Dziś po raz 12 obchodzimy Światowy Dzień przeciwko Karze Śmierci. Na całym świecie co roku wykonywanych jest około 1000 egzekucji osób skazanych za przestępstwa narkotykowe.
33 kraje wciąż utrzymują jak zgodną z prawem możliwość karania śmiercią za przestępstwa narkotykowe , w 13 krajach jest to wyrok obowiązkowy (dane z 2012 roku z raportu Harm Reduction International).
Stosowanie kary śmierci to ewidentne naruszenie prawa międzynarodowego, które narzuca wyraźne wytyczne w tej kwestii. Artykuł 6(2) Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych wzywa państwa do ewentualnego stosowania kary śmierci za „najbardziej poważne przestępstwa”. Wielu poważanych międzynarodowych ekspertów prawa wyjaśniało, że przemyt narkotyków nie mieści się w żadnym wypadku w tej kategorii przestępstw.
Pomimo to, stosowanie kary śmierci za przestępstwa narkotykowe jest dozwolone w ramach międzynarodowego reżimu systemu kontroli narkotyków, który zakłada, że represje i bezwzględne stosowanie prawa powstrzyma ludzi przed włączaniem się w aktywność na rynku narkotykowym. Gdyby ta przesłanka była prawdziwa, to kraje z najbardziej restrykcyjnym prawem narkotykowym miałyby obecnie na pewno najniższe statystyki używania narkotyków. Dowody naukowe jednakże wskazują, że kraje z najostrzejszą polityką narkotykową wcale nie mają niższego poziomu używania substancji psychoaktywnych niż kraje, w których obowiązuje łagodniejsze podejście.
Jasnym jest jednak to, że osoby złapane w ramach tych surowych praw narkotykowych są niezwykle biedne i bezbronne. Zazwyczaj też nigdy nie są hersztami gangów zajmujących się handlem narkotykami. Skazywani na karę śmierci są często nisko postawionymi, niegroźnymi, „mułami narkotykowymi”. Wplątali się w przemyt narkotyków z powodu ekonomicznej konieczności lub zostali do tego zmuszeni siłą. Zazwyczaj też otrzymują za swoją pracę niewielkie wynagrodzenie.
Od wielu lat międzynarodowe organizacje pozarządowe naciskają na rządy, żeby zakazały stosowania kary śmierci. Na przykład w tym roku Harm Reduction International, Reprieve i Międzynarodowa Koalicja Przeciwko Karze Śmierci wezwała Organizację Narodów Zjednoczonych do zaprzestania wspomagania walki z narkotykami w Wietnamie, ponieważ nie ma żadnej gwarancji, że pomoc ta nie będzie wykorzystana do działań naruszających prawa człowieka, w szczególności stosowania kary śmierci za przestępstwa narkotykowe. Obecnie w Wietnamie ponad 700 osób oczekuje w kolejce na wykonanie wyroku kary śmierci, wiele spośród tych osób za przestępstwa narkotykowe.
Agencje ONZ odpowiedzialne za kontrolę narkotyków pozostają niechętne wobec kwestii potępienia praktyki stosowania kary śmierci. Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających (INCB) nie rwie się szczególnie do zaangażowania się w tę kwestię, mimo wieloletniego wywierania nacisków przez przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. Pozostaje jednak cień nadziei.
Na początku marca 2014 roku, podczas premiery dorocznego raportu INCB za 2013 rok w Londynie, były prezydent INCB Raymond Yans w końcu wezwał państwa członkowskie ONZ, aby „rozważyły zakaz stosowania kary śmierci za przestępstwa związane z narkotykami”. Fakt ten był następnie wielokrotnie przypominany podczas spotkania Komisji ds. Środków Odurzających w Wiedniu, podczas którego delegacje państw (gdzie kara śmierci jest zakazana) zaangażowały się w kwestie przyjęcia oficjalnego stanowiska Komisji wzywającego do zaprzestania stosowania kary śmierci. Spotkało się to z silnym oporom ze strony takich państw jak Chiny czy Iran, które wciąż zachowują możliwość jej wykonywania.
Społeczność międzynarodowa spotka się w 2016 roku na Sesji Specjalnej Zgromadzenia Ogólnego ONZ poświęconej narkotykom. Zaprzestanie stosowania kary śmierci za przestępstwa narkotykowe będzie po raz kolejny istotnym tematem obrad wśród innych kwestii, w których międzynarodowy system kontroli narkotyków pozostaje w sprzeczności z głównymi zasadami praw człowieka, zdrowia publicznego, zrównoważonego rozwoju czy proporcjonalności kar do popełnionych przewinień.
–
Tekst autorstwa zespołu International Drug Policy Consortium ukazał się na stronie internetowej konsorcjum.
