ONZ powoli orientuje się, że „świat wolny od narkotyków” nie istnieje.
Rada Dyrektorów Generalnych ONZ, ciało zrzeszające najważniejsze agendy Narodów Zjednoczonych, zarekomendowała dekryminalizację posiadania narkotyków na własny użytek. To słuszny krok, ale podjęty zdecydowanie za późno.
Chciałoby się to skomentować słowami: dlaczego tak późno? Ale to w zasadzie wiemy. Winna jest tu tzw. deklaracja polityczna – dokument przyjęty w 2009 roku przez oenzetowską Komisję Środków Odurzających (CND). Zawiera on „zintegrowaną i zbalansowaną” strategię walki ze „światowym problemem narkotykowym”. W skrócie – chodziło o globalną redukcję produkcji, obrotu i konsumpcji nielegalnych substancji psychoaktywnych po to, aby zredukować związaną z narkotykami przestępczość. Cały dokument napisano w zasadzie w duchu prohibicji i jego celem był „świat wolny od narkotyków”.
czytaj także
Ta sama deklaracja ustaliła 2019 rokiem ewaluacji postępu. Jakie są wnioski po dziesięciu latach? Cóż, nawet jeśli chęci były dobre, to wybrukowano nim piekło. I to dosłownie.
Więcej dragów, więcej szkód…
Porażką okazała się prohibicyjna taktyka wpisywania coraz to nowych środków na listę substancji zakazanych. Powód był prosty: w odpowiedzi na wydłużanie listy na rynku pojawiały się nowe narkotyki i ich mieszanki. Nowe substancje były mocniejsze, gorzej przebadane i przez to groźniejsze.
czytaj także
Użytkownicy uciekali się również do domowej produkcji narkotyków. W ten sposób na rynek trafiły metamfetamina i krokodil. Ta pierwsza wywołała epidemię, którą przyćmiła dopiero koszmarna w skutkach epidemia opioidów. Ten drugi to syntetyczny opioid domowej roboty, popularny zwłaszcza w Rosji. Jego nazwa pochodzi od tego, że jest tak toksyczny, że niemal dosłownie pożera ciało użytkowników, zostawiając same kości (sceptykom proponuję zajrzenie do internetu, ale na własną odpowiedzialność). Wiele wskazuje na to, że kraj wyniszcza też epidemia HIV/AIDS napędzana między innymi restrykcyjną polityką narkotykową oraz całkiem legalny alkohol zabijający głównie mężczyzn na prowincji.
Epidemia opioidów w USA, która, jak wspomniałem, przyćmiła problem metamfetaminy, przyszła z niespodziewanej strony, mianowicie przemysłu farmaceutycznego, a konkretnie firmy Purdue Pharma. Purdue wyprodukowała OxyContin, syntetyczny opioid przeciwbólowy, a potem zalecała jego przepisywanie nawet na średnie dolegliwości bólowe. Jako że „zalecenia” nierzadko były powiązane z korzyściami dla lekarzy, przepisywanie ich stało się dość powszechne.
Epidemia opioidów w USA, która przyćmiła problem metamfetaminy, przyszła z niespodziewanej strony, mianowicie przemysłu farmaceutycznego.
Po tym, jak już nie dało się tuszować kolejnych „pojedynczych przypadków” przedawkowań opioidów na receptę, zaostrzono przepisy, utrudniając nielegalny handel lekami przeciwbólowymi, głównie wprowadzając kary więzienia. To z kolei zmusiło użytkowników do sięgnięcia po heroinę, a producentów do wprowadzenia na rynek nowych substancji, w tym szalenie niebezpiecznego i uzależniającego fentanylu. Codziennie w USA z powodu przedawkowań opioidów umiera kilkadziesiąt osób.
Światowa Organizacja Zdrowia widzi potencjał leczniczy marihuany
czytaj także
…i więcej krwi
Sytuacja nie poprawiła się również w kwestii przemocy związanej z przestępczością narkotykową.
W Ameryce Środkowej szaleje wojna narkotykowa. Zaczęła się ona jeszcze w 2006 roku: Felipe Calderon wygrał meksykańskie wybory prezydenckie tak niewielką liczbą głosów, że nie był w stanie odeprzeć oskarżeń o fałszerstwo inaczej, niż inicjując walkę z przestępczością narkotykową, angażując do tego również armię.
Kartele, kiedyś zajmujące się głównie przemytem narkotyków, rozszerzyły swoją działalność o porwania dla okupu. Skorumpowały przy tym polityków lokalnych, stanowych i centralnych, mordowały (i dalej mordują) dziennikarzy i działaczy praw człowieka. Swoich członków rekrutują nie tylko spośród biedoty, ale też spośród policji i oddziałów specjalnych trenowanych przez armię USA do walki – a jakże! – z kartelami.
El Chapo Guzmán, szef niesławnego kartelu Sinaloa, co prawda siedzi w amerykańskim więzieniu, ale prawda jest taka, że wpadł przez własną głupotę, gdy próbował załatwić nakręcenie filmu o swojej skromnej osobie.
czytaj także
W samym Meksyku życie straciło ponad 150 tysięcy osób – choć niewykluczone, że są to zaniżone statystyki i nie biorą pod uwagę liczby osób zaginionych. Ale obecnie przemoc w całym regionie jest tak powszechna, że mieszkańcy Gwatemali, Hondurasu czy Salwadoru ryzykują śmierć – często brutalną i bolesną z rąk kontrolujących Meksyk karteli – by uzyskać status uchodźców w USA.
Na drugim końcu świata prowadzona przez Rodrigo Duterte filipińska „wojna z narkotykami” – albo lepiej: masakra wszystkich podejrzanych o sprzedawanie, posiadanie lub zażywanie narkotyków – pochłonęła wiele tysięcy ofiar. Ile dokładnie? Nie wiadomo, bo szacunki rządowe mówią o niewiele ponad pięciu tysiącach zabitych, podczas gdy opozycja mówi o 20 tysiącach.
czytaj także
Za mało, za późno
Polityka narkotykowa oparta na prohibicji i karaniu poniosła porażkę.
Nie jest tak, że sytuacja nie poprawiła się nigdzie. Lepiej jest tam, gdzie już dawno zaczęto odchodzić od modelu prohibicjonistycznego. Najlepszym przykładem jest Portugalia, w której zdekryminalizowano posiadanie narkotyków. Co prawda początkowo spożycie nielegalnych substancji psychoaktywnych wzrosło, ale niewiele i szybko się ustabilizowało. Spadły przy tym też liczba przedawkowań i przestępstw z użyciem przemocy związanych z narkotykami.
czytaj także
Rada Dyrektorów, rekomendując dekryminalizację narkotyków, odrobiła portugalską lekcję, ale do jej implementacji droga jeszcze daleka. Szczyt oenzetowskiej Komisji Środków Odurzających, który odbył się w Wiedniu przed dwoma tygodniami, nie zakończył się rekomendacją dekryminalizacji. Wiele wody upłynie w Wiśle i Dunaju, zanim do tego dojdzie, bo młyny biurokracji ONZ mielą bardzo powoli. Nie pomogą w tym przepychanki między różnymi krajami, które nie zawsze mają wiele wspólnego z polityką narkotykową.
Problem polega na tym, że dekryminalizacja, nawet jeśli do niej dojdzie, może się okazać działaniem zbyt nieśmiałym. Niewykluczone, że zakończenie wojny narkotykowej w Ameryce Środkowej będzie wymagało nie dekryminalizacji, a legalizacji rekreacyjnego używania narkotyków, w tym kokainy. Uporanie się z epidemią opioidów może wymagać przepisywania heroiny na receptę.
Przedawkowanie to uderzenie w dno? Ty też możesz nie przeżyć
czytaj także
