Seminarium "Co to jest współczesność" w ramach Uniwersytetu Krytycznego.
Uniwersytet Krytyczny | Co to jest współczesność? | Co nam zostało z Nietzschego?
Prowadzenie: Wiktor Rusin (Orgia Myśli), Jacek Dobrowolski (Orgia Myśli), Justyna Smoleń-Starowieyska
12 czerwca, czwartek, godz. 19.00
Krytyka Polityczna, ul. Foksal 16, II p., Warszawa
Wiek Nietzschego? Tego typu sformułowania są zawsze pretensjonalne. Jednak gdybyśmy mieli wybrać jednego patrona patrona dla XX wiecznej filozofii, Friedrich Nietzsche byłby jednym z głównych faworytów. W niemalże wszystkich dziedzinach filozofii, poza analityczną, autor prac napisanych między 1872 a 1889 rokiem, utrzymanych w stylu oscylującym między esejem, aforyzmem, satyrą, paszkwilem i poezją, który w zasadzie nie stworzył ścisłej teorii filozoficznej ani systemu filozoficznego w ortodoksyjnym, akademickim, do dziś często na uczelniach lansowanym, rozumieniu tych pojęć, był jednym z głównych punktów odniesienia oraz inspiracji. Recepcja ta była bardzo istotna również w dorobku wielu filozofów o zupełnie innego rodzaju biografii, „temperamencie” twórczym albo naukowym i światopoglądzie. Co więcej, jeszcze w 2 połowie XX wieku, niektórzy radykalniej myślący filozofowie widzieli rozwiązanie dylematów nie dość „konsekwentnej” ich zdaniem, teraźniejszej myśli, w odwołaniu się do tekstów Nietzschego jako świadczących o wciąż niedościgłej odwadze w ataku na dogmatyczny obraz szeroko rozumianej tradycji humanistycznej.
Jednym z bardziej interesujących aspektów tej szerokiej recepcji był fakt, że „pod kierunkiem Nietzschego”, i to w większym ostatecznie stopniu niż pod kierunkiem np. Marksa, przebiegała krytyka nowoczesnego kapitalizmu, obecna zarówno w skomplikowanych tekstach Foucaulta, Deleuza czy Guattariego, jak i w ulicznych postulatach ruchu kontestacyjnego z końca lat 60-tych. Na pierwszy rzut oka, pogodzenie Nietzschego z kierunkiem myślenia zdecydowanie lewicowym, wydaje się dosyć karkołomnym zadaniem. A jednak tego typu „synteza” była prowadzona konsekwentnie i stanowi conajmniej jednen z najbardziej charakterystycznych przykładów „ducha” tamtej epoki. Ten przykład, skądinąd sam w sobie ciekawy, odsyła do ogólnego pytania: Do jakich „celów” był wykorzystywany Nietzsche w myśli dwudziestowiecznej, skąd się wzięła tak duża waga tej ekscentrycznej postaci? Zadając te pytania, zmierzać będziemy do pytań kluczowych: Czy dzisiaj, kiedy jak sie zdaje, waga nietzscheanizmu nieco słabnie, Nietzsche wciąż może nam powiedzieć coś istotnego i nowego? Czy filozof ten (a jeśli tak, to w jakim zakresie) wciąż może (albo i powinien) być patronem niezależnej, emancypacyjnej myśli, czy też historia jego wpływu na myśl XXwieczną, wpływu absolutnie niezaprzeczalnego, była głównie historią błędów, iluzji i nadinterpretacji?”
Wiktor Rusin – członek-współzałożyciel inicjatywy kulturalnej „Orgia Myśli”; autor powieści „Wakacje” oraz innych tekstów prozą, jak również esejów dotyczących problematyki filozofii i sztuki, w tym ich związków z polityką, publikowanych na łamach „Orgii Myśli” oraz w innych czasopismach i antologiach; współautor koncepcji i scenariuszy filmów eksperymentalnych, w których epizodycznie występował.
Jacek Dobrowolski – pisarz, z wykształcenia filozof, adiunkt w Instytucie Filozofii UW, nauczyciel filozofii, redaktor oraz współzałożyciel internetowego magazynu „Orgia myśli”. Debiutował w „Twórczości” w roku 1998. Opublikował szereg opowiadań i esejów oraz powieść 120 godzin(Czytelnik), nagrodzoną w konkursie Fundacji Kultury, a także traktat filozoficzny Filozofia głupoty (PWN). Inspiruje się filozofią i literaturą europejską XX wieku, zwłaszcza modernizmem i awangardą. Do jego zainteresowań filozoficznych należą: nowoczesna filozofia polityki (zwł. w jej aspekcie emancypacyjnym i wolnościowym), indywidualizm, ateologia i ateizm, liberalizm, poststrukturalizm francuski oraz „Polska”. Obecnie prowadzi seminarium filozoficzne „Filozofia bez Boga. Oblicza i konstelacje nowoczesnego ateizmu”.
___
W rzeczywistości, której kształt determinuje ekscesywny i dynamiczny przepływ informacji, faktów, interpretacji, komentarzy, wielość dyskursów i rosnąca złożoność procesów społecznych i ekonomicznych, problemem najbardziej być może palącym staje się ustanowienie jakiejkolwiek „teorii współczesności”, odpowiedź na pytanie „co się w istocie dzieje?”, która byłaby tyleż syntetyczna, bezstronna i całościowa w ujęciu obecnego stanu rzeczy, co i w miarę możliwości jednoznaczna i ukierunkowująca nasze praktyki i polityki. Być może udzielenie takiej odpowiedzi okaże się zresztą niemożliwe, a „teoria współczesności” musi zakończyć się już na sproblematyzowaniu własnej niemożliwości i zakwestionowaniu samego pojęcia tego, co współczesne. Nie unieważnia to jednak samego pytania i wszystkich dalszych kwestii, do jakich ono prowadzi; rozmaitości tematów, jakie można przy jego okazji poruszyć, zarówno polskich, jak i globalnych.
Seminarium Orgii Myśli pt. „Co to jest współczesność?”, zorganizowane w ramach Uniwersytetu Krytycznego i Instytutu Studiów Zaawansowanych, poświęcone jest teoretycznej eksploracji wielu składających się na naszą obecną rzeczywistość wątków i zagadnień; jego celem ma być raczej synteza i wszechstronność niż specjalizacja i bezpośrednie zastosowanie. Zasadniczym założeniem cyklu jest także stałość uczestników (przy drzwiach otwartych dla wszystkich zainteresowanych wyłącznie konkretnym zagadnieniem), ciągłość „wątków przewodnich”, takich jak „kapitalizm”, „kryzys”, „globalność”, „Polska”, „kultura”, „myśl współczesna”, możliwość lektur obowiązkowych dla uczestników (o których będziemy z wyprzedzeniem informować), a także zaproszenia dla „gości specjalnych”.
Orgia Myśli to istniejąca od 2005 r. niezależna, ochotnicza spółdzielnia kulturotwórcza mająca na celu inicjowanie i inspirowanie nowych prądów myśli, teorii i sztuki. Zainteresowana literaturą, filozofią, kulturą, społeczeństwem, polityką i historią, Orgia Myśli dąży do połączenia potrzeby zabawy z potrzebą refleksji, wpisując się we współczesny krajobraz intelektualny organizowanymi wydarzeniami (debaty, seminaria, imprezy i in.) oraz magazynem internetowym www.orgiamysli.pl . Od początku swej działalności Orgia Myśli, pozostając przy zasadzie nomadyzmu i pozainstytucjonalności, a zarazem wyznając wartości oświecenia i emancypacji, dąży do współdziałania z innymi instytucjami i organizacjami kultury, wraz z którymi chce przyczynić się do kulturowych i społecznych przemian, jakie uczynią z Polski kraj bardziej przyjazny dla mieszkających w nim jednostek.
______
Projekt „Uniwersytet Krytyczny 2014-2016” realizowany jest dzięki dofinansowaniu ze środków m.st. Warszawy.
