Rozszerzanie praw osób LGBT ma pozytywne skutki dla całego społeczeństwa, dlatego to walka nas wszystkich.
Europa uczy się jak być bardziej tolerancyjną. Coraz więcej państw debatuje nad prawami osób LGBT oraz kwestią równości i niedyskryminacji, w tym również nad uregulowaniem sytuacji prawnej rodzin LGBT. Mamy obecnie do czynienia z redefiniowaniem pojęć ukształtowanych pod wpływem tradycyjnych wartości, w tym zmianą koncepcji tradycyjnie rozumianej rodziny. Różnorodność jest widziana już nie jako zagrożenie, a jako czynnik wzbogacający społeczeństwa w Europie. Nie zmienia to jednak faktu, że postęp bywa wstrzymywany przez różnego rodzaju działania przeciwników zasady równości – w tym zmierzające do ograniczenia swobody wypowiedzi i ekspresji. Gdy zostałem wybrany Generalnym Sprawozdawcą do spraw osób LGBT Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, nie miałem więc wątpliwości, że ochrona wolności słowa i wypowiedzi powinna zostać jednym z priorytetów mojego mandatu.
Homofobia to wciąż codzienność
Jednym z najważniejszych powodów mojego wyboru jest realne zagrożenie wolności wypowiedzi poprzez wprowadzane lub proponowane w niektórych krajach Rady Europy ustaw o zakazie tzw. „propagandy homoseksualnej”. Jest to reakcja władz niektórych państw na rosnące poparcie społeczne w stosunku do osób LGBT i ich praw, bazująca na wciąż aktualnych homofobicznych i transfobicznych nastrojach wśród części społeczeństwa.
Są także inne, oczywiste i długofalowe powody. Prawo do swobodnego wyrażania swoich myśli i opinii jest podstawą godności człowieka. Warunkiem koniecznym tworzenia bardziej otwartego i tolerancyjnego społeczeństwa. Strach przed tym, czego nie znamy może i jest częścią ludzkiej natury, ale może prowadzić do uprzedzeń i wrogości, a te są nie do zaakceptowania we współczesnym świecie. Dlatego tak ważne jest, aby każdy mógł wyrażać siebie i pokazać kim jest i jakie życie prowadzi.
Wolność wypowiedzi jest również niezbędna dla rozwoju młodych ludzi, także w kwestiach związanych z orientacją seksualną i tożsamością płciową. Ważne jest aby młodzież wiedziała, że istnieją różne orientacje seksualne i style życia, że każdy ma prawo do swobodnego określania siebie bez strachu przed stygmatyzacją i dyskryminacją. Lesbijki, geje, biseksualiści i osoby transseksualne (LGBT) nie są zagrożeniem dla naszego społeczeństwa – są jego częścią, zawsze byli.
Jak na ironię, ograniczenia wolności wypowiedzi, będące skutkiem wprowadzanych ustaw o zakazie tzw. „propagandy homoseksualnej” są nie tylko bezprawne, ale również dotykają głównie te grupy, które w zamyśle miały chronić, w szczególności młodzież.
Takie ograniczenia są niebezpieczne dla społeczeństwa. Pogłębiają uprzedzenia, atmosferę wrogości i nienawiści wobec osób LGBT Prowadzą do eskalacji przemocy wobec tych osób, oraz do ich społecznej izolacji.
Widoczne zmiany
A jednak: mimo że wciąż brakuje woli politycznej do wprowadzenia związków partnerskich dla par jednopłciowych, akceptacja społeczna dla takich związków wzrosła o 10% w ciągu ostatnich trzech lat. To oznacza, że polskie społeczeństwo stopniowo staje się coraz bardziej otwarte i tolerancyjne. To niełatwe zadanie w takim kraju jak Polska, gdzie Kościół Katolicki ma wciąż bardzo duży wpływ zarówno na wyborców, jak i polityków. Działanie krok za krokiem przynosi jednak efekty i sytuacja się zmienia. W marcu 2013 roku Komitet ds. Równości i Niedyskryminacji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy zorganizował w Warszawie, przy współpracy z polskimi władzami, konferencję na temat wolności wypowiedzi osób LGBT. To, że taka konferencja mogła się odbyć w Warszawie stało się symbolem zmian w Europie Środkowej. Jeszcze kilka lat temu byłoby to niemożliwe. Wyniki wyborów parlamentarnych w 2011 roku potwierdziły ten trend. Anna Grodzka została pierwszą transseksualną posłanką, a ja pierwszym otwartym gejem w polskim parlamencie. Cieszę się, że mogę zaprezentować Polskę jako pozytywny przykład zmian w społeczeństwie, w którym znacząco zmienił się sposób postrzegania osób LGBT w ciągu ostatnich 10-15 lat.
Także rozwój ruchów LGBT w Europie Środkowej i Wschodniej oraz legalizacja związków partnerskich w Czechach, na Węgrzech i w Słowenii dają nadzieję na dalsze pozytywne zmiany. Obecnie w prawie połowie państw członkowskich Rady Europy uznawane są jednopłciowe rodziny, a orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka odzwierciedla aktualne postępy w regionie. W listopadzie 2013 roku odbył się, wspierany przez Ministra ds. praw człowieka i mniejszości, pierwszy Marsz Równości w stolicy Czarnogóry. W styczniu 2014 roku Północny Cypr zniósł penalizację kontaktów homoseksualnych.
Przyznanie równych praw osobom LGBT ma pozytywny wpływ na ogół społeczeństwa.To samo dotyczy praw rodziny – to nie przypadek, że w krajach, gdzie małżeństwa jednopłciowe i adopcje są dozwolone, jest mniej przypadków nietolerancji, rasizmu i ksenofobii.
Postępowe prawo zmienia sposób myślenia obywateli. Przykład Polski i innych krajów Europy środkowej i wschodniej to dowody na to, że chociaż jest jeszcze wiele do zrobienia, Europa staje się na naszych oczach coraz bardziej otwarta, tolerancyjna i różnorodna.
Rozszerzanie praw osób LGBT prowadzi do obniżenia poziomu nietolerancji, ksenofobii i innych dyskryminacyjnych zachowań. Dlatego walka o równość to nie tylko sprawa ruchów LGBT, ale coś bardzo ważnego dla nas wszystkich.
Robert Biedroń – poseł na Sejm RP, sprawozdawca ds. osób LGBT Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
przeł. Joanna Szymańska-Godard
Tekst został opublikowany w wersji angielskiej w European Magazine
