Umberto Eco mówi, jak jest.
W 1995 roku w „New York Review of Books” Umberto Eco opublikował esej Ur-faszyzm. Wypisał w nim czternaście głównych wyznaczników polityki faszystowskiej. Pozwoliłem sobie zrobić mały wypis z tego tekstu. Miłej lektury, rodacy.
1. Podstawowym wyznacznikiem faszyzmu jest kult tradycji. Wystarczy tylko spojrzeć na program nauczania każdego ruchu faszystowskiego, żeby znaleźć głównie myślicieli tradycjonalistycznych. Nazistowską gnozę zasilały tradycjonalizm, synkretyzm i elementy okultystyczne
2. Odrzucenie nowoczesności: Oświecenie, Wiek Rozumu, jest postrzegany jako początek nowoczesnej deprawacji. W tym sensie Faszyzm można zdefiniować jako irracjonalizm.
3. Kult działania dla samego działania: Działanie jest piękne samo w sobie, musi zostać podjęte przed jakąkolwiek wcześniejszą refleksją – lub bez niej. Myślenie jest formą autokastracji.
4. Niezgoda jest zdradą: Żadna myśl synkretyczna nie wytrzyma naporu krytycznej analizy. Krytyczny duch czyni rozróżnienia, a różnić się oznacza być w nowoczesności. Współczesna nauka pochwala krytyczne myślenie jako sposób na rozszerzenie wiedzy. Tymczasem dla faszystów krytyka jest zdradą.
5. Lęk przed różnorodnością: Faszyzm żąda od ludzi jedności. Pierwszym celem rosnącego ruchu faszystowskiego jest nawoływanie przeciwko jakimkolwiek intruzom. Faszyzm jest rasistowski z definicji.
6. Odwołanie się do frustracji społecznej: Jedną z najbardziej charakterystycznych cech historycznych faszyzmu było odwołanie się do frustracji klasy średniej, klasy cierpiącej z powodu kryzysu gospodarczego lub uczucia poniżenia politycznego i lęku przed zagrożeniem ze strony najbiedniejszych. To w drobnomieszczaństwie faszyzm znajdzie swoją bazę.
7. Obsesja spiskowa: Wyznawcy muszą czuć się oblężeni. Najprostszym sposobem na rozwiązanie fabuły jest odwołanie się do ksenofobii.
8. Wróg jest zarówno silny, jak i słaby: Poprzez ciągłe zabiegi retoryczne wrogowie są przedstawiani jednocześnie jako zbyt silni i zbyt słabi.
9. Pacyfizm to spiskowanie z wrogiem: Dla faszystów nie ma walki o życie, ale raczej samo życie służy tylko walce. (…) Po ostatecznym zwycięstwie nad wrogami nastanie Złota Era.
10. Populistyczny elitaryzm: Elitaryzm jest typowym elementem wszystkich reakcyjnych ideologii (…). Każdy obywatel to kwiat ludzkości, członkowie rządzącej partii są jej elitą.
11. Każdy jest kształcony na bohatera: W ideologii faszystowskiej bohaterstwo jest normą. Ten kult heroizmu jest ściśle związany z kultem śmierci. Faszysta aż się pali, by ginąć za ojczyznę. W praktyce kończy się to wysyłaniem innych na śmierć.
12. Machismo i militaryzacja: Ponieważ heroizm i wojna to trudne zabawy, faszyści lubią skupiać swoją uwagę na sprawach seksu. Machismo zakłada pogardę dla kobiet, nietolerancję i potępienie niestandardowych zwyczajów seksualnych, od czystości do homoseksualizmu.
13. Selektywny populizm: W naszej przyszłości powstanie populizm telewizyjny lub internetowy, w którym reakcja emocjonalna od wybranej grupy obywateli może być przedstawiana i akceptowana jako głos narodu. Dzięki temu faszyści mogą odrzucić zgniłą demokrację parlamentarną.
14. Faszyzm mówi nowomową: Wszystkie faszystowskie podręczniki używały ubogiego słownictwa i elementarnej składni, w celu ograniczenia używania instrumentów złożonego i krytycznego rozumowania. Musimy być gotowi do zidentyfikowania nowych rodzajów nowomowy, nawet jeśli przyjmą pozornie niewinną postać popularnego talk show.
