realizacji obiecanych programów i, w razie potrzeby, odwoływać ich. Łatwiej ma być również kontrolować i odzyskiwać majątki funkcjonariuszy państwowych zbudowane na nielegalnych praktykach.
Z inicjatywy Unidos Podemos nastąpi rewizja systemu podziału środków z budżetu centralnego pomiędzy wspólnotami autonomicznymi. Katalończykom zagwarantowane zostanie prawo do referendum i demokratycznego uregulowania stosunku do reszty kraju. Przy czym Unidos Podemos nie ukrywa, że jej priorytetem jest tu promowanie jedności kraju.
Podjęta zostanie próba opracowania nowych stawek podatkowych oraz wysokości składek ubezpieczenia społecznego dla małych firm oraz osób samozatrudnionych. Dla nowych przedsiębiorstw umożliwienie płatności składek w formie kwartalnej, w miejsce miesięcznej, ma rozruszać i odbudować rynek usług, gdyż 92% firm, które upadły wskutek kryzysu, to małe firmy rodzinne. Dodatkowym gwarantem ma być surowa egzekucja prawa wobec firm i instytucji zalegających z płatnością faktur.
Bardzo ważny w tym dziale punkt zakłada utworzenie gwarantowanego dochodu minimalnego dla gospodarstw domowych znajdujących się w sytuacji ubóstwa, wypłacanego co miesięcznie w wysokości zależnej od liczby członków rodziny.
Dział Sypialnie powraca do praw człowieka i kwestii światopoglądowych. Po raz kolejny deklaruje się wprowadzenie zakazu eksmisji, a do tego depenalizację zajmowania pustostanów. Wprowadzenie prawnych zabezpieczeń 25 artykułu powszechnej deklaracji praw człowieka.
Działacze Unidos Podemos chcą zniesienia konkordatu z 1953 roku, likwidacji instytucji kapelana we wszelkich jednostkach publicznych oraz usunięcia wszelkich przywilejów podatkowych Kościoła.
Prawo wolności religijnej zastąpione zostanie nowym, sprawiedliwszym i aktualnym prawem wolności sumienia. Zakłada się też rewizję i usprawnienie prawa do azylu i przyjmowania uchodźców oraz program ułatwiający powrót do kraju emigrantom hiszpańskim, co wspomniane już było przy okazji nowego programu gospodarczego.
Przechodząc do działu Dziecięcego program UP w zakresie szkolnictwa zakłada stworzenie Narodowego Planu na Rzecz Edukacji Wkluczającej. Podemos chce przeznaczyć 13 miliardów 700 milionów euro na edukację do 2020 roku. Docelowo środki zarezerwowane dla szkół mają stanowić 5,6% produktu krajowego brutto. Jednym z priorytetów ma być zapewnienie Hiszpanom dostępu do edukacji przez całe życie.
Ciekawostką jest zaś pomysł zakazu zadawania uczniom pracy domowej.
Brzmi to trochę jak walka o przyszłe pokolenie wyborców metodami z Akademii Pana Kleksa, ale argumentowane jest czasem, jaki dzieci poświęcać muszą codziennie na szkołę. Dzisiaj jest to około 10 godzin i niebezpiecznie przypomina nadużycia w czasie pracy, z jakimi spotykają się dorośli. Postulat ten pojawił się ostatnio również w Polsce za sprawą działalności małżeństwa Elbanowskich.
W dziale dziecięcym poruszony zostaje również problem usprawnień w transporcie publicznym, zapewnienie bezpłatnych przejazdów osobom zagrożonym wykluczeniem oraz wzmacnianie infrastruktury rowerowej i promocja rowerów jako podstawowego sposobu poruszania się w mieście. Również tutaj zadeklarowane zostaje wsparcie dla transportu kolejowego i odważny plan stopniowej, całkowitej likwidacji wypadków drogowych.
Dział Łazienki traktuje o zdrowiu i zakłada przywrócenie finansowania służby zdrowia przynajmniej na poziomie sprzed 2012 roku. Jest to część ogólnej strategii przywracania administracji publicznej obowiązku świadczenia usług, które zostały w ostatnich latach przerzucone na sektor prywatny.
Ostatni dział to Ogród a w nim: przestrzeń publiczna, wieś, środowisko, prawa zwierząt i sport.
Unidos Podemos chce przeciwstawić się tendencji wyludniania się hiszpańskiej wsi. Prowincja ma być ostoją zrównoważonego rozwoju, a jej mieszkańcy mają zyskać realny wpływ na własne otoczenie, poprzez stworzenie tysięcy miejsc pracy w sektorze ochrony środowiska wzmocnionego nową ustawą o ochronie krajobrazu. Szczególny nacisk położony zostanie na ochronę gór i lasów przed zmienianiem klasyfikacji prawnej terenów chronionych, co z wielką radością powitalibyśmy również w Polsce w kontekście zapędów rządu względem Puszczy Białowieskiej. Dalej będzie to ochrona gruntów przez zrównoważony rozwój i wyraźny, trwały podział na tereny przeznaczone do urbanizacji i przed nią chronione. Zgodnie z zasadą „kto zanieczyszcza, ten płaci” egzekwowane będą ewentualne kary i wysokie odszkodowania od właścicieli zakładów degradujących środowisko.
Unidos Podemos chce uchwalenia Prawa o dobrobycie zwierząt i proponuje program specjalnej promocji regionów i miast respektujących i wspomagających takowy. Chodzi tutaj o walkę z okrucieństwem tradycyjnej corridy, która jako atrakcja turystyczna jest dla niektórych części kraju potężnym, strategicznym niemal biznesem.
W kwestii sportu, obok promocji zdrowego stylu życia, deklaruje się dbałość o prawa pracownicze sportowców i walkę z korupcją.
W kampanii przed grudniowymi wyborami Podemos oparli się na postulacie rozbicia dwupartyjnego układu w państwie. PSOE i PP wydają się być dzisiaj mocno przygnębione i pozbawione nowych pomysłów, ale utrzymały przecież korzystny dla siebie wzajemnie układ sił. Podemos pewni swoich racji zdecydowali się uderzyć ponownie w ten sam ton i ich główny spot wyborczy otwiera hasło zapowiadające zmierzch „bipartismo”.
Unidos Podemos chcą, by ich wyborcy szli do urn z uśmiechem na ustach, pewni zwycięstwa, bo tylko zwycięstwo interesuje liderów i działaczy tego ugrupowania.
Uśmiech ten nie oznacza w żadnym wypadku jowialności. UP jest partią gniewu, a liczba deklarowanych „Planów Narodowych”, zapowiadanych nowych ustaw i instytucji zakłada w istocie fundamentalną przebudowę państwa i zakres pracy, który będzie wymagał od członków i członkiń lewicowej koalicji determinacji w długotrwałym pielęgnowania oburzenia, które stoi u źródeł ruchu 15M.
**Dziennik Opinii nr 169/2016 (1369)
