Otrzyma kwotę wyraźnie wyższą, niż dostaje z Funduszu Kościelnego. I otworzy to pole do dalszych negocjacji.
Tomasz Stawiszyński: Jak pan ocenia „kompromisowe” rozwiązanie, w myśl którego Fundusz Kościelny zostanie zastąpiony odpisem podatkowym w wysokości 0,5 procentu podatku dochodowego?
Dr Paweł Borecki: To umiarkowany sukces Kościoła, a zarazem porażka strony rządowej w aspekcie finansowym. Dlaczego? Obecnie Fundusz Kościelny wynosi 94 miliony złotych i z tej puli wychodzą środki dla wszystkich oficjalnie działających w Polsce związków wyznaniowych. Wpływy z tytułu asygnaty podatkowej będą – nawet jeśli płacić będzie tylko mniejsza część podatników – prawdopodobnie wyraźnie wyższe. W tej chwili wpływy do budżetu z podatku dochodowego od osób fizycznych to 45,7 miliarda złotych. A zatem pięć promili z tej kwoty to ponad 228 milionów złotych. Zakładając, że z możliwości odpisu podatkowego na rzecz Kościoła katolickiego skorzysta, powiedzmy, 45 procent podatników – i tak Kościół otrzyma kwotę wyraźnie wyższą, niż otrzymuje obecnie z Funduszu Kościelnego.
Projekt zakłada także, że przez najbliższe trzy lata państwo będzie wyrównywało Kościołowi różnicę pomiędzy kwotą, którą otrzymywał z Funduszu, a tą, którą będzie uzyskiwał z odpisów.
I ze strony kościelnej na pewno pojawi się argument, że ponieważ 90 procent społeczeństwa polskiego to katolicy, więc 90 procent od tych 228 milionów złotych powinno być Kościołowi wypłacane. To czysty zysk. Proszę też zwrócić uwagę, że projekt rządowy nie określa celów, na jakie Kościół może przeznaczać środki publiczne. Episkopat może w tym zakresie decydować całkowicie swobodnie. Nie wiemy również dokładnie, jakie będą wymogi sprawozdawczości finansowej z tych wydatków. Mam nadzieję, że będą podobne do tych, które ciążą na organizacjach pożytku publicznego. Ale już dzisiaj słyszałem od jednego z negocjatorów kościelnych, że powinny być one łagodniejsze. O kompromisie można by mówić, gdyby odpis wynosił 3 promile.
Takie było wyjściowe stanowisko strony rządowej.
Ale widać minister Boni ustąpił. Proszę jednak pamiętać, że obecne ustalenia mają charakter roboczy i mogą zostać zakwestionowane przez Radę Ministrów.
Czym pan tłumaczy to ustępstwo strony rządowej?
Nie wiem, z czego to wynika. Być może – ale jest to czysto hipotetyczne – rządowi zależy na stabilizacji nastrojów społecznych w związku z pogarszającą się sytuacją ekonomiczną czy wzrostem bezrobocia.
Wyjściową propozycją Episkopatu było z kolei 0,8-1 procent. Zgodę na „kompromis” w postaci 0,5 procentu Kościół tłumaczy właśnie… pogarszającą się sytuacją ekonomiczną.
To stanowisko jest irytujące, bo brzmi tak, jakby to był jakiś akt łaski ze strony Kościoła. Tak naprawdę tego rodzaju retoryka otwiera pole do licytacji. Za kilka lat może się okazać, że strona kościelna uzna, iż sytuacja państwa jest już lepsza, a zatem – na przykład przed wyborami parlamentarnymi czy przed referendum, choćby w sprawie euro – zacznie postulować podwyższenie kwoty asygnaty podatkowej albo wydłużenie okresu, w którym państwo będzie uzupełniać wpływy Kościoła z jej tytułu. W takich krajach jak Hiszpania czy Węgry, mimo że funkcjonuje asygnata podatkowa, państwo dopłaca Kościołowi bezpośrednio, a w Hiszpanii już podwyższono kwotę asygnaty z 5 promili do 7. Musimy mieć tego świadomość.
Dr Paweł Borecki jest adiunktem w Katedrze Prawa Wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
