Mam w d… Wałęsę, bo sprawdzam alarm smogowy

Naprawdę mało mnie obchodzi, co robił Lech Wałęsa 47 lat temu. Nie chce mi się grać w grę, donosił czy nie donosił, bo wejście w nią jest jak podpisanie cyrografu, że będę uczestniczyć w zabawie, którą zaprojektował dla mnie ktoś inny. Powtarzające się doniesienia o „odkryciach” dotyczących Wałęsy przypominają bombardowanie medialnej publiczności Smoleńskiem. Wiem, że powtarzanie działa, nawet gdy powtarza się ewidentne bzdury, ale chcę od tego wpływu uciec, wyłączam radio i szukam na własną rękę tego, co dla mnie ważniejsze: historii ojca, który właśnie stracił syna. Relacji między zaangażowaniem a rodziną, konsekwencji politycznego uwikłania na losy dzieci. Bo jestem kobietą? Bo Marzenia i tajemnice Danuty Wałęsowej czy książka o Henryce Krzywonos bardziej mnie ruszają niż doniesienia IPN?

Wychowana w Peerelu wcześniej poznałam te reguły niż przeczytałam Orwella, ale tak, to jest ta sama gra, w której dowiadujemy się, że naszym wrogiem od półwiecza nie jest bynajmniej Oceania, a Wschódazja, albo może właśnie na odwrót. Rozumiem przecież, że „dobra zmiana” jest bezkrwawą rewolucją, w której nowe elity legitymują się poprzez przewartościowanie przeszłości. Już nie tylko „komuch” jest wcielonym złem, ale i ci, co go zwalczali, odejść muszą do lamusa historii – Kuroń, Mazowiecki, Bartoszewski czy Michnik zajmują miejsce Jaruzelskiego, znajdzie się obok miejsce i dla Wałęsy. Nie ma miejsca w pamięci dla dąbrowszczaków, jest dla „wyklętych”. Za parę lat zlustrują i Jana Pawła, na razie polują na „lewaka” i kłócą się o zawłaszczanie narodowych symboli.

Zauważyli/łyście, że same męskie nazwiska w tej grze? To męska gra, w której dzięki Jackowi Żakowskiemu pojawi się nawet Mateusz Kijowski, ale na marginesie pozostaną Danuta Wałęsowa czy Henryka Krzywonos, nie wspominając o hordzie anonimowych kobiet zaangażowanych na swój sposób w politykę, nawet tych próbujących się wcisnąć pomiędzy wspomniane męskie figury, które organizują naszą polityczną wyobraźnię.

Nie wierzyłam nigdy w to, że zwiększenie udziału kobiet w polityce ją ociepli i uczyni bardziej ludzką. Jednak w mojej fejsbukowej bańce to kobiety piszą, że mają gdzieś IPN, za to śledzą stężenie pyłów PM. Ja też. Pulmonolog zakazała wychodzenia z wnuczkiem przy wysokim stężeniu. Nie wszystkie jesteśmy Matkami Polkami, niektórym z nas bliżej do Gai –  Matki Ziemi. Niektóre z nas odnajdą się w postaci Joanny Duszejko, bohaterki Prowadź swój pług przez kości umarłych Olgi Tokarczuk i jej ekranizacji, Pokotu. Jak Duszejko pozostajemy na marginesie głównego nurtu.

Jak Duszejko pozostajemy na marginesie głównego nurtu.

W 2017 roku ktoś nas cały czas odsyła w przeszłość. „Oni” fundują nam politykę historyczną, my nie możemy tego tak zostawić. Trzeba odwalczyć zawłaszczone przez nich terytoria: biało czerwoną, symbol Polski Walczącej, dąbrowszczaków i „dziewczyny wyklęte”. Na transmisje rządowych uroczystości odpowiadamy memami, na oburzające paski z telewizyjnych wiadomości – zbiorowym oburzeniem. Pamiętam, że w 1981 roku też reagowaliśmy, dorabialiśmy Jaruzelskiemu na plakatach czarne okulary, mazaliśmy na murach, ryczeliśmy przerobione teksty piosenek na koncertach – ale to była nasza teraźniejszość, nie historia. No i jeszcze znaleźliśmy czas na protest przeciwko budowie elektrowni w Żarnowcu.

Mało obchodzi mnie, co robił Wałęsa 47 lat temu, choć pewnie wpłynęło to na moje życie. Bardziej obchodzi mnie minister zdrowia, który zapewnia w teraźniejszości, że smog jest zagrożeniem teoretycznym jedynie, i minister środowiska, który twierdzi że za zapylenie odpowiadają rośliny i gleba. Zastanawiam się, jak to możliwe, że rzesza protestujących w latach 80. przeciwko budowie elektrowni atomowej w Żarnowcu nie ma dziś swojej reprezentacji politycznej, a jej jedyną spadkobierczynią wydaje się Janina Duszejko. Że „wegetarianie i cykliści” to obelga, od której niedaleko do „komuniści i złodzieje”, a największym osiągnięciem poprzedniej ekipy rządzącej miała być budowa sieci autostrad. Że ćwierć wieku po upadku przemysłu włókienniczego w Łodzi nie można wyjść z dzieckiem na dwór bez sprawdzenia aplikacji smogowej.

Wojna na memy w temacie: „gdzie wtedy stało ZOMO?” pewnie jest ważna, jednak zabiera nie tylko cenny czas oddolnemu zapleczu opozycji – zakotwicza nas w przeszłości i pozbawia narzędzi planowania przyszłości. A tym jest właśnie polityka bez przymiotnika „historyczna”: projektowaniem przyszłości. To w  najbliższej przyszłości ktoś zastąpi Jarosława, jakaś partia zastąpi PiS. Może przywróci gimnazja, na pewno zmieni zasady przyznawania świadczeń z programu 500 plus. A co ze smogiem? Czy mamy jakichś następców, którzy obiecują nowoczesną politykę klimatyczną, przesunięcie priorytetu z węgla na odnawialne źródła energii, zobowiąże samorządy do podłączania rewitalizowanych kwartałów do sieci cieplnej? Dzisiejszych opozycjonistów, którzy będą reprezentować nie tylko wegetarian i cyklistów, ale i resztę kraju w walce o lepsze powietrze?

Przez ostatnie pięćdziesięciolecie nie zrobiono nic, by smogowi zapobiec. Europejskie dane brutalnie dowodzą, że inne kraje coś w tym temacie zrobiły. Ale my wciąż wolimy debatować o tym, że nie chcą nam oddać wraku, i oskarżają na forum międzynarodowym o najgorsze zbrodnie. No i oczywiście o tym, kto był zdrajcą, a kto bohaterem.

Nie pozostaje nam więc nic innego, jak wpisać smog na listę wrogów narodu. Następnie stworzyć odpowiednik dzisiejszego IPN, który dowiedzie winnych zaniechania w dziedzinie smogu i pozwoli oddać ich pod Trybunał Stanu, odebrać im ordery, zdegradować, poćwiartować, rozerwać końmi oraz wbić na pal, a ich prochy po śmierci wsadzić do armaty i wystrzelić na wszystkie strony świata.